Khi thuốc điều trị dị ứng đậu phộng của Nestlé lần đầu được tung ra thị trường năm 2020, Robert Wood, trưởng khoa dị ứng trẻ em tại bệnh viện Johns Hopkins ở Baltimore, dự định dùng thuốc này cho trẻ em do ông điều trị. Nhưng do Covid-19 khiến việc thăm khám trực tiếp không thể thực hiện hơn một năm rưỡi tiếp đó, Wood và đồng nghiệp giới thiệu thuốc này cho khoảng 1.000 bệnh nhân, gợi ý họ cân nhắc dùng khi đại dịch lắng xuống.

Phản ứng của bệnh nhân khiến họ khá bất ngờ. Chỉ sáu người tỏ ra quan tâm tới viên thuốc được quảng bá là “kẻ thay đổi cuộc chơi” trong việc điều trị chứng dị ứng gây nguy hiểm tính mạng—và là viên thuốc đầu tiên được cục Quản lý Thực phẩm và dược phẩm Mỹ (FDA) phê duyệt. Ba năm sau, Wood vẫn chưa kê đơn thuốc Palforzia, và không chỉ có ông. Từ California đến Đức, bác sĩ và bệnh nhân dường như tránh dùng thuốc này, ưa biện pháp hiệu nghiệm hơn: đơn giản là tránh ăn đậu phộng và mang theo mũi tiêm adrenaline phòng trường hợp khẩn cấp.

Tháng 11, giám đốc điều hành (CEO) Mark Schneider của Nestlé thừa nhận thuốc bán chậm. Năm 2020, Schneider thâu tóm Aimmune Therapeutics -- công ty sản xuất thuốc Palforzia với giá 2,6 tỉ đô la, với khoản tăng thêm 174% -- mức cao ngất ngưởng, nhằm đưa “mảng khoa học lên tầm cao mới”, đồng thời nhanh tay mua lại các nhà sản xuất vitamin như hãng dược Puritan's Pride và hãng Solgar. Gã khổng lồ thực phẩm Thụy Sĩ hiện tìm người mua và cho biết sẽ phải ghi nhận mức giảm đáng kể đối với giá trị ban đầu của thương vụ này, đúng thời điểm hoạt động kinh doanh tạp phẩm—mảng cốt lõi của tập đoàn đối mặt với áp lực lạm phát.

Có lẽ tập đoàn nổi tiếng với viên nén cà phê Nespresso và bánh xốp phủ sô cô la Kit Kat không phải chủ sở hữu thích hợp của loại thuốc ‘thị trường ngách’ khó kê đơn, nhưng Schneider đang tìm công thức tăng trưởng phù hợp với chiến lược hướng sang mảng y tế và chăm sóc sức khỏe. CEO “tìm cách mua lại các công ty trong lĩnh vực mới, điều này tiềm ẩn rủi ro”, Martin Deboo, chuyên viên phân tích tại ngân hàng đầu tư Jefferies, cho biết. “Palforzia là dấu hiệu.”

Nestlé nhắc lại cam kết sức khỏe dinh dưỡng trong thư điện tử, cho biết Palforzia an toàn và hiệu quả, đồng thời giải quyết vấn đề tác dụng không ổn định của thuốc có thể giảm hiệu quả hoặc gây phản ứng dị ứng với phương pháp điều trị ít nghiêm ngặt hơn.

Dị ứng đậu phộng là tình trạng phổ biến mà  các hãng dược lớn không điều trị thành công trong nhiều năm. Tại Mỹ, có 6,1 triệu người bị dị ứng, theo tổ chức phi lợi nhuận Nghiên cứu và giáo dục dị ứng thực phẩm. Nhìn chung, khoảng 2% dân số các nước phương Tây mắc chứng dị ứng này. Nestlé nghĩ công ty đã tìm ra giải pháp khi đồng ý mua lại Aimmune Therapeutics -- công ty phát triển cơ chế hoạt hóa giải-mẫn-cảm dị ứng đậu phộng đầu tiên được FDA phê duyệt.

Sản phẩm này thực chất là bột đậu phộng dạng viên nén, được tiêu chuẩn hóa và phân loại là thuốc sau khi đáp ứng các yêu cầu thử nghiệm lâm sàng chính xác của FDA về tính an toàn và hiệu quả. Bằng cách cho trẻ em tiếp xúc với liều lượng nhỏ bột đậu phộng rồi tăng dần, Palforzia từ từ nâng ngưỡng nhạy cảm của trẻ. Nhưng quá trình này đòi hỏi cam kết của cha mẹ và trẻ em với chế độ khắt khe kéo dài hơn một năm.

Những liều đầu tiên được bác sĩ chuyên về dị ứng theo dõi tại văn phòng, thời gian khám dài tới bốn giờ và giám sát bất kỳ phản ứng miễn dịch nào. Sau đó, trong khoảng thời gian sáu tháng, liều lượng được tăng dần lên, trẻ cần đi khám bác sĩ hai tuần một lần và dùng liều hằng ngày ở nhà. Tiếp đến là điều trị duy trì.

Trang web của Palforzia cho biết phải dùng thuốc hằng ngày vào một giờ nhất định, tốt nhất là trong bữa ăn. Nếu quên một ngày, không cần uống bù . Bột trong viên nang phải được trộn với thức ăn không quá nóng hoặc quá lỏng, trẻ em không nên vận động mạnh trong vòng ba giờ sau khi dùng thuốc. Sản phẩm phải được bảo quản trong tủ lạnh.

Priscilla Hernandez, sống ở California, cân nhắc sử dụng Palforzia vì cậu con trai Zacky 10 tuổi của cô bị dị ứng từ nhỏ. Rốt cuộc, cô quyết định tiếp tục tránh đậu phộng thay vì dùng thuốc, một phần vì con trai cô bị dị ứng với thực phẩm khác. Cô nói: “Ít nhất tôi biết cách kiểm soát tình hình. Chúng tôi tránh bằng cách ăn ở nhà, thực hiện tất cả biện pháp nắm được.”

Palforzia không phải không có rủi ro. Trong các thử nghiệm lâm sàng, khoảng 9% trẻ em bị phản ứng miễn dịch nguy hiểm khi tăng liều lượng thuốc.

Viện Chất lượng và Hiệu quả trong chăm sóc sức khỏe của Đức kết luận Palforzia không hữu ích hơn việc tránh ăn đậu phộng. Daniela Preukschat, trưởng ban bệnh mạn tính của viện, cho biết trẻ dùng thuốc này vẫn phải mang theo mũi tiêm adrenaline, nghĩa là “tiếp tục bị hạn chế về chế độ ăn uống và lối sống”. Bà nói rốt cuộc chúng phải dùng tới mũi tiêm nhiều hơn những đứa trẻ đơn thuần tránh ăn đậu phộng.

Dù thành phần đơn giản, thuốc này vẫn khá đắt. Hội đồng đánh giá chi phí--hiệu quả của thuốc tại Vương quốc Anh ước tính phí dịch vụ y tế quốc gia của mỗi bệnh nhân ở Anh khoảng 5.162 bảng Anh (6.230 đô la). Paul Turner, bác sĩ