Thị trường rút lui nhanh và mạnh mà không có yếu tố kích hoạt rõ ràng, với vốn hóa của Bitcoin bốc hơi khoảng sáu trăm tỉ đô la so với đỉnh tháng 10.

Giới đầu tư đang lo lắng và cố tìm lời giải thích cho đợt rớt giá này, từ chu kỳ bốn năm cho đến các yếu tố như thanh khoản toàn cầu và động lực tài sản vĩ mô. Những người lạc quan vào Bitcoin có đủ mọi thứ, từ dòng tiền tổ chức đến môi trường chính trị ủng hộ, trừ một điều, đó là đà tăng giá.

Sau khi đạt mức hơn 126.000 USD trong tháng 10, Bitcoin đã giảm mạnh, xóa toàn bộ mức tăng của năm. Đợt rút lui này diễn ra trong năm được kỳ vọng là năm củng cố tính chính danh của Bitcoin. Phố Wall đã nhập cuộc, các quỹ hoán đổi danh mục đưa tiền mã hóa vào danh mục phổ thông và chính quyền Trump hoàn toàn ủng hộ lĩnh vực này.

Tuy vậy, thị trường đã thụt lùi nhanh, mạnh và không có điểm kích hoạt rõ ràng. Theo dữ liệu của Bloomberg, giá trị thị trường của Bitcoin đã giảm khoảng 600 tỉ USD so với mức cao nhất tháng 10. Sự biến động vốn là điều quen thuộc trong lĩnh vực tiền mã hóa, nhưng điểm khác lần này là niềm tin biến mất quá nhanh và hầu hết các giả thuyết đều không đứng vững.

Bitcoin giảm hơn 3%, dao động quanh mức 92.000 USD vào sáng 18.11 (giờ Việt Nam).

Trên các phòng giao dịch và mạng xã hội, nỗi bất an lan rộng. Nhà giao dịch lục lại biểu đồ cũ, sử dụng lại các mô hình quen thuộc và đi tìm người mua. Không có khung lý thuyết chuẩn của Phố Wall về cách Bitcoin nên vận động, không tương quan ổn định, không khuôn khổ rủi ro rõ ràng, nhiều người tìm đến mô hình quen thuộc nhất, chu kỳ “băng lạnh” bốn năm.

Đây là sự kiện lượng Bitcoin mới được tạo ra bị giảm một nửa theo thiết kế, cứ khoảng bốn năm một lần. Lịch sử cho thấy sự kiện này thường kích hoạt đợt tăng mang tính đầu cơ, sau đó là sụt giảm đau đớn, với độ trễ vì thợ đào thường bán tháo lượng nắm giữ đúng lúc giá bắt đầu xấu đi.

Trong chu kỳ này, sự kiện halving diễn ra tháng tư năm 2024, sau đó là đỉnh giá vào tháng mười, tương đối khớp nhịp cũ. Nhưng với sự tham gia của các nhà đầu tư có nguồn lực lớn, kịch bản cũ không còn chắc chắn.

Tâm lý nhà đầu tư nhỏ lẻ đang tệ đến mức thị trường có thể còn giảm thêm, theo Matthew Hougan, giám đốc đầu tư của Bitwise Asset Management, người vẫn tin rằng giá sẽ tăng trở lại trong năm tới. Ông nói, nhiều người sợ chu kỳ bốn năm tái diễn và không muốn trải qua thêm một đợt điều chỉnh năm mươi phần trăm nữa, vì vậy họ rời thị trường sớm.

Một phần tổn thất hiện tại phản ánh trạng thái kiệt sức. Nhà đầu tư nhỏ lẻ bị đốt vốn khi chạy theo nhóm cổ phiếu gắn với kho bạc tiền mã hóa ở vùng đỉnh. Rồi vào đầu tháng mười, căng thẳng thương mại leo thang bất ngờ dẫn tới hoạt động bán tháo đúng lúc đòn bẩy tăng mạnh. Kết quả là thị trường chất đầy kỳ vọng, nhưng thiếu niềm tin và quá mong manh để có thể đỡ giá khi tâm lý đảo chiều.

Tất cả diễn ra đúng lúc câu chuyện ủng hộ tiền mã hóa trở nên mạnh nhất. Các quỹ ETF hút hàng tỉ đô la vào giữa năm, tái định vị Bitcoin như một hàng rào vĩ mô. Chính quyền của Tổng thống Donald Trump đưa ra các chính sách thân thiện, hứa hẹn nhiều động lực hơn nữa. Nhưng dòng tiền đã chững lại, một số nhà đầu tư lâu năm chốt lời và các doanh nghiệp tiêu biểu như Strategy Inc. nay giao dịch gần bằng giá trị lượng Bitcoin họ đang nắm, dấu hiệu cho thấy niềm tin không còn được trả giá cao.

Jake Kennis, nhà phân tích tại công ty dữ liệu Nansen, nhận xét Bitcoin đang giao dịch giống một tài sản vĩ mô nằm trong danh mục tổ chức, phản ứng với thanh khoản, chính sách và diễn biến đồng đô la nhiều hơn là với các cú sốc cung có tính cơ học.

Dù được nói nhiều về xu hướng tổ chức hóa, thị trường vẫn vận hành theo cảm tính. Và cảm tính lúc này là xấu. Khẩu vị rủi ro giảm, nhóm altcoin giảm mạnh trong năm và sự thúc đẩy từ chính quyền Trump không đủ bảo vệ thị trường trước lực cản vĩ mô hoặc sự cạnh tranh từ các lĩnh vực đầu cơ mới như AI, stablecoin và thị trường dự đoán.

Với vàng và cổ phiếu đang ở gần mức cao lịch sử, Bitcoin là phần dễ tan chảy nhất trên tảng băng tài sản rủi ro, theo Mike McGlone, chiến lược gia hàng hóa cấp cao của Bloomberg Intelligence. Ông dự báo Bitcoin và phần lớn tiền mã hóa sẽ còn giảm.

Hệ thống giao dịch vẫn ổn định và Bitcoin vẫn tăng đáng kể so với thời điểm ông Trump thắng cử. Nhưng với kỳ vọng của một bộ phận rằng giá có thể chạm hai trăm ngàn đô la vào cuối năm, đợt giảm gần đây gây thất vọng. Nếu Bitcoin còn không tăng được trong bối cảnh có hỗ trợ chính sách, mức độ chấp nhận chính thống cao hơn và hạ tầng tài chính đã hình thành, thì bao giờ mới tăng.

Tại thời điểm này, có thể chính sự lo lắng của nhà giao dịch rằng lịch sử sẽ lặp lại khiến chu kỳ bốn năm thành hiện thực, theo Eric Balchunas, nhà phân tích ETF tại Bloomberg Intelligence. Ông nói thêm, những nhịp điệu quen thuộc có thể bị lệch đi một chút hoặc bị phá vỡ vĩnh viễn.

Derek Lim, trưởng bộ phận nghiên cứu tại nhà tạo lập thị trường Caladan, cho rằng các đợt tăng lớn của Bitcoin năm 2017 và 2021 không chỉ vì sự kiện halving mà vì một yếu tố căn bản và mạnh mẽ hơn, thanh khoản toàn cầu. Yếu tố này có thể quay lại giờ đây khi chính phủ Mỹ đã kết thúc tình trạng đóng cửa.

— Có sự hỗ trợ biên tập từ Sidhartha Shukla