Bạn có bao giờ tưởng tượng vài góc phố nổi tiếng ở Tokyo thiếu đi những hàng cây ngân hạnh vàng rực rỡ vào mùa Thu không? Người dân Tokyo Nhật Bản cũng đang phải chọn lựa giữa bảo vệ môi trường hay phát triển đô thị.

Tại trung tâm Tokyo, một nhóm cư dân lớn tuổi cùng nhau bảo vệ hàng cây ngân hạnh trước nguy cơ bị chặt bỏ trong các dự án tái phát triển đô thị. Họ là biểu tượng của một làn sóng hoạt động bảo vệ môi trường mới đang lan tỏa tại thủ đô Nhật Bản, khi vấn đề biến đổi khí hậu và vai trò của cây xanh trong việc làm dịu nhiệt độ đô thị ngày càng trở thành tâm điểm chú ý.

Bà Etsuko Goto, 70 tuổi, là một trong những người tiên phong trong phong trào này. Hằng đêm, bà ngồi trên chiếc ghế gấp nhỏ trước hàng cây trên phố Kanda Police để ngăn chặn kế hoạch chặt 32 cây ngân hạnh, một phần của dự án mở rộng vỉa hè và làm đường dành cho xe đạp. Mặc dù không phản đối toàn bộ dự án, nhóm cư dân cho rằng việc chặt cây là không cần thiết và họ đã không được tham vấn trước khi kế hoạch được phê duyệt. Một vụ kiện từng được đệ trình vào năm 2022, nhưng đến nay hơn một nửa số cây đã bị chặt.

Các nhà nghiên cứu từ Đại học Tokyo cho biết tỉ lệ che phủ cây xanh của Tokyo đã giảm từ 9,2% năm 2013 xuống còn 7,3% vào năm 2022, trong bối cảnh thành phố tiếp tục chứng kiến làn sóng xây dựng các tòa nhà cao tầng. Những dự án như Jingu Gaien, nổi tiếng với hàng cây ngân hạnh có màu sắc rực rỡ vào mùa Thu, đã phải đối mặt với sự phản đối mạnh mẽ từ công chúng khi số lượng cây bị chặt để nhường chỗ cho sân vận động bóng chày và các tòa nhà chọc trời.

Phong trào bảo vệ cây xanh tại Tokyo không hẳn giới hạn ở phố Kanda. Tại các khu vực như công viên Hibiya gần Hoàng Cung hay công viên Kasai Rinkai ở phía đông thành phố, cư dân đang đấu tranh để bảo vệ hệ sinh thái xanh khỏi bị thay đổi hoặc di dời. Tuy nhiên, các quan chức chính quyền quận Chiyoda lập luận rằng việc mở rộng cơ sở hạ tầng là cần thiết để đảm bảo an toàn cho trẻ em, người già, người khuyết tật, và người đi xe đạp.

Các nhà quy hoạch cho biết họ sẽ bù đắp tổn thất bằng cách trồng cây mới như anh đào thay thế cây ngân hạnh tại phố Kanda. Tương tự, các dự án khác như Jingu Gaien và Kasai Rinkai cũng hứa hẹn trồng cây mới để duy trì hệ sinh thái. Tuy nhiên, các chuyên gia như giáo sư Christian Dimmer của Đại học Waseda chỉ ra rằng, cây xanh hàng trăm năm tuổi không thể dễ dàng được thay thế bằng cây mới. Thời gian, điều kiện thời tiết và mức độ chăm sóc có thể làm suy giảm hiệu quả của việc tái trồng cây.

So với các thành phố lớn khác như New York với tỉ lệ che phủ cây xanh 22% hay Singapore trên 40%, Tokyo còn nhiều việc phải làm để duy trì và phát triển không gian xanh. Chính quyền thành phố công bố chiến lược Đa dạng Sinh học 2030 nhằm giảm hiệu ứng đảo nhiệt thông qua việc tăng cường cây xanh, nhưng các nhà phân tích cho rằng những cuộc thảo luận về cây xanh chưa thực sự được ưu tiên trong quy hoạch đô thị hiện tại.

Các cuộc tranh cãi về cây xanh tại Tokyo không chỉ phản ánh sự căng thẳng giữa phát triển kinh tế và bảo vệ môi trường mà còn đặt ra câu hỏi về sự tham gia của cộng đồng trong quá trình ra quyết định chính sách. Theo luật sư Satoru Oshiro, một phán quyết có lợi cho cư dân trong vụ kiện tại Kanda sẽ không chỉ ngăn chặn việc xây dựng mà còn gửi đi thông điệp mạnh mẽ rằng ý kiến người dân không thể bị xem nhẹ.

Tokyo hiện đứng trước ngã rẽ quan trọng, khi nhu cầu phát triển cơ sở hạ tầng phải cân bằng với bảo vệ môi trường và xây dựng đô thị bền vững. Những tiếng nói từ các nhóm cư dân lớn tuổi như bà Goto và đội ngũ của bà là lời nhắc nhở rằng, trong hành trình hướng tới tương lai, sự gắn kết giữa con người và thiên nhiên không thể bị lãng quên.

Quy hoạch đô thị không chỉ là chuyện xây dựng tòa nhà hay cơ sở hạ tầng; đó còn là việc bảo tồn di sản thiên nhiên cho các thế hệ mai sau, một mục tiêu mà Tokyo sẽ cần đặt lên hàng đầu nếu muốn duy trì vị thế là một trong những thành phố toàn cầu hàng đầu thế giới.