Ngày 15.5, công ty công nghệ VNG công bố hợp tác với STT GDC - một trong những nhà cung cấp dịch vụ trung tâm dữ liệu có tốc độ mở rộng nhanh nhất thế giới - để vận hành và xây dựng các trung tâm dữ liệu. Trong tháng Tư, Viettel IDC - đơn vị cung cấp dịch vụ trung tâm dữ liệu trực thuộc Viettel - khai trương trung tâm dữ liệu Hoà Lạc ở Hà Nội, với công suất 30 MW, được cho là lớn nhất ở Việt Nam.

Các quy định mới ban hành đang tạo cơ hội cho 40 nhà cung cấp trong nước vươn lên trong thị trường do các công ty công nghệ như Amazon, Alibaba chiếm ưu thế. Các nghị định về bảo vệ dữ liệu cá nhân, nội địa hóa dữ liệu cùng luật Viễn thông 2023 quy định doanh nghiệp nước ngoài khi cung cấp dịch vụ phải lưu trữ dữ liệu của người dùng Việt Nam ở trong nước. Điều này dẫn tới việc doanh nghiệp nước ngoài phải bắt tay với nhà cung cấp trung tâm dữ liệu và điện toán đám mây tại Việt Nam hoặc xây dựng trung tâm dữ liệu tại Việt Nam.

Lược đồ hạ tầng và ứng dụng dữ liệu

Đang thuê trung tâm dữ liệu (colocation) của Viettel IDC và VNPT IDC, Alibaba Cloud gần đây tuyên bố lên kế hoạch xây dựng trung tâm dữ liệu riêng tại Việt Nam. Trong tháng Năm, trong cuộc gặp phó thủ tướng Lê Minh Khái, ông Lee Sang Woon, giám đốc điều hành tập đoàn Hyosung của Hàn Quốc bày tỏ mong muốn đầu tư một trung tâm dữ liệu lớn ở TP.HCM. “Chúng tôi chứng kiến các nhà phát triển và các nhà đầu tư trung tâm dữ liệu có sự quan tâm đáng kể tới thị trường Việt Nam,” bà Trang Lê, giám đốc khối nghiên cứu và tư vấn của JLL Việt Nam chia sẻ.

Bản thân các doanh nghiệp cung cấp dịch vụ điện toán đám mây (cloud) trong nước như VNG Cloud cũng nhận thấy luật định là lý do khiến các khách hàng tìm đến họ trong giai đoạn hiện tại. “Điều này giúp VNG Cloud có thêm khách hàng,” ông Vũ Thanh Tùng, giám đốc sản phẩm AI Cloud, GreenNode của VNG Cloud cho biết. “Năm 2023, dù tình hình thị trường chững lại do nhiều doanh nghiệp khách hàng rà soát lại chi phí cho hạ tầng công nghệ, chúng tôi vẫn đạt được mức tăng trưởng hai con số.”

Không phải cuộc “di cư” nào của dữ liệu cũng suôn sẻ. Một số khách hàng doanh nghiệp sở hữu hệ thống dữ liệu phức tạp phải chọn tới giải pháp tách đôi hệ thống ra làm hai phần, một đặt tại Việt Nam, còn lại ở nước ngoài. “Điều này có thể tạo ra rủi ro bảo mật và độ trễ trong truyền tải dữ liệu,” ông Đặng Minh Tâm, giám đốc giải pháp của Alibaba Cloud cho biết tại hội nghị “Điện toán đám mây và trung tâm dữ liệu” diễn ra vào tháng Tư vừa qua. Ông Tâm cũng lo ngại nhu cầu thị trường tăng nóng ảnh hưởng đến chất lượng dịch vụ cung cấp của các trung tâm dữ liệu trong nước, cũng như khách hàng doanh nghiệp phải làm quen với thay đổi kỹ thuật khi chuyển từ dịch vụ do các nhà cung cấp nước ngoài sang trong nước. Còn với nhà cung cấp nội địa như VNG Cloud, họ cũng phải xem xét, bổ sung các chính sách liên quan tới bảo vệ dữ liệu cá nhân khi các doanh nghiệp khách hàng sử dụng dịch vụ của công ty.

Tuy vậy, các thách thức kỹ thuật ngắn hạn, còn cơ hội có tính lâu dài. Xét về giá trị thị trường, quy mô thị trường trung tâm dữ liệu tại Việt Nam trị giá 680 triệu đô la Mỹ năm 2024 và sẽ chạm ngưỡng tỉ đô trong bốn năm tiếp theo với tốc độ tăng trưởng kép thường niên đạt 10,8%, theo ước tính của BlueWeave Consulting. Trong khi đó, thị trường cloud Việt Nam năm 2025 dự kiến sẽ đạt quy mô khoảng 768 triệu đô la, với tốc độ phát triển kép giai đoạn 2023-2025 đạt từ 20% đến 23%, theo VNCDC.

