Năm giờ chiều một ngày trong tuần, trung tâm Thương Mại Vincom Thảo Điền (TP.HCM) vẫn tấp nập người ra vào. Có thể vì vậy, người ta khó có thể nghe thấy tiếng “gào rú” của những chiếc xe kart ở tầng 5. Không gian của Infinity Racing - đường đua đa tầng trong nhà đầu tiên ở Việt Nam (và là đường đua chính thức của Sodiwseries - Bảng xếp hạng xe go-kart lớn nhất thế giới) gợi một cảm giác về khu vui chơi giải trí đích thực ngay từ phong cách thiết kế, với màn hình lớn tường thuật theo dòng sự kiện Giải đua Công thức 1, quầy nước, áp phích giới thiệu về bộ phim F1 đang “làm mưa làm gió” phòng chiếu mùa hè năm nay.

Nhưng, điểm nổi bật nhất lại ẩn giấu trong không gian đựng những chiếc mũ bảo hiểm cho tay đua, những chiếc xe kart đang nối đuôi nhau sạc điện, và “track” đua chạy lên đến ba tầng, đầy những góc cua. Thoạt nhìn, và nếu không phải người từng đua xe Go Kart trong nhà, ít ai có thể tưởng tượng về mức độ “giật gân” và khả năng cho các tay đua thể hiện tốc độ ở đây. Nhưng những người chơi vừa hoàn thành chặng đua và tiến vào “pit lane” sẽ nói với bạn rằng, nhìn vậy mà không phải vậy. Nếu dễ dàng, đã chằng có ai mê “karting” trong suốt hàng thập kỷ môn thể thao này được hình thành và phát triển.

Từ một cuộc vui đến môn thể thao tỉ đô

Go-kart bắt đầu vào năm 1956 khi kỹ sư người Mỹ Art Ingels chế tạo chiếc xe go-kart đầu tiên ở Los Angeles. Phiên bản đời đầu của go-kart hoàn toàn thô sơ, với khung ống đơn giản và động cơ của máy cắt cỏ. Bạn của Ingels - Duffy Livingston và những người bạn khác cũng bắt đầu tự chế tạo chiếc xe của riêng mình để “đua” với nhau. Cuộc đua đầu tiên được tổ chức vào năm 1957, chính thức khởi đầu cho môn thể thao tốc độ nổi tiếng thế giới. Ngành sản xuất xe go-kart thương mại cũng chính thức kích hoạt. Chỉ trong hai thập kỷ, đua xe go - kart nhanh chóng phát triển ở Mỹ với đường đua và sự kiện đua xe xuất hiện khắp nước Mỹ. Trong khi thiết kế go-kart hiện đại được hoàn thiện vào những năm 1970 (giải vô địch Karting châu Âu đầu tiên được tổ chức vào năm 1972), đua go-kart chính thức được công nhận là môn thể thao có cơ quan quản lý vào những năm 1980.

Từ trò chơi cho vui giữa một nhóm bạn đam mê máy móc, cho đến những giải vô địch thế giới, đua go-kart có sự phát triển nhanh chóng hơn hẳn so với nhiều môn thể thao truyền thống khác. Độ lan tỏa cũng tương tự, đặc biệt ở các quốc gia có sự gắn bó với ngành công nghiệp chế tạo xe mô tô và xe hơi, cũng như các quốc gia giàu truyền thống đua F1. Thực tế, đua xe go-kart giờ đây là môn thể thao đua xe phổ biến nhất thế giới. Theo Cognitive Market Research, môn thể thao này hiện có doanh thu 153,091 tỉ đô la Mỹ trên toàn cầu (tính đến năm 2025), và ước tính đạt 208,631 tỉ đô la đến năm 2033, với tốc độ tăng trưởng kép ở mức 3,945%. Chỉ tính riêng ở Mỹ đã có tới 35 triệu người chơi go-kart mỗi năm, và số người đam mê luyện tập trên toàn thế giới cũng đang tăng lên, nên chẳng khó hiểu khi đây là một trong những môn thể thao tốc độ được ưa chuộng nhất của giới trẻ.

