Hiếm có thiết bị thể thao nào lại mang tính cá nhân cao như một cây gậy putter của môn golf. Nó là gậy chuyên dụng cho một tác vụ tinh tế của môn thể thao này: Đẩy quả bóng golf chậm rãi đi một mét, hay ba mét, hay sáu mét. Trừ khi có chuyện rất lạ lùng xảy ra, putter là cây gậy duy nhất mà một golf thủ sẽ sử dụng ở mọi lỗ đánh. Và tính tinh tế trong nhiệm vụ của gậy này nằm ở sự liên kết cảm xúc của một người với cây gậy của mình. Đó không phải là một chiếc giày để ta mang cho cũ rách rồi thay chỉ trong vài tuần hay vài tháng. Đó không phải gậy giao bóng hay gậy đập bóng chày, những thứ gậy mà ta thường đánh kiểu băm bổ và hết lực. Nó thậm chí không phải một cây vợt tennis, vốn được mang theo vào sân cùng hơn một chục cây vợt khác tương tự để ta đổi cho nhau nếu dây vợt quá lỏng. Một gậy putter không bị dùng nhiều tới mức hư hỏng không sửa chữa được. Nó có thể đi cùng bạn suốt đời. Và vì vậy những thành bại, “được mất” cùng nó trở thành một phần của chính bạn.

Hiếm có thiết bị thể thao nào lại mang tính cá nhân cao như một cây gậy putter của môn golf. Nó là gậy chuyên dụng cho một tác vụ tinh tế của môn thể thao này: Đẩy quả bóng golf chậm rãi đi một mét, hay ba mét, hay sáu mét. Trừ khi có chuyện rất lạ lùng xảy ra, putter là cây gậy duy nhất mà một golf thủ sẽ sử dụng ở mọi lỗ đánh. Và tính tinh tế trong nhiệm vụ của gậy này nằm ở sự liên kết cảm xúc của một người với cây gậy của mình. Đó không phải là một chiếc giày để ta mang cho cũ rách rồi thay chỉ trong vài tuần hay vài tháng. Đó không phải gậy giao bóng hay gậy đập bóng chày, những thứ gậy mà ta thường đánh kiểu băm bổ và hết lực. Nó thậm chí không phải một cây vợt tennis, vốn được mang theo vào sân cùng hơn một chục cây vợt khác tương tự để ta đổi cho nhau nếu dây vợt quá lỏng. Một gậy putter không bị dùng nhiều tới mức hư hỏng không sửa chữa được. Nó có thể đi cùng bạn suốt đời. Và vì vậy những thành bại, “được mất” cùng nó trở thành một phần của chính bạn.

Tầm quan trọng của gậy putter còn được dân chơi golf gọi là “gậy phẳng” này lớn tới mức có thể làm thay đổi tâm trí họ. Và điều đó khiến cho việc đeo đuổi cây gậy này phù hợp gần như xứng đáng bất kỳ giá nào. Một mặt, bạn có thể mua một cây gậy mới, chế tạo ngon lành bởi bất kỳ công ty sản xuất thiết bị chơi golf nào với giá vài trăm đô la. Trên đó một chút là các mẫu sản xuất hàng loạt được thiết kế bởi thương hiệu Scotty Cameron và bán qua Titleist, với giá bán lẻ 400 tới 500 đô la Mỹ. Nhưng đó mới là khởi đầu. Phần thưởng đích thực là điều Cameron gọi là gậy putter đánh giải, kiểu nói tiếp thị hàm ý những gậy này có chất lượng như của dân chuyên nghiệp, và hay được gọi là gậy Circle T, ý chỉ logo lấy cảm hứng từ cây sắt đóng dấu trang trí ở đầu gậy. Gậy Circle T có số lượng sản xuất nhỏ hơn nhiều, với thiết kế ít nhiều nổi bật hơn và bán với giá cao hơn nhiều lần so với những mẫu sản xuất hàng loạt. Chúng đã xuất hiện khắp nơi trên các tài khoản Instagram, diễn đàn cộng đồng chơi golf và những cuộc chiến đấu giá ở nhiều châu lục.

