“Tôi vừa ký thỏa thuận thương mại lớn nhất trong lịch sử, có lẽ là lớn nhất từ trước đến nay, với Nhật Bản,” ông Trump tuyên bố tại một sự kiện ở Nhà Trắng vào ngày thứ Ba (22.7), sau khi công bố thỏa thuận trên mạng xã hội. “Đây là thỏa thuận rất tốt cho tất cả mọi người. Họ cử những người giỏi nhất sang đây và chúng tôi đã làm việc rất chăm chỉ.”

Trên Truth Social, ông Trump cho biết thỏa thuận yêu cầu Nhật Bản “mở cửa thị trường” cho ô tô và nông sản Mỹ, nhưng không cung cấp chi tiết cụ thể. Ông nhiều lần chỉ trích tình trạng mất cân bằng thương mại giữa hai nước, đặc biệt trong lĩnh vực ô tô — chiếm khoảng 80% thặng dư thương mại của Nhật với Mỹ.

Các điều khoản cụ thể của thỏa thuận sơ bộ với Nhật Bản, đặc biệt là việc liệu ô tô và linh kiện Nhật có được miễn trừ khỏi mức thuế 25% hay không, hiện vẫn chưa được công bố. Trước đây, ông Trump từng công bố các khung thỏa thuận thương mại mà không đưa ra nhiều thông tin, và Nhà Trắng chỉ công bố nội dung chi tiết vài ngày hoặc vài tuần sau đó, sau khi các điều khoản được hoàn thiện.

Tại sự kiện với các nghị sĩ Cộng hòa, ông Trump cũng cho biết ông kỳ vọng sẽ ký một thỏa thuận liên doanh với Nhật Bản để xuất khẩu khí tự nhiên hóa lỏng (LNG) từ Alaska.

Phía Nhà Trắng chưa bình luận thêm. Trong khi đó, đồng yên biến động trong phiên giao dịch đầu ngày tại Tokyo sau khi tăng nhẹ nhờ tin tức này. Chứng khoán Nhật Bản và hợp đồng tương lai cổ phiếu Mỹ đều ghi nhận mức tăng nhẹ.

Sát hạn chót

Thỏa thuận với Nhật được công bố chỉ vài giờ sau khi ông Trump thông báo đã đạt được thỏa thuận với Philippines, theo đó ông áp thuế 19% lên hàng hóa xuất khẩu từ quốc gia này. Các cuộc đàm phán diễn ra dồn dập ngay trước thời hạn 1.8 mà ông Trump đặt ra để áp mức thuế “đối ứng” lên hàng chục đối tác thương mại.

Ông Trump lần đầu công bố kế hoạch áp thuế diện rộng lên gần như tất cả đối tác thương mại vào tháng 4, nhưng sau đó nhanh chóng tạm hoãn 90 ngày do thị trường phản ứng tiêu cực. Tuy nhiên, trong khoảng thời gian đó, Mỹ chỉ hoàn tất được vài thỏa thuận và ông Trump bắt đầu đơn phương áp các mức thuế mới trước khi đến hạn chót.

Dù ban đầu ông Trump và các cố vấn tuyên bố sẽ tiến hành đàm phán song song với các đối tác, Tổng thống lại thể hiện rõ sự thiếu kiên nhẫn với quá trình thương lượng qua lại. Thay vì tiếp tục đàm phán, ông cho rằng Mỹ nên tự đưa ra mức thuế sẽ áp dụng. Gần đây, ông đã gửi hàng loạt thư công bố mức thuế cụ thể, đồng thời tiến hành các bước đánh thuế theo ngành, bao gồm đồng, chip bán dẫn và dược phẩm.

Hiện các cuộc đàm phán vẫn đang diễn ra với các nền kinh tế lớn như EU và Ấn Độ. Tuy nhiên, ông Trump cho biết khoảng 150 quốc gia nhỏ hơn sẽ bị áp mức thuế chung từ 10 đến 15%.

‘Họ đã chịu ngồi vào bàn’

Thông báo của ông Trump về Nhật Bản được đưa ra ngay sau khi đài truyền hình NHK của Nhật đưa tin ông Ryosei Akazawa, trưởng đoàn đàm phán thương mại của nước này, đã đến Nhà Trắng để thảo luận với Tổng thống Mỹ. Trước đó cùng ngày, ông Akazawa gặp Bộ trưởng Tài chính Mỹ Scott Bessent, người nói với Fox Business rằng các cuộc đàm phán “tiến triển rất tốt”.

“Họ đã thực sự ngồi vào bàn đàm phán,” ông Bessent nói.

Đầu năm nay, ông Trump từng dọa áp thuế 24% lên hàng nhập khẩu từ Nhật Bản — một đề xuất mà Thủ tướng Shigeru Ishiba gọi là “cực kỳ đáng thất vọng.” Trong một bức thư được gửi đầu tháng này, ông Trump đã nâng mức thuế đó lên 25%.

Vấn đề ô tô là điểm nghẽn lớn trong các cuộc đàm phán thương mại giữa hai nước.

Phía Mỹ muốn Nhật và các quốc gia khác chấp nhận xe sản xuất theo tiêu chuẩn an toàn xe cơ giới liên bang của Mỹ, thay vì yêu cầu các tiêu chuẩn riêng. Trong khi đó, Nhật và một số nước yêu cầu được miễn thuế 25% hiện có của ông Trump đối với ô tô và linh kiện.

Tính đến cuối ngày thứ Ba, vẫn chưa rõ liệu Nhật Bản có được miễn trừ tương tự như hạn ngạch thuế quan cho thép nhập khẩu từ Anh hay không.

Các hãng xe Nhật đã lên kế hoạch đầu tư lớn tại Mỹ. Isuzu Motors thông báo sẽ chi 280 triệu USD để xây dựng nhà máy mới ở Nam Carolina. Toyota cũng cam kết đầu tư 88 triệu USD để tăng sản lượng xe hybrid xăng điện. Mỹ cũng đã đưa ra chính sách miễn thuế cho các công ty sản xuất ô tô ngay tại Mỹ, nhằm khuyến khích đưa dây chuyền sản xuất từ nước ngoài về lại Mỹ.

Cuộc đàm phán đã trải qua tám vòng và chỉ một tuần sau khi ông Bessent dẫn đầu phái đoàn Mỹ dự Triển lãm Thế giới ở Osaka. Nhật Bản vừa tổ chức bầu cử Thượng viện vào Chủ Nhật (20.7), và dù thất bại đó phần nào khiến vị thế chính trị của ông Ishiba suy yếu, ông cho biết các cuộc đàm phán thương mại là lý do ông cần được tiếp tục tại nhiệm.

— Với sự hỗ trợ của Isabel Reynolds, Yoshiaki Nohara, John Harney, và Meghashyam Mali