Kinh tế số của Việt Nam năm 2023, theo bộ Thông tin và Truyền thông, đóng góp 16,5% GDP. Báo cáo “Nền kinh tế số” của Google, Temasek và Bain & Company ước tính quy mô của nền kinh tế internet Việt Nam năm 2023 đạt 30 tỉ đô la, tăng 19% so với năm 2022. Đi cùng với sự phát triển của kinh tế số là nhu cầu lưu trữ và quản lý dữ liệu của hàng loạt doanh nghiệp, đặc biệt là các công ty thuộc ngành ngân hàng, hàng không, bảo hiểm, bán lẻ… Hiện tại nhiều doanh nghiệp đang lựa chọn các giải pháp thuê trung tâm dữ liệu - tức thuê “nhà kho” thực, hoặc dịch vụ cloud - lưu trữ dữ liệu trực tuyến, hoặc thậm chí kết hợp cả hai để lưu trữ dữ liệu nhằm tối ưu hoá chi phí vận hành, giảm thiểu rủi ro bảo mật và mất mát thông tin do tấn công mạng hoặc mất điện.

Việt Nam hiện có khoảng 30 trung tâm dữ liệu, tập trung chủ yếu ở các thành phố lớn như Hà Nội và TP.HCM. Tuy chưa có số liệu cụ thể, phần lớn dữ liệu của Việt Nam - vốn chủ yếu được thu thập bởi các công ty công nghệ quốc tế lớn (big tech) - đang được lưu tại các trung tâm dữ liệu nước ngoài. Nếu xét các trung tâm dữ liệu tại Việt Nam, 97% hiện thuộc về bốn doanh nghiệp viễn thông và công nghệ nội địa bao gồm Viettel, VNPT, FPT và CMC, theo Viettel IDC. Trong khi đó, khoảng 78% thị trường cloud Việt Nam hiện nằm trong tay của các big tech, theo số liệu VNCDC công bố cuối năm 2023.

Hưởng lợi từ nền kinh tế số đang phát triển song quy mô thị trường dịch vụ lưu trữ dữ liệu Việt Nam chưa tương xứng với tiềm năng. Theo Viettel IDC, số lượng các trung tâm dữ liệu của Việt Nam chiếm chưa tới 1% số lượng toàn cầu. Quy mô thị trường trung tâm dữ liệu Việt Nam tương đương khoảng 5% Singapore, một phần hai Malaysia và một phần năm Indonesia. Trong giai đoạn 2020 – 2022, thị trường Indonesia, Malaysia tăng sáu lần, nhưng Việt Nam chỉ tăng 1,5 lần. “Điều này cho thấy tốc độ tăng trưởng của thị trường tại Việt Nam rất chậm,” ông Hoàng Văn Ngọc, CEO Viettel IDC nói. “Những rào cản cần vượt qua là kết nối quốc tế, kết nối cáp quang biển vừa thiếu vừa không ổn định, các quy định pháp lý và thủ tục đất đai còn tương đối phức tạp.”

Trong giai đoạn tới, thay đổi hành lang pháp lý tiếp tục là tâm điểm chú ý của các doanh nghiệp cung cấp dịch vụ lưu trữ dữ liệu tại Việt Nam. Song cơ hội sẽ luôn song hành cùng thách thức. Điều quan trọng là liệu các doanh nghiệp trong nước có khả năng tận dụng tốt cơ hội để lật ngược ván cờ. “Trong khi các doanh nghiệp công nghệ nước ngoài có lợi thế lớn về quy mô, hệ sinh thái sản phẩm, những doanh nghiệp trong nước như chúng tôi lại am hiểu thị trường, am hiểu khách hàng, tối ưu hơn về giá cả và có tính linh hoạt trong hỗ trợ khách hàng,” ông Ngọc của Viettel IDC, doanh nghiệp cung cấp dịch vụ trung tâm dữ liệu 16 năm tuổi, sở hữu diện tích mặt sàn phòng máy 56 ngàn m2 và đang phục vụ cho hơn 20 ngàn khách hàng trong nước và quốc tế cho biết.

Trong khi đó ở mảng điện toán đám mây, VNG Cloud xác định ưu thế cạnh tranh đến từ khả năng tự phát triển và tinh chỉnh sản phẩm theo nhu cầu khách hàng. “Trong khi các nhà cung cấp nước ngoài phải suy tính rất nhiều khi đưa ra tính năng mới, có áp dụng cho các thị trường ưu tiên nào ngoài Việt Nam hay không và có thể không thực hiện các thay đổi quá nhỏ, chúng tôi lại có tốc độ thực thi cạnh tranh khi đưa ra các tính năng mới hàng quý dựa trên phản hồi của khách hàng trong nước,” ông Tùng nói.

VNG cũng bắt đầu đầu tư và triển khai AI GPU cloud - một thế hệ cloud mới với sức mạnh xử lý dữ liệu đặc biệt gia tăng - nhằm đón đầu xu hướng ứng dụng AI tạo sinh (generative AI). Công ty công nghệ này thành lập đơn vị thành viên mới có tên gọi GreenNode. Họ hiện là đối tác ưu tiên của Nvidia và được công ty sản xuất chip hàng đầu thế giới cung cấp GPU, chuyển giao công nghệ, hỗ trợ thiết kế và triển khai hạ tầng cloud mới tại Việt Nam. GreenNode đã bắt đầu có khách hàng trong khu vực Đông Nam Á. “Trong 3-5 năm tới, không chỉ ở Việt Nam, mà cả Đông Nam Á sẽ dịch chuyển từ cloud truyền thống sang GPU cloud. Chúng tôi đã chuẩn bị sẵn để đón cơn sóng tiếp theo này,” ông Tùng cho biết.

Data center Mỏ vàng tỷ đô tiếp theo