Đây là động thái có thể làm gián đoạn các tuyến vận tải toàn cầu và đẩy cuộc chiến thương mại giữa hai nền kinh tế lớn nhất thế giới lên một tầm cao mới.

Kế hoạch này được văn phòng Đại diện Thương mại Hoa Kỳ (USTR) công bố ngày 17 .4, theo đó tất cả các tàu do Trung Quốc đóng và sở hữu sẽ phải nộp một khoản phí khi vào cảng Mỹ, tính theo khối lượng hàng hóa vận chuyển. Đề xuất được đưa ra sau một cuộc điều tra kéo dài nhiều tháng do chính quyền Biden yêu cầu, nhằm đánh giá liệu ngành đóng tàu Trung Quốc có đe dọa đến an ninh quốc gia Mỹ hay không.

Theo kết luận từ bản kiến nghị Điều 301, mức phí này sẽ có hiệu lực sau sáu tháng. Giai đoạn tiếp theo sẽ được triển khai sau ba năm, nhằm hạn chế việc sử dụng tàu nước ngoài để vận chuyển khí tự nhiên hóa lỏng (LNG). Với tàu Trung Quốc, mức phí khởi điểm sẽ là 50 USD cho mỗi tấn ròng, sau đó tăng dần trong ba năm tiếp theo.

Phí sẽ được tính dựa trên dung tích tịnh hoặc theo số lượng container. Số tiền thu được sẽ dùng để hỗ trợ khôi phục ngành đóng tàu thương mại của Mỹ — lĩnh vực đã bị thu hẹp đáng kể trong nhiều năm qua do tập trung vào các hợp đồng quốc phòng.

Các nghiệp đoàn ngành thép và ngành đóng tàu Mỹ đã hoan nghênh đề xuất này, cho rằng mức phí sẽ góp phần thúc đẩy ngành vận tải biển trong nước.

Tổng thống Trump từ lâu cho rằng sự thống trị của Trung Quốc trong ngành hàng hải toàn cầu khiến Mỹ phụ thuộc quá nhiều vào nước này — một quan điểm được nhiều nhà đóng tàu nội địa đồng tình. Tuy nhiên, các nhà nhập khẩu Mỹ — vốn đang phụ thuộc vào tàu Trung Quốc để vận chuyển từ dầu thô đến hàng tiêu dùng — cho rằng loại phí này chẳng khác nào thuế quan trá hình, và sẽ làm trầm trọng thêm tác động từ các biện pháp thuế trước đó của ông Trump.

Dân biểu Angie Craig, thành viên đảng Dân chủ bang Minnesota và là lãnh đạo cao nhất của phe Dân chủ tại Ủy ban Nông nghiệp Hạ viện, cảnh báo rằng mức phí mới sẽ gây khó khăn cho nông dân Mỹ trong việc đưa nông sản ra thị trường quốc tế.

Trong một phiên điều trần hồi tháng Ba, nhiều ý kiến phản đối đã được đưa ra. Các doanh nghiệp cho rằng chính sách mới sẽ đẩy giá tiêu dùng tăng cao, gián đoạn thương mại và làm ảnh hưởng đến hoạt động tại các cảng biển Mỹ. Giới vận tải cũng cảnh báo rằng thế thống lĩnh mà Trung Quốc xây dựng suốt hơn hai thập kỷ qua không thể bị thay đổi chỉ bằng một biện pháp thu phí.

Trong giai đoạn đầu, chủ sở hữu và đơn vị vận hành tàu Trung Quốc sẽ phải trả phí theo tấn ròng. Các loại tàu khác như tàu container và tàu vận chuyển ô tô sẽ có mức phí riêng biệt.

Giai đoạn thứ hai bắt đầu sau ba năm và hướng đến việc hạn chế dần hoạt động vận chuyển LNG bằng tàu nước ngoài trong vòng 22 năm tới. Hiện tại, Mỹ đang là quốc gia xuất khẩu LNG lớn nhất thế giới.

Adam Shaffer, phó chủ tịch phụ trách thương mại quốc tế và quan hệ toàn cầu của hiệp hội Vật liệu tái chế (ReMA), cho biết tổ chức này hoan nghênh việc không áp phí đối với các tàu Trung Quốc cập cảng Mỹ mà không chở hàng. Ông cũng cho biết ReMA sẽ tiếp tục theo dõi sát các tác động tiềm ẩn khi những loại phí khác bắt đầu được áp dụng.

— Với sự hỗ trợ của Weilun Soon và Jon Herskovitz