Mỹ đã thu hồi quyền cho phép của Taiwan Semiconductor Manufacturing Co. (TSMC) trong việc tự do vận chuyển thiết bị thiết yếu đến cơ sở sản xuất chip chính của công ty này tại Trung Quốc, động thái có thể làm hạn chế năng lực sản xuất của nhà máy.

Động thái này, chấm dứt quy chế “người dùng cuối đã xác thực” (validated end user – VEU) đối với cơ sở của TSMC tại Nam Kinh, tương tự các bước Mỹ đã thực hiện trước đó nhằm thu hồi VEU cho các nhà máy ở Trung Quốc thuộc Samsung Electronics Co. và SK Hynix Inc. Việc thu hồi có nghĩa là các nhà cung ứng cho những cơ sở này phải chủ động xin giấy phép từ Mỹ cho các lô hàng thuộc diện kiểm soát xuất khẩu, bao gồm thiết bị sản xuất tiên tiến và phụ tùng.

Các quan chức Mỹ gần đây đã thông báo cho TSMC về quyết định chấm dứt quy chế VEU tại cơ sở Nam Kinh. “TSMC đã nhận được thông báo từ chính phủ Mỹ rằng quyền VEU cho TSMC Nam Kinh sẽ bị thu hồi kể từ ngày 31.12.2025,” công ty cho biết trong một tuyên bố. “Trong khi chúng tôi đang đánh giá tình hình và thực hiện các biện pháp thích hợp, bao gồm trao đổi với chính phủ Mỹ, chúng tôi vẫn cam kết đảm bảo hoạt động liên tục tại TSMC Nam Kinh.”

Động thái này của Washington đe dọa hoạt động tại Trung Quốc của một số công ty quan trọng bậc nhất trong ngành bán dẫn, vốn xuất phát từ hai cường quốc sản xuất chip là Hàn Quốc và Đài Loan, đều là đồng minh của Mỹ. Dù các quan chức Mỹ nói họ dự định cấp giấy phép cần thiết để các cơ sở này tiếp tục hoạt động, việc chuyển từ giấy phép bao trùm sang phê duyệt riêng lẻ đã tạo ra sự bất định về thời gian chờ đợi. Một số nguồn thạo tin cho biết các quan chức đang tìm giải pháp nhằm giảm bớt gánh nặng thủ tục, trong bối cảnh đang tồn đọng nhiều đơn xin cấp phép.

So với Samsung và SK Hynix, vốn đặt một phần lớn sản xuất tại Trung Quốc, quy mô sản xuất của TSMC ở nền kinh tế lớn thứ hai thế giới là tương đối nhỏ. Cơ sở Nam Kinh bắt đầu sản xuất từ năm 2018 và chỉ đóng góp một phần rất nhỏ vào doanh thu tổng thể của TSMC trong năm ngoái. Khuôn viên này sử dụng công nghệ tiên tiến tới mức 16 nanomet, vốn đã được thương mại hóa hơn mười năm trước.

Cục Công nghiệp và An ninh (BIS) thuộc Bộ Thương mại Mỹ, cơ quan giám sát kiểm soát xuất khẩu bán dẫn, chưa đưa ra bình luận.

Tuần trước, BIS đã công bố quyết định về VEU đối với hai công ty Hàn Quốc, nói rằng Mỹ đang đóng “các lỗ hổng trong kiểm soát xuất khẩu” vốn khiến doanh nghiệp Mỹ “bị bất lợi trong cạnh tranh”. Cơ quan này cũng chính thức hủy bỏ quy chế VEU của Samsung và SK Hynix trên sổ đăng ký liên bang, nơi công bố các quy định của Mỹ, và làm điều tương tự với quy chế VEU từng cấp cho Intel Corp. đối với một nhà máy tại Đại Liên, Trung Quốc, mà sau này SK Hynix đã mua lại. Động thái này đồng nghĩa giới chức Mỹ phải xử lý thêm khoảng 1.000 đơn xin cấp phép mỗi năm, theo thông báo liên bang.

Do quy chế VEU của TSMC chưa từng được công bố trên sổ đăng ký liên bang, BIS không cần sửa đổi công khai như với các công ty khác. Tuy nhiên, tác động rốt cuộc với TSMC, Samsung và SK Hynix là như nhau: khi việc thu hồi có hiệu lực, các nhà cung ứng cho cơ sở tại Trung Quốc của họ phải chủ động xin giấy phép từ Mỹ cho mọi lô hàng nằm trong diện kiểm soát xuất khẩu. Điều này bao gồm từ thiết bị sản xuất tiên tiến đến phụ tùng và hóa chất tiêu hao trong quá trình sản xuất.

Tình huống này cho thấy mức độ ảnh hưởng và kiểm soát của Washington đối với chuỗi cung ứng linh kiện điện tử, vốn là nền tảng cho mọi sản phẩm từ lò vi sóng, điện thoại đến trung tâm dữ liệu huấn luyện thuật toán trí tuệ nhân tạo, ngay cả khi các nhà máy liên quan do ba công ty không thuộc Mỹ vận hành ở nước ngoài.

Mỹ đã áp đặt các hạn chế rộng rãi đối với việc Trung Quốc tiếp cận vật liệu và thiết bị Mỹ có thể dùng để sản xuất chip tiên tiến, một phần trong gói biện pháp nhằm hạn chế năng lực AI của nước này. Các biện pháp kiểm soát xuất khẩu này ảnh hưởng không chỉ đến doanh nghiệp Trung Quốc, mà cả những cơ sở đặt trong lãnh thổ nước này, bao gồm nhà máy của Samsung, SK Hynix và TSMC.

Dưới thời Tổng thống Joe Biden, ba công ty này đã từng được cấp giấy miễn trừ vô thời hạn để tiếp tục vận chuyển cho cơ sở ở Trung Quốc, với điều kiện tuân thủ các yêu cầu an ninh và cung cấp một số thông tin cho chính phủ Mỹ. Quy chế VEU – được các quan chức Mỹ công bố cho Samsung và SK Hynix, và được TSMC nêu trong báo cáo thường niên – từng là ưu tiên hàng đầu của các nhà sản xuất chip cũng như chính phủ nước họ, bởi các nhà máy bán dẫn cần nhập khẩu vật tư thường xuyên để duy trì hoạt động.

— Có sự hỗ trợ từ Debby Wu