Không chỉ là một môn thể thao độc lập, đua go-kart cũng nổi tiếng nhờ có mối liên hệ chặt chẽ với khả năng đào tạo những “nhân tài” cho giải đua Công thức 1. Nhiều tay đua F1 hàng đầu trong lịch sử giải đua đều bắt đầu sự nghiệp với go-kart từ thời nhỏ, như Lewis Hamilton (tám tuổi), Sebastian Vettel (ba tuổi), Michael Schumacher, Max Verstappen, Robert Kubica và Ayrton Senna (bốn tuổi) hay Lando Norris (bảy tuổi). Sức hút của F1 trong những năm trở lại đây cũng là động lực thúc đẩy go-kart phổ biến hơn và thu hút nhiều người chơi hơn ở những thị trường xa xôi.

Việt Nam là một trong những thị trường như vậy, dù mới chỉ xuất hiện ở Việt Nam dưới 10 năm. Danh sách địa chỉ chơi go-kart cũng đã tăng, nếu so với thời chỉ có trường đua Đại Nam (Bình Dương), giờ đây, từ Vincom Mega Mall, Aeon Mall Hà Đông hay Hanoi Super Karting (Hà Nội), Vinpearl Harbour Nha Trang, VinWonders Cửa Hội (Nghệ An) cho đến City Park ở Global City hay Infinity Racing (TP. Hồ Chí Minh). Hai loại đường đua chính bao gồm trong nhà và ngoài trời, với độ dài chặng đua từ 250 mét đến 1.500 mét.

Môn thể thao ai biết sẽ… “ghiền”

“Sức hút của go-kart ở Việt Nam có thể chỉ đơn giản đến từ việc đây là môn thể thao mới, chưa thực sự thịnh hành,” Ngọc Bách, người hướng dẫn đua go-kart ở đường đua tại Global City nhận định. “Sự mới mẻ này có khả năng thu hút người chơi ở nhiều độ tuổi khác nhau, từ 7-8 tuổi đến 30-40 tuổi.” David Guibal - CEO và đồng sáng lập Infinity Racing cũng là tay đua go-kart chuyên nghiệp cũng cùng quan điểm. “Những người chơi đến Infinity Racing ở độ tuổi đa dạng, và với những mục đích khác nhau như giải trí, thử nghiệm môn thể thao mới, team building, hay cũng có nhóm người chơi trẻ tuổi hơn được bố mẹ đưa đến đây để làm quen với môn thể thao nào. Chúng tôi cũng chứng kiến số lượng ‘tay đua’ nữ tăng, chiếm khoảng gần 30%. Môn thể thao này đang dần trở nên ‘đại chúng’ hơn ở Việt Nam.”

Từ cộng đồng người chơi có cùng đam mê bắt đầu hình thành khoảng năm 2017, theo chia sẻ của Ngọc Bách, đến sự phổ biến của ngày hôm nay, quá trình phát triển của đua go-kart ở Việt Nam phản ánh động lực phát triển của môn thể thao này trên thế giới. Dù chưa đa dạng bằng, nhưng độ chuyên nghiệp của những trường đua cũng như sự đa dạng về loại hình cũng đang ngày càng được bổ sung để thu hút người chơi và thật sự tạo môi trường để phát triển cộng đồng go-kart. Như David Guibal nói, hướng phát triển đó có thể là một “hệ sinh thái thể thao đua xe đa dạng”, và có thể theo kịp thế giới về công nghệ. Bản thân đua go-kart cũng bao hàm sự đa dạng không khác gì xe đua mô tô. Từ mẫu mã, nhà sản xuất, dạng lốp xe, đường đua với từng tốc độ xe (trong nhà hay ngoài trời), thiết bị lái xe để đảm bảo an toàn (mũ bảo hiểm cần có chứng nhận Snell, bộ đồ lái xe đạt chuẩn, găng tay và giày lái xe)... Tất cả đều đang chứng minh tiềm năng để “chuyên nghiệp hoá” môn thể thao này trong tương lai ở Việt Nam, cũng nhằm đáp ứng sở thích chuyển động và tốc độ tại đây.

Hai loại đua go-kart hiện có ở Việt Nam là trong nhà và ngoài trời, khác nhau bởi cách thiết kế đường đua, loại xe đua, và thời gian phù hợp cho một “chặng đua”. Ví dụ, đường đua ở Global City (cũng là đường đua dài nhất Đông Nam Á với các khúc cua kỹ thuật và đoạn thẳng tốc độ cao) sử dụng hai loại xe chính là go-kart đơn chạy xăng và go-kart đôi chạy xăng, ngoài ra cũng có go-kart đơn cho trẻ em hay go-kart đơn chạy điện đến từ nhiều thương hiệu.

Trong khi đó, với đường đua đa tầng Infinity Racing dài 300 mét cùng những đường cong cho thử thách, đường thẳng cho tốc độ và cây cầu có độ dốc lại sử dụng hoàn toàn xe điện từ Sodi (Pháp), cộng hưởng với xu thế bền vững của thời đại. Đây cũng là đường đua được nhà vô địch thế giới go-kart thiết kế, với điểm nhìn từ góc độ của một tay đua go-kart chuyên nghiệp để thực sự mang lại cho người chơi tiêu chuẩn cao nhất.

Ngoài sức hút của F1, go-kart là môn thể thao được yêu thích bởi thực sự mang tính… thể thao: đòi hỏi luyện tập, đòi hỏi thể chất, và có sức cạnh tranh cao, nhất là trong các cuộc đua tranh giải thường xuyên được tổ chức giữa các nhóm cộng đồng ở những trường đua khác nhau tại Việt Nam. “Chơi go-kart có thể giúp người chơi tạo dựng thói quen lái xe an toàn, kiểm tra xe, sức bền, rèn luyện tính chủ động và phản xạ phán đoán tình huống để xử lý cũng như khả năng tập trung. Về mặt thể chất, môn này khá khắc nghiệt, một chặng đua khiến tay đua mất nhiều nước khiến giảm trọng lượng cơ thể,” Ngọc Bách nói. “Khi ngồi trong xe tay đua cũng phải dùng trong lượng cơ thể hợp lý để điều hướng xe, và kiểm soát xe bằng cơ tay… đây đều là những hình thức rèn luyện cả thể chất và tinh thần trong chỉ một chặng đua.”

Lợi ích của go-kart cũng nằm ở khả năng giảm căng thẳng nhờ làm tăng lượng adrenaline, hiệu ứng sau một chặng đua là cảm giác vui vẻ, thậm chí phấn khích. Với tay đua chuyên nghiệp gắn bó với môn thể thao này trong nhiều năm, David Guibal (ba anh cũng làm việc trong lĩnh vực kỹ sư xe go-kart), không chỉ hiểu chiếc xe đến từng bộ phận và đam mê việc có thể trực tiếp làm việc với chiếc xe, hay trợ giúp những tay đua đến Infinity Racing bằng việc hướng dẫn và điều chỉnh xe cho phù hợp, mà còn nhận ra giá trị độc đáo của go-kart trong khả năng gắn kết với bạn bè, gia đình cũng như thúc đẩy tinh thần làm việc nhóm và tương tác xã hội: “Nhìn chung, yếu tố quan trọng chính là niềm vui mà đua go-kart mang lại. Không cần biết bạn có định hướng chuyên nghiệp hay tham gia giải đua cạnh tranh hay không, trải nghiệm đua go-kart là hình thức giúp giải tỏa và sạc năng lượng.”

Đây cũng là “nỗi nhớ” của tay đua F1 Lando Norris của đội Mclaren, người có triển vọng trở thành nhà vô địch thế giới trong mùa giải 2025. Khi được hỏi go-kart mang đến cho anh điều gì? Lando nhấn mạnh về những kỹ năng cơ bản nhưng cần thiết như kỹ thuật đua xe, cách hoàn thành một vòng phân hạng… không chỉ cho công thức 1 mà còn cho cả đua xe ô tô. Nhưng với Lando Norris, “karting thú vị, thoải mái, và theo cách nào đó, cũng cởi mở hơn.” Sự cởi mở của đua go-kart liệu có phải sẽ là nền tảng để thế hệ trẻ Việt Nam chạm đến gần hơn với môn thể thao đua xe chuyên nghiệp? Câu hỏi này, hồi sau sẽ rõ.