Mục tiêu đưa Việt Nam trở thành quốc gia phát triển, có thu nhập cao vào năm 2045 đã được xác lập tại Đại hội Đảng lần thứ XIII. Gần đây, Tổng bí thư Tô Lâm nhấn mạnh quyết tâm hiện thực hóa mục tiêu này bằng việc tận dụng thời cơ và vượt qua thách thức để đưa Việt Nam bứt phá toàn diện.

Liệu đây có phải là tham vọng quá lớn? Theo ngân hàng Thế giới, ngưỡng thu nhập trung bình cao năm 2023 dao động từ 4.466–13.845 đô la Mỹ/người/năm, và dự báo sẽ tăng lên 5.139–15.930 đô la/người vào năm 2030. Để đạt mức này, Việt Nam cần nâng tổng thu nhập quốc gia (GNI) bình quân đầu người từ 4.180 đô la (năm 2023) lên 5.196 đô la vào năm 2030 – tương ứng mức tăng trưởng danh nghĩa khoảng 3%/năm, một mục tiêu trong tầm tay.

Thách thức lớn hơn nằm ở mục tiêu thu nhập cao vào năm 2045, tương đương khoảng 21.517 đô la/người. Nghĩa là Việt Nam cần duy trì tốc độ tăng trưởng GNI bình quân 7,73%/năm trong giai đoạn 2024–2045, tương ứng với mức tăng trưởng GDP bình quân 6,8–7%/năm. Để đạt được mục tiêu phát triển, Việt Nam cần tập trung xây dựng bốn năng lực cốt lõi. Trước tiên, việc xây dựng chính sách khả thi và chiến lược rõ ràng là nền tảng quan trọng. Chính sách cần định hướng dài hạn và có cơ chế thực thi linh hoạt, đảm bảo khả năng ứng phó trước các biến động kinh tế. Tiếp theo, tổ chức thực thi hiệu quả là yếu tố không thể thiếu. Các kế hoạch đề ra cần được triển khai nghiêm túc, với sự phối hợp chặt chẽ giữa các cấp, ngành. Đồng thời, khả năng ứng phó linh hoạt trước biến động bên ngoài cần được chú trọng, đặc biệt là trong bối cảnh các thách thức như khủng hoảng toàn cầu, biến đổi khí hậu hoặc những thay đổi trong chuỗi cung ứng đang ngày càng gia tăng. Cuối cùng, việc tập trung nguồn lực vào các đột phá chiến lược, như đầu tư vào hạ tầng giao thông, công nghệ số và đổi mới sáng tạo, chính là chìa khóa để thúc đẩy tăng trưởng dài hạn.

Điều kiện tiên quyết để hiện thực hóa các yếu tố trên là cải thiện hiệu quả quản lý nhà nước. Theo ngân hàng Thế giới, chỉ số hiệu lực chính phủ của Việt Nam hiện đạt 56,13/100 và chất lượng chính sách đạt 38,21/100 – cho thấy dư địa cải thiện vẫn còn rất lớn.

Hiện tại, Việt Nam đang tái cơ cấu bộ máy nhà nước theo hướng tinh gọn và hiệu quả, dựa trên chủ trương đổi mới bộ máy hành chính được đề ra từ năm 2017. Việc triển khai cho thấy có sự thống nhất từ lãnh đạo cấp cao đến cơ sở - yếu tố quan trọng giúp thúc đẩy quá trình thực hiện. Hiệu quả của tinh gọn bộ máy được công nghệ và xu hướng chuyển đổi số thúc đẩy. Công nghệ quản lý thông minh sẽ giảm thiểu tình trạng cồng kềnh, lãng phí. Với tiềm lực hiện tại, quá trình chuẩn bị qua nhiều năm, Việt Nam hoàn toàn có thể tái cấu trúc mà không gây xáo trộn xã hội. Đổi mới bộ máy hành chính thành công không chỉ giúp Việt Nam cải thiện năng lực quản trị mà còn tạo tiền đề để Việt Nam đạt mục tiêu thu nhập cao vào năm 2045.

Việc tinh gọn bộ máy nhà nước đóng vai trò quan trọng trong việc giải phóng nguồn lực tài chính. Nếu mỗi năm tiết kiệm 10% chi thường xuyên, Việt Nam sẽ có thêm khoảng bảy tỉ đô la (dựa trên dự báo GDP năm 2025 là 500 tỉ đô la) để đầu tư vào các dự án trọng điểm như hạ tầng giao thông, kỹ thuật số, và khoa học công nghệ.

Tuy nhiên, đầu tư công chỉ là bước khởi đầu. Để tạo động lực phát triển bền vững, Việt Nam cần khuyến khích đầu tư tư nhân và thu hút vốn FDI. Các yếu tố quyết định đầu tư bao gồm tiết kiệm tư nhân, thu ngân sách nhà nước, cán cân tài chính, và giảm chi tiêu chính phủ. Việc tái cơ cấu bộ máy sẽ giúp giảm chi thường xuyên, cải thiện môi trường đầu tư, từ đó thúc đẩy dòng vốn FDI và tiết kiệm nội địa.

Bên cạnh đó, kinh nghiệm từ Nhật Bản, Hàn Quốc và Trung Quốc cho thấy xuất khẩu đóng vai trò quan trọng trong việc mở rộng quy mô GDP. Thị trường toàn cầu không chỉ mang lại lợi thế nhờ quy mô, giúp giảm chi phí sản xuất mà còn thúc đẩy doanh nghiệp đổi mới công nghệ, nâng cao năng lực cạnh tranh. Với quy mô thị trường trong nước còn khiêm tốn, xuất khẩu chính là chìa khóa để Việt Nam hấp dẫn các nhà đầu tư nước ngoài. Tinh gọn bộ máy cũng cho phép tập trung nguồn lực vào các dự án có tác động lan tỏa cao thay vì đầu tư dàn trải, chậm tiến độ. Đưa nhanh các công trình vào thực tiễn không chỉ tăng hiệu quả đầu tư mà còn tạo động lực mạnh mẽ cho tăng trưởng.

Mục tiêu phát triển của Việt Nam đến năm 2030 và 2045 tuy đầy thách thức nhưng có thể thực thi. Với các bước đi đúng hướng – từ cải cách bộ máy nhà nước, tập trung đầu tư trọng điểm, đến thúc đẩy xuất khẩu và đổi mới sáng tạo – Việt Nam có thể vươn lên thành quốc gia phát triển bền vững trong tương lai.