Thương hiệu golf này là một hiện tượng trong cả giới chơi golf chuyên nghiệp lẫn nghiệp dư. Tiger Woods, Brooks Koepka, Hideki Matsuyama và Nelly Korda là những nhà vô địch lớn đã sử dụng gậy putter thửa riêng của Cameron trong khi có hợp đồng tài trợ gậy với các công ty khác. Woods, đã tuyên bố kết thúc quan hệ đối tác 27 năm của anh với Nike vào tháng 1.2024, đã là người quảng bá cho Cameron chắc cũng trong ngần ấy thời gian. Ngay cả khi về mặt kỹ thuật anh không sử dụng một cây gậy đẩy Circle T, việc chiếc gậy putter của hãng xuất hiện ở một số giải đấu lớn nhất thế giới (cùng Woods) đã ban phúc lành cho tất cả những gì có dính líu dù chỉ một chút tới những phép lạ mà Woods tạo ra, và khiến những cây gậy hiếm hơn của thương hiệu Cameron trở nên vô cùng đắt đỏ. Trong một tuần lễ bất kỳ, thương hiệu này bán bốn hoặc năm cây gậy đẩy đấu giải cho công chúng qua một hệ thống xổ số trên trang web của họ. Mỗi cây gậy thường được định giá từ hai ngàn tới tám ngàn đô la Mỹ. Tuy nghe thật điên rồ, việc mua được một cây gậy qua xổ số như vậy, dù cho bạn quan tâm tới môn golf ở mức độ nào, là một trong những khoản đầu tư an toàn nhất với bạn.

Trên thị trường thứ cấp, thậm chí bao bịt gậy có logo Circle T cũng có thể có giá hàng trăm đô la Mỹ. Bất kỳ cây gậy nào còn trong tình trạng tốt đều có thể dễ dàng bán được với giá gấp đôi giá gốc. Những thiết kế đặc biệt được săn đuổi với những hình dáng nhất định hay có những dấu vết nhất định có thể giá tới hàng chục ngàn đô la. Cây gậy đẩy dự phòng của Woods đã bán được với giá gần 400 ngàn đô la Mỹ vào năm 2021. Ngay cả trong dân chơi golf sành sỏi, những người hâm mộ siêu hạng của thương hiệu này cũng hiếm gặp, nhưng mức độ cuồng nhiệt của họ thì không ai sánh bằng.

“Những người sưu tập thương hiệu Scotty Cameron rất điên cuồng,” theo Ryan Carey, người điều hành Golden Age Auctions, công ty đã bán cây gậy dự bị của Woods. “Tôi chưa bao giờ thấy điều gì như vậy trong môn golf.” Scotty Cameron, người sáng tạo cùng tên của thương hiệu đấy, nói đó không chỉ là một đam mê tiêu dùng tập trung vào các ông bố. Ông nói niềm đam mê còn nói lên mối quan hệ mà dân chơi golf đã tạo dựng với cây gậy của mình. “Ta phải thấy rằng ngày nay người ta không sưu tập gậy phát bóng,” Cameron nói. “Họ không sưu tập gậy sắt. Họ chỉ sưu tập gậy putter.”

C

ameron bắt đầu làm gậy putter khi ông mới là một đứa trẻ nghịch ngợm trong nhà để xe của mình ở California. Khi vào cấp ba, ông đã thiết kế đầu gậy và tạo hình chúng bằng một máy phay. Là con trai một người chơi golf nghiệp dư tài năng, ông cũng mang những tham vọng golf của riêng mình. Tuy nhiên không lâu sau đó, những tham vọng này thay đổi. “Cameron nhanh chóng nhận ra ông ấy sẽ không thể trở thành tay golf chuyên nghiệp và tài năng thực sự của ông là chế tác gậy putter,” Jeff Benedict và Armen Keteyian viết trong Tiger Woods, cuốn tiểu sử về Woods do họ tự viết. “Khi ngoài hai mươi tuổi, ông đã chuyển ra khỏi garage nhà mình và vào một căn hộ một phòng ngủ, nơi ông có thể làm những cây gậy đẳng cấp với trang thiết bị hiện đại.” Kể từ khi Cameron bắt đầu làm gậy đẩy cho công chúng chơi golf vào giữa những năm 1980, những cây gậy này đã rất dễ nhận ra bởi thẩm mỹ đặc biệt của chúng: Những đường nét rõ ràng, dấu khắc ngẫu hứng, màu sắc hoàn thiện có một không hai. “Tôi muốn làm ra những món đồ chơi nghệ thuật,” ông nói. Cameron có vẻ ý thức được vai trò của ông ở trung tâm của một thương hiệu hạng sang. Ông kể vào lúc ông đang dựng lên thương hiệu của riêng ông, Cameron Golf International, ông đã quyết định rằng “tôi muốn cái tên Cameron sẽ sánh ngang với Tiffany và Rolex.” Ông thường học theo phong cách của một người đã tạo ra được di sản nhiều thế hệ. Ông nói chuyện có chủ ý, với mái tóc bạc phong cách hoàn hảo, và hiếm khi chụp ảnh mà không có một chiếc đồng hồ đắt tiền nổi bật trên cổ tay. Ông cũng rất hay hoài niệm, thường mô tả tông màu đỏ của ông là dư âm của màu sơn đỏ trên những chiếc xe đạp Schwinn thời ông còn nhỏ. Ông cũng nổi tiếng vì nói về tình yêu xe hơi của ông một cách đầy thơ mộng, như cách ông muốn các thiết kế của mình nhìn phải nhanh nhạy.

