Việc phải nộp thuế lãi vốn có thể không khiến bạn phá sản, nhưng chắc chắn sẽ để lại cảm giác khó chịu, và với những người Trung Quốc đại lục có đầu tư lớn ở nước ngoài, còn kèm theo cả lo lắng.

Chính quyền Trung Quốc hiện đang liên hệ với các cư dân giao dịch cổ phiếu Mỹ và Hồng Kông, yêu cầu họ khai báo thu nhập và thực hiện nghĩa vụ thuế. Mức thuế 20% được áp dụng cho cả cổ tức và lợi nhuận ròng từ giao dịch cổ phiếu trong năm.

Nhiều người tỏ ra bất ngờ, dù thực ra không nên. Các cư dân có nghĩa vụ thuế, thường được định nghĩa là những người sống ở đại lục ít nhất 183 ngày mỗi năm, đã có trách nhiệm nộp thuế đối với thu nhập toàn cầu từ nhiều thập kỷ. Tuy nhiên, việc thực thi quy định này trước đây gần như không đáng kể.

Vậy tại sao là lúc này? Thực tế, Trung Quốc từ lâu đã có khả năng tiếp cận thông tin về tài khoản nước ngoài của cư dân. Năm 2018, Bắc Kinh tham gia vào Chuẩn Báo cáo Chung (CRS) của tổ chức Hợp tác và Phát triển Kinh tế (OECD), cùng các chính phủ khác ngăn chặn việc trốn thuế xuyên biên giới. Tại Hồng Kông, nếu các ngân hàng xác định khách hàng có nghĩa vụ thuế tại Trung Quốc đại lục, họ phải cung cấp thông tin, bao gồm số dư tài khoản và lãi suất nhận được, cho cơ quan thuế địa phương, và từ đó chuyển về Trung Quốc.

Không nghi ngờ gì, chính phủ Trung Quốc đang rất cần tiền. Bắc Kinh đã nâng mức thâm hụt ngân sách lên mức cao nhất trong hơn ba thập kỷ, do tăng nguồn vốn kích thích kinh tế giữa lúc nguồn thu thuế suy yếu. Nhưng quan trọng hơn, đây là thời điểm hoàn hảo để đánh thuế lãi vốn từ đầu tư nước ngoài. Cá đang béo và lười, nói một cách đơn giản, là thời điểm dễ bắt.

Hãy nhìn thị trường chứng khoán Mỹ. Chỉ trong 2 năm rưỡi, chỉ số S&P 500 đã tăng hơn 60%. Nếu Trung Quốc áp thuế toàn cầu sớm hơn, những nhà đầu tư nắm giữ nhiều cổ phiếu Mỹ có thể đã cẩn trọng hơn với tư cách cư trú của mình, dành ít thời gian ở đại lục hơn hoặc thậm chí di cư ra nước ngoài.

Trong khi đó, chiến dịch thu thuế lần này gần như không ảnh hưởng gì đến các thị trường vốn trong nước mà Bắc Kinh đang muốn phát triển. Những nhà đầu tư Trung Quốc đại lục mua cổ phiếu niêm yết tại Hồng Kông qua chương trình kết nối chứng khoán sẽ được miễn thuế lãi vốn, ít nhất là cho đến năm 2027. Chính dòng vốn đổ mạnh về phía nam này đã góp phần thúc đẩy đà tăng thị trường năm nay. Cư dân giao dịch cổ phiếu niêm yết tại đại lục cũng không phải nộp loại thuế này.

Vì thế, không có gì ngạc nhiên khi những người liên tục bị cơ quan thuế địa phương gọi điện đã bắt đầu lên tiếng phản đối. Ngoài khoản thuế 20%, họ dường như không được phép khấu trừ lỗ đầu tư từ các năm trước, một điều mà nhà đầu tư Mỹ vẫn có thể làm trong tờ khai thuế. Tuy nhiên, luật là luật, dù có thể không được thực thi nhất quán.

Sau đợt thị trường giá lên kéo dài tại Mỹ, nhiều nhà đầu tư đang tìm cách giảm thiểu thuế lãi vốn. Các chiến thuật khéo léo, như đầu tư qua quỹ hoán đổi danh mục (ETF), đang được giới giàu sử dụng để giảm hóa đơn thuế. Còn với những nhà đầu tư Trung Quốc bị bất ngờ lần này, cách duy nhất là chấp nhận và nộp tiền. Bắc Kinh giờ đây đã nhập cuộc.