Các nhà phân tích dự báo Ngân hàng Nhân dân Trung Quốc sẽ thực hiện một đợt cắt giảm lãi suất chính sách mang tính kiềm chế và chỉ bổ sung thêm một số biện pháp tài khóa hạn chế trước cuối tháng 12. Morgan Stanley dự báo một gói kích thích “khiêm tốn” từ 0,5 đến 1 ngàn tỉ nhân dân tệ.

Nợ công gia tăng đang trở thành ràng buộc lớn đối với Bắc Kinh, với tổng chi trả lãi suất trong hai ngân sách chính của Trung Quốc năm 2024 đã lên gần 2,2 ngàn tỉ nhân dân tệ, tương đương 5,7% tổng chi tiêu chính phủ. Trong hai năm qua, các quan chức Trung Quốc đã tung ra những gói kích thích tài khóa và tiền tệ lớn vào các quý cuối sau khi số liệu kinh tế suy yếu. Tuy nhiên lần này, Bắc Kinh ít lựa chọn hơn.

Sản lượng công nghiệp và tiêu dùng tháng 8 đều tệ nhất năm 2025, tiếp nối đà yếu kém từ tháng 7. Đáng lo ngại hơn, tăng trưởng đầu tư tài sản cố định trong tám tháng đầu năm đã chậm lại, xuống mức thấp kỷ lục trong giai đoạn này, ngoại trừ thời kỳ đại dịch.

Dù vậy, chính sách tài khóa năm nay đã được nới lên mức thâm hụt kỷ lục để chống lại tác động từ cuộc chiến thương mại do Donald Trump khơi mào. Trong bối cảnh thuế quan còn nhiều bất định, Bắc Kinh có thể chấp nhận mức tăng trưởng hằng năm thấp hơn mốc khoảng 5% được đặt ra trước khi căng thẳng leo thang.

“Các biện pháp nới lỏng có mục tiêu và từng bước là cần thiết trong các quý tới, tuy nhiên một gói kích thích toàn diện và lớn dường như khó xảy ra trong ngắn hạn,” nhóm kinh tế gia của Goldman Sachs, trong đó có Wang Lisheng, viết trong một báo cáo ngày thứ Hai.

Hầu hết các nhà phân tích dự báo Ngân hàng Nhân dân Trung Quốc sẽ cắt giảm lãi suất chính sách 10 điểm cơ bản trong quý cuối cùng. Ngoài ra, đồng thuận chung là chỉ có thêm gói tài khóa hạn chế trước cuối tháng 12. Morgan Stanley dự báo gói khoảng 0,5 đến 1 ngàn tỉ nhân dân tệ (140 tỉ USD) để tài trợ cho hạ tầng, kích thích tiêu dùng và dùng “các công cụ bán tài khóa” để trả nợ cho doanh nghiệp tư nhân.

Larry Hu, kinh tế trưởng phụ trách Trung Quốc tại Macquarie Group, cho rằng “một gói mini-stimulus có thể sớm được tung ra nếu Bắc Kinh không muốn trượt mục tiêu 5% GDP”. Ông nói, các biện pháp sẽ ở mức gia tăng dần, “họ không muốn hụt mục tiêu, nhưng cũng không muốn vượt quá nhiều”.

Chính phủ cũng có thể đẩy nhanh hạn mức trái phiếu năm tới để hoán đổi nợ ẩn của chính quyền địa phương, theo Ding Song, kinh tế trưởng phụ trách Trung Quốc và Bắc Á tại Standard Chartered. Tuy nhiên, khả năng có một đợt điều chỉnh ngân sách bổ sung như năm 2023 được ông Đinh đánh giá là thấp.

Nợ công phình to đang tạo áp lực lớn lên Bắc Kinh khi đối diện rủi ro kinh tế chậm lại. Tổng chi trả lãi suất hai ngân sách lớn năm 2024 lên gần 2,2 ngàn tỉ nhân dân tệ, gấp hơn 5 lần năm 2015. Con số này còn lớn hơn chi tiêu y tế của Trung Quốc năm ngoái và gần gấp đôi chi cho khoa học công nghệ.

Gánh nặng nợ hiện tại phần nào do chi phí khổng lồ kiểm soát đại dịch Covid-19, khiến tài chính địa phương suy kiệt. Thị trường bất động sản lao dốc kéo theo nguồn thu từ bán đất sụt giảm, buộc chính quyền địa phương vay thêm.

Nhận định của Bloomberg Economics...
“Hiện tại, chúng tôi không kỳ vọng có thêm gói kích thích tài khóa. Thay vào đó, chính phủ sẽ tiếp tục tập trung xử lý nợ chính quyền địa phương và cải thiện cơ cấu chi tiêu. Các chương trình trợ cấp tiêu dùng, đặc biệt, nhiều khả năng sẽ được mở rộng, có thể bao phủ thêm nhiều hàng hóa và kéo dài sang cả dịch vụ.”

— Chang Shu và David Qu.

Chính quyền trung ương đang tiếp quản thêm trách nhiệm chi tiêu từ địa phương để hạn chế rủi ro nợ, đồng thời vay mượn nhiều hơn nhằm bù đắp nguồn thu thuế yếu kém. Theo Quỹ Tiền tệ Quốc tế, tổng nợ công mở rộng của Trung Quốc năm 2025, bao gồm nợ của các công ty tài chính địa phương và quỹ xây dựng đặc biệt, có thể lên 181,4 ngàn tỉ nhân dân tệ, tương đương 129% GDP và gấp đôi so với năm 2019.

“Nếu vay nợ quy mô lớn tiếp tục, áp lực trả nợ sẽ vô cùng nghiêm trọng,” ông Ôn Lai Thành, giáo sư Đại học Tài chính và Kinh tế Trung ương, nhận xét. Nhiều địa phương trước đây phụ thuộc vào bán đất nay chỉ đủ khả năng trả lãi và một phần nhỏ gốc, thậm chí một số phải nhờ chính quyền tỉnh trả thay trái phiếu đặc biệt.

Bộ Tài chính Trung Quốc cho biết nợ công chiếm 68,7% GDP năm 2024 và chỉ công nhận 10,5 ngàn tỉ nhân dân tệ nợ ẩn, trong khi IMF ước tính con số này vượt 80 ngàn tỉ.

Bộ trưởng Tài chính Lan ’an cho biết trong một buổi họp báo ngày thứ Sáu rằng chính quyền đã học cách “nắm bắt thời điểm then chốt để tung ra chính sách càng sớm càng tốt, bảo đảm triển khai đủ và kịp thời”.

Điều đó có thể không đồng nghĩa với việc vay thêm năm nay, khi chính phủ vẫn còn 1,5 ngàn tỉ nhân dân tệ vốn trái phiếu đã huy động nhưng chưa giải ngân cho các dự án. Ngoài ra, vẫn còn 4,8 ngàn tỉ nhân dân tệ hạn mức phát hành trái phiếu trung ương và chính quyền chưa sử dụng trong năm 2025.

Theo Zhang un, Giám đốc Viện Nghiên cứu Tài chính Cát Lâm, cần thận trọng với quy mô, tốc độ và lĩnh vực đầu tư trái phiếu để tránh gánh nặng đòn bẩy kéo dài và bảo đảm các biện pháp tài khóa nằm trong giới hạn bền vững.