Vào cuối những năm 1980, John Anselmo, tay golf chuyên nghiệp ở sân Meadowlark, Huntington Beach, California, dẫn cậu bé 12 tuổi Tiger Woods, một trong những học trò của ông, tới gặp chàng trai 25 tuổi Cameron, cũng là học trò cũ của ông. Woods ngay lập tức thấy thích thú những cây gậy đẩy của Cameron và bắt đầu sử dụng chúng, lúc có lúc không, khi sự nghiệp của anh bắt đầu cất cánh. Năm 1994, một năm sau khi Bernhard Langer vô địch giải Masters với cây gậy đẩy Scotty màu đen lấp lánh, Cameron ký hợp đồng để chế tác gậy đẩy độc quyền cho Titleist. (Công ty mẹ của Titleist Acushnet, lúc bấy giờ là chi nhánh của hãng thuốc lá Mỹ khổng lồ American Brands, nay thuộc sở hữu của Fila.

Năm 1997, thương hiệu Cameron có cú đột phá lớn nhất khi Woods giành giải Masters với khoảng cách 12 gậy. Suốt tuần lễ đó, ống kính truyền hình theo dõi sát sao cây gậy đẩy khác thường khi anh đánh được hết cú birdie này tới cú birdie khác. Truyền hình vốn hiếm khi nhắc tới các thương hiệu golf, nhưng Woods chơi quá hay tới mức đài CBS không còn lựa chọn nào khác ngoài việc phải quảng cáo miễn phí cho Cameron. Điều tương tự diễn ra trên các tạp chí: Trong tay Woods, khi anh xé tan bầu không khí ở đồi quả lỗ thứ 18 sân Augusta, là cây gậy putter của Cameron không thể nhầm lẫn, một cây gậy Newport 2 TeI3.

Cây gậy đấy là một lưỡi dao đen, với một hình bát giác bằng đồng kéo dài ra trên mặt và ba mươi hai chấm trắng nhỏ phía sau. “Ngay cả trên truyền hình độ phân giải thấp thời bấy giờ, ta vẫn nhìn thấy những chấm đấy,” Bill Vogeney, tác giả cuốn The Art of Putters: The Scotty Cameron Story, nhớ lại: “Bạn có thể nhìn thấy phần bằng đồng lồng vào tạo ra dáng vẻ khác. Không một ai làm ra cây gậy đẩy trông như vậy. Nó khiến mọi người chú ý, và đó là khi cơn sốt bắt đầu.”

Năm 2016, Woods nói với các phóng viên rằng chỉ có hai cây gậy putter trong bộ sưu tập của anh là con trai anh, Charlie, không được đụng vào: Cây gậy TeI3 nói trên, được đặt tên theo miếng hợp kim đồng cài vào đầu gậy, và cây nổi tiếng hơn Newport 2 GSS (viết tắt của thép không gỉ của Đức) mà ông đã dùng để vô địch 14 giải lớn gần đây nhất. Cây Newport 2 GSS có lẽ là cây gậy golf nổi tiếng nhất trong lịch sử, mặc dù, hay có lẽ là chính vì, thiết kế tương đối đơn giản của nó. Nó là gậy đẩy loại lưỡi dao màu bạc với một chấm lớn tiện ở cuối mặt gậy và một chấm nữa ở lỗ trống phía sau lưng. Cả hai lỗ này đều được đổ đầy sơn đỏ trong suốt. “Ai ai cũng muốn chiếc gậy putter chấm đỏ kiểu Tiger đó,” theo Carey, chủ hãng bán đấu giá. “Những cây gậy dự phòng của Tiger có giá bán từ 200 ngàn đến 400 ngàn đô la Mỹ, cao hơn so với cây gậy putter không có chấm đỏ mà anh thực sự đã sử dụng.”

