Mới đây, tổng thống vừa đắc cử gây bất ngờ khi tuyên bố sẽ áp đặt thuế bổ sung 10% lên hàng hóa Trung Quốc, chỉ trích nước này không kiểm soát đủ nguồn cung fentanyl vào Mỹ. Động thái này, được công bố qua mạng xã hội, làm xáo trộn bầu không khí ổn định mong manh trong quan hệ thương mại Mỹ-Trung thời gian gần đây.

Đặc biệt gây bất ngờ là việc ông Trump tấn công vào lĩnh vực tưởng chừng hai bên đã đạt được tiến triển – hợp tác ngăn chặn dòng chảy fentanyl. Sự việc đẩy chủ tịch Tập Cận Bình vào thế phải lên kế hoạch đối phó với chính sách khó lường từ tổng thống Trump.

Trong nhiệm kỳ đầu tiên, Bắc Kinh ban đầu áp dụng chiến lược “kiềm chế chiến lược,” tránh làm căng thẳng leo thang và chỉ đáp trả khi cần thiết. Tuy nhiên, sau đó, Trung Quốc chuyển sang cách tiếp cận quyết liệt hơn với “ngoại giao chiến lang,” (sẽ trả đũa tương ứng) mặc dù chiến thuật này không đạt được hiệu quả như mong đợi và bị điều chỉnh.

Hiện nay, Bắc Kinh dường như đã chuẩn bị tốt hơn trước các chiến thuật cứng rắn của Trump và đội ngũ ủng hộ “tách rời chiến lược” khỏi Trung Quốc, mà minh chứng là việc ông chọn Jamieson Greer làm trưởng đoàn đàm phán thương mại.

Trung Quốc đã mở rộng các biện pháp kiểm soát xuất khẩu đối với nguyên liệu quan trọng trong sản xuất hàng công nghệ cao như điện thoại thông minh và xe điện. Ở mức cực đoan hơn, Bắc Kinh có thể bán trái phiếu kho bạc Mỹ hoặc gây khó khăn cho các công ty Mỹ hoạt động tại Trung Quốc.

Mặc dù vậy, vẫn có khả năng Bắc Kinh sẽ thử “nhún nhường” với Trump trong giai đoạn đầu để tránh chiến tranh thương mại hai nước leo thang đe dọa tăng trưởng kinh tế Trung Quốc. Tại một hội nghị gần đây ở Bắc Kinh, Stephen Orlins, Chủ tịch Ủy ban Quốc gia về Quan hệ Mỹ-Trung, cho rằng Trung Quốc có thể nhượng bộ một số điểm nhằm xây dựng thiện chí.

Ví dụ, Bắc Kinh có thể dỡ bỏ lệnh trừng phạt đối với Marco Rubio, ứng viên Bộ trưởng Ngoại giao của Trump, hoặc cam kết mua thêm hàng hóa Mỹ. Đáng chú ý, ngay cả sau khi Trump tái đắc cử, Trung Quốc vẫn tiếp tục mua đậu nành Mỹ để dự trữ.

Trung Quốc hiện có khoảng 50 ngày để chuẩn bị cho các chính sách mới của Trump, bao gồm cam kết áp đặt thêm thuế quan. Tuy nhiên, điều mà Bắc Kinh thực sự phải đối mặt là sự khó đoán từ “Ngài Thuế Quan,” người từng tuyên bố mình là bậc thầy về gây bất ngờ.

Khi ông Trump chính thức nhậm chức, Bắc Kinh sẽ cần sẵn sàng ứng phó hằng ngày với các động thái khó lường từ ông, đồng thời tìm cách bảo vệ lợi ích quốc gia trước những cơn sóng lớn trong quan hệ song phương.