Donald Trump cho biết ông sẽ áp thuế 100% đối với các mặt hàng bán dẫn nhập khẩu, nhưng sẽ miễn trừ cho các công ty chuyển hoạt động sản xuất trở lại Mỹ, trong bối cảnh ông cùng Giám đốc điều hành Apple Inc. Tim Cook công bố kế hoạch đầu tư mới trị giá 100 tỉ USD từ Phòng Bầu dục.

“Chúng tôi sẽ áp thuế rất cao đối với chip và chất bán dẫn, nhưng tin tốt cho các công ty như Apple là, nếu bạn đang xây dựng tại Hoa Kỳ, hoặc đã cam kết xây dựng, không có gì nghi ngờ gì nữa, cam kết xây dựng tại Hoa Kỳ, thì sẽ không phải trả thuế,” Trump nói với phóng viên.

“Nói cách khác, chúng tôi sẽ áp thuế khoảng 100% với chip và chất bán dẫn. Nhưng nếu bạn đang xây dựng tại Hoa Kỳ, thì sẽ không phải trả thuế,” Trump nói. “Ngay cả khi bạn đang xây dựng và chưa sản xuất, xét về số lượng lớn việc làm và mọi thứ đi kèm với việc xây dựng, nếu bạn đang xây dựng, thì sẽ không bị đánh thuế.”

Trump cho đến nay đã miễn thuế cho các mặt hàng điện tử như điện thoại thông minh, máy tính và màn hình khỏi các mức thuế đối ứng theo từng quốc gia, dự kiến sẽ tăng đối với nhiều đối tác thương mại vào sáng thứ Năm, đồng thời cho biết các sản phẩm này sẽ nằm trong một gói hành động riêng biệt sắp tới đối với các mặt hàng nhập khẩu có chứa chất bán dẫn.

Việc được miễn trừ khỏi các mức thuế đó là một chiến thắng lớn đối với Apple và Cook, những người đã chuẩn bị tinh thần đối mặt với mức thuế có thể khiến chi phí sản xuất điện thoại và máy tính chủ lực của họ tăng lên đáng kể.

Khoản đầu tư trị giá 100 tỉ USD của Apple vào Mỹ sẽ bao gồm một chương trình sản xuất mới nhằm đưa nhiều hoạt động sản xuất của Apple trở lại Mỹ. Chương trình Sản xuất tại Mỹ của công ty sẽ hợp tác với các đối tác như hãng sản xuất kính Corning Inc., Applied Materials Inc., Texas Instruments Inc. và những công ty khác, theo tuyên bố của Apple.

Corning sẽ dành toàn bộ một nhà máy ở Kentucky cho việc sản xuất kính cho Apple, qua đó tăng 50% số lượng nhân viên tại tiểu bang này, Apple cho biết. Corning vốn đã là nhà cung cấp cho Apple, từng sản xuất kính cho chiếc iPhone đầu tiên tại cùng nhà máy đó.

Trước đó, Apple đã cam kết chi 500 tỉ USD tại Mỹ trong vòng bốn năm tới, tức tăng nhẹ so với mức đầu tư trước đây và những kế hoạch đã công bố, bổ sung thêm khoảng 39 tỉ USD chi tiêu và 1.000 việc làm mỗi năm. Thông báo mới sẽ đưa tổng cam kết của Apple tại Mỹ lên 600 tỉ USD.

Khoản đầu tư 500 tỉ USD được lên kế hoạch trước đó bao gồm việc xây dựng một cơ sở sản xuất máy chủ mới ở Houston, một học viện dành cho nhà cung cấp tại Michigan, và tăng chi tiêu với các nhà cung cấp hiện tại trong nước.

Tác động chưa chắc chắn

Tuy nhiên, việc thực thi quyết định áp thuế của Trump, mà ông cho biết chưa thông báo trước cho Cook tại sự kiện, có thể gây tác động lớn đến ngành công nghệ.

Nếu tuyên bố của Trump đồng nghĩa rằng tất cả sản phẩm của các công ty đã cam kết xây dựng nhà máy hoặc sở hữu sẵn nhà máy tại Mỹ sẽ được miễn trừ, thì nhiều tập đoàn công nghệ lớn sẽ không bị ảnh hưởng.

Một số công ty, bao gồm Taiwan Semiconductor Manufacturing Co. (TSMC), Samsung Electronics Co., Texas Instruments Inc., Micron Technology Inc. và GlobalFoundries Inc., đã công khai cam kết, thường cùng với Nhà Trắng, về việc mở rộng mạng lưới sản xuất, với các khoản đầu tư hàng chục tỉ USD.

Intel Corp., dù các kế hoạch xây dựng tham vọng tại bang Ohio đang chậm lại do thua lỗ, vẫn vận hành các nhà máy ở ít nhất ba bang của Mỹ: Oregon, New Mexico và Arizona.

Tuy nhiên, nhiều công ty được gọi là “nhà sản xuất chip” thực chất không sở hữu nhà máy, mà chủ yếu gia công cho TSMC và, ở mức độ thấp hơn, Samsung. Trong khi các công ty như Nvidia Corp. – có Giám đốc điều hành đã gặp Trump vào sáng thứ Tư – và Advanced Micro Devices Inc. (AMD) đã nhấn mạnh cam kết mua chip từ các nhà máy mới của TSMC gần Phoenix, vẫn chưa có đủ năng lực sản xuất tiên tiến bên ngoài Đông Á, chứ chưa nói đến tại Mỹ, để đáp ứng nhu cầu của họ.

Nvidia, giống như Apple, đã cam kết chi khoản lớn tại Mỹ và nội địa hóa chuỗi cung ứng. Tuy nhiên, công ty vẫn là một phần của chuỗi cung ứng toàn cầu phức tạp, khó có thể chuyển đổi và tái lập hoàn toàn tại Mỹ.

Thúc đẩy thuế quan

Cam kết đầu tư tăng lên diễn ra trong bối cảnh Trump đẩy mạnh áp thuế, điều có thể làm tăng chi phí đối với Apple trong toàn bộ chuỗi cung ứng quốc tế.

Trump dự định đánh thuế 50% đối với Ấn Độ, một thị trường sản xuất chủ chốt của Apple, trong đó một nửa sẽ có hiệu lực ngay sau nửa đêm, cùng với loạt thuế đối với từng quốc gia nhằm giảm mất cân bằng thương mại. Nửa còn lại, nhằm trừng phạt Ấn Độ vì mua năng lượng từ Nga, sẽ có hiệu lực vào cuối tháng này.

Tổng thống cũng cho biết ông có thể công bố một gói thuế riêng đối với tất cả sản phẩm có chứa chip bán dẫn ngay trong tuần tới.

Cook, người từng tham dự lễ nhậm chức của Trump và đóng góp cho ủy ban nhậm chức, đã vận động để iPhone của Apple được miễn thuế. Phần lớn iPhone bán tại Mỹ được sản xuất từ Ấn Độ, trong khi các sản phẩm khác như Apple Watch, iPad và MacBook chủ yếu sản xuất tại Việt Nam, quốc gia đã bị áp thuế 20%.

Trong khi chi tiết của các mức thuế – và cách các công ty đủ điều kiện được miễn trừ – vẫn chưa được công bố, Trump đã nêu đích danh Apple của Cook như một ví dụ về cách tránh bị đánh thuế cao hơn.

Cam kết đầu tư của Cook phản ánh hàng chục cam kết từ các công ty kể từ khi Trump thắng cử năm 2024, với các Giám đốc điều hành bay đến khu nghỉ dưỡng Mar-a-Lago ở Florida, rồi đến Nhà Trắng sau khi ông nhậm chức, để làm thân với chính quyền mới và công bố hàng trăm tỉ USD giá trị đầu tư mới.

Bloomberg từng đưa tin nhiều khoản đầu tư này đã được lên kế hoạch từ trước cuộc bầu cử tháng 11, hoặc tương đương với xu hướng đầu tư trước đây. Giới kinh tế cũng đặt câu hỏi liệu toàn bộ số tiền cam kết đầu tư và số việc làm đi kèm có thực sự trở thành hiện thực hay không.

Cam kết đầu tư của Apple, dù rất đáng kể, vẫn chưa đáp ứng đầy đủ kỳ vọng chuyển toàn bộ sản xuất về Mỹ mà Trump và các quan chức hàng đầu của Nhà Trắng đặt ra. Đầu năm nay, Tổng thống từng đe dọa sẽ áp thuế ít nhất 25% lên Apple nếu không chuyển việc sản xuất iPhone về Mỹ, chỉ một ngày sau khi ông gặp Cook tại Nhà Trắng.

Cook nói với Tổng thống rằng công đoạn lắp ráp cuối cùng của iPhone “sẽ vẫn diễn ra ở nơi khác trong một thời gian,” nhưng ông cũng nhấn mạnh rằng nhiều linh kiện đã được sản xuất tại Mỹ.

Trump, có vẻ hài lòng, ca ngợi kế hoạch của lãnh đạo Apple.

“Nhìn xem, anh ta không đầu tư thế này ở bất kỳ nơi nào khác trên thế giới, thậm chí không gần bằng,” Trump nói về Cook. “Anh ta đang quay lại. Ý tôi là, Apple đang quay lại Mỹ.”

— Với sự hỗ trợ từ Jennifer A. Dlouhy