Cameron từng nói vào những ngày đầu, các chấm đỏ là yếu tố then chốt phân biệt gậy putter của ông với của “một công ty khác.” Gần như chắc chắn ý ông là công ty Ping, mà thiết kế gậy Anser đã nhiều thập kỷ rõ ràng có truyền cảm hứng cho một số hình dạng phổ thông hơn trong thương hiệu của Cameron. Dần dần những chấm trở thành dấu ấn xuất hiện trên cả những thiết kế phổ thông. Hiện giờ, Cameron không thể từ bỏ những dấu chấm ngay cả nếu ông có muốn. Trong một phỏng vấn trên podcast gần đây, ông thừa nhận đôi khi ông mệt mỏi với những chấm, nhưng ông nói chúng quá phổ biến với khách hàng tới mức bộ phận bán hàng ở Titleist phản đối khi ông đề xuất từ bỏ kiểu dáng kinh điển.

Thật khó đánh giá được trạng thái hiện giờ của thương hiệu Cameron mà không thảo luận về văn hóa của hoạt động ra mắt sản phẩm, những lần công bố ngạc nhiên các sản phẩm phiên bản giới hạn. Mạng xã hội nổi lên đã càng đẩy mạnh văn hóa này khi rào cản tham gia được hạ xuống. Dân mê giày sneaker không còn phải mang theo túi ngủ xếp hàng bên ngoài tiệm Foot Locker gần nhà vào sáng sớm trước ngày ra mắt nữa. Giờ người ta có thể xếp hàng trên mạng, và hàng có thể dài hơn nhiều. Zac Blair, tay golf từng chơi giải PGA Tour và bán phụ kiện cùng quần áo golf với các buổi bán hàng bất ngờ qua thương hiệu của anh, Buck Club, nói hoạt động marketing của chính anh lấy cảm hứng từ tình yêu của anh với gậy putter Cameron. “Mỗi lần mở bán, sẽ luôn có một hoặc hai món cực kỳ ngầu,” anh nói về những buổi mở bán Circle T hàng tuần. “Khả năng ta bỏ lỡ thứ đó chắc chắn khiến ta thêm phấn khích.” Anh và những người hâm mộ siêu hạng khác nhất trí rằng những món thật sự đặc biệt thường mang dấu ấn cá nhân hay các yếu tố riêng có khác khiến những cây gậy ít có vẻ là một sản phẩm công nghiệp hơn.

Blair là một người sưu tập gậy Cameron nổi tiếng. Anh từng chơi bằng gậy Phantom 7.5 kiểu đầu búa và có khoảng 15 cây Circle T, 10 trong đó anh gọi là “những cây thửa sẵn đủ tư cách.” Một cây trong số đó có đầu gậy bằng gương với logo “Circle L” ở cuối, cho thấy cây gậy putter này được làm cho một người bạn riêng của Cameron. Một cây khác, một cây Newport 2 GSS, có một hình người lướt sóng chạm vào chỗ trống phía sau, màu xanh Tiffany. Cây thứ ba có thiết kế kiểu mắt bò, trông giống gậy ở sân golf mini. Anh đã chơi bằng nhiều cây gậy putter này ở một thời điểm nào đó trong sự nghiệp, nhưng thừa nhận rằng anh ngừng dùng gậy Circle L vì cảm thấy “nó quá đẹp không đành lấy ra đánh.”

Những tay mê gậy putter điên cuồng nhất tề tựu về để trao đổi với nhau trên diễn đàn mạng Cameron Collector, nơi quản trị viên lọc bớt người dùng để loại ra những kẻ đầu cơ.

Thomas, một tay golf chuyên nghiệp đã giải nghệ, nói từng có lúc anh có hơn 400 cây gậy putter Cameron ở nhà anh tại St. Louis, nhưng rồi anh đã giảm con số đó xuống còn khoảng 250, bán bớt những gậy kia cho các tay chơi đồng bạn. “Họ không định gây ấn tượng với ai hết,” anh nói về những người đồng chí. “Họ giống như những người sưu tập nghệ thuật đích thực.”

C

ameron nói nhóm của ông luôn nghĩ tới những người hâm mộ lớn này. Ông đã xuất hiện ở festival thường niên của thương hiệu ở Shizuoka, Nhật Bản, nơi có bảo tàng & phòng tranh Scotty Cameron. Ông nói ông cũng có lên một số cộng đồng trên mạng, dù thừa nhận “một số diễn đàn như thế khiến tôi phát điên.”

“Chúng tôi cố gắng hỗ trợ các cộng đồng đó,” ông nói. “Chúng tôi làm hết sức mình để hỗ trợ những người đánh giá cao sản phẩm này và không đơn thuần là mua đi bán lại.” Nhưng những người bán lại gậy Circle T rất dễ tìm trên Facebook Marketplace hay eBay. Một số người bán nổi bật còn có trang web riêng, nơi họ liệt kê mọi thứ, từ các gậy putter đánh giải phân khúc thấp với giá gấp ba lần cho tới gậy phong cách Tiger giá 40 ngàn đô la Mỹ một cây. “Đôi khi chúng rơi vào tay những kẻ mua đi bán lại,” Cameron thừa nhận. “Cũng không phải là thảm họa gì.”

Những ồn ào và nguồn cung ít ỏi tất nhiên giúp thổi giá ngày càng cao hơn, khiến những thiết kế này vượt ngoài tầm của hầu hết người chơi golf. Nhưng xét tới cùng, liệu những cây gậy putter Cameron đẳng cấp nên được xếp loại là tác phẩm nghệ thuật thay vì gậy chơi golf, hay nhờ hiệu quả thực sự, có thể làm thay đổi cuộc chơi của bạn?

Nếu bạn là người chơi golf, bạn hẳn đã gặp nhiều người rao giảng về gậy putter, những người chơi sẽ nói rằng một cây gậy cụ thể làm nên tất cả sự khác biệt. Vogeney, người viết tiểu sử của Cameron, nói như một trải nghiệm tôn giáo khi kể lại lần đầu tiên ông cầm một cây gậy putter Cameron, cây gậy vào trước thời Titleist mà ông tình cờ gặp được ở một hội chợ golf năm 1992. Sự cân bằng của cây gậy, cảm giác khi bóng rời đầu gậy, là hoàn hảo, theo lời ông. Và màu xanh hải quân ánh kim, mà những người mê gậy Cameron gọi là “xanh súng,” là thứ ông chưa bao giờ thấy. Cây gậy “thật quyến rũ,” ông nói. Ngược lại, Thomas nhìn thấy cây gậy Cameron đầu tiên của ông vào quãng thời gian này trong tay một tay golf chuyên nghiệp đang đánh gậy putter theo ý mình. Blair, con trai của một tay golf chuyên nghiệp, thì có câu chuyện của thế hệ trẻ hơn: Anh đơn giản là thần tượng Tiger Woods khi lớn lên.

Tuy nhiên, trong môn golf thì không có gì là hoàn toàn chắc chắn. Scottie Scheffler, từng giành Masters và ba giải lớn khác vào năm 2022 với gậy Cameron Newport 2, có một mùa giải tệ hại với gậy putter vào năm 2023, cũng cơ bản là đánh gậy đó, rồi lại xoay chuyển tình thế và giành hai giải quan trọng năm nay sau khi chuyển sang gậy putter dạng đầu búa của TaylorMade. Brad Faxon, được coi là một trong những tay golf đánh gậy putter giỏi nhất lịch sử PGA Tour và giờ là huấn luyện viên gậy putter của nhiều tay golf chuyên nghiệp, từng chơi với chỉ một cây gậy putter trong phần lớn sự nghiệp của ông, một cây Cameron Laguna. Nhưng có lần ông đã nói với tôi rằng ông không biết chính xác bao nhiêu phần là ở gậy, và bao nhiêu phần là ở kỹ năng tay golf.

Bản thân Cameron có vẻ cho rằng lợi thế nhờ tâm lý hơn là kỹ thuật. Một câu chuyện quen thuộc của thương hiệu này kể rằng ngôi sao golf tương lai Jordan Spieth tới thăm xưởng của Cameron khi anh còn là thiếu niên và thử các gậy putter khác nhau, giống như Harry Potter chọn đũa phép. Chuyện kể rằng Spieth đã nhìn thấy một cây gậy kiểu lưỡi dao bằng thép carbon, và quyết định rằng đó là cây gậy đẩy anh muốn. Chúng tôi không liên lạc với Spieth cho bài viết này, nhưng hiện anh vẫn đang sử dụng mẫu “009” đó. “Anh ấy đã yêu cây gậy đó,” Cameron nói. “Và chắc chắn là khi bạn thấy phấn khích và yêu mến một cây gậy putter, bạn sẽ có những suy nghĩ tích cực và bạn sẽ đánh bóng tốt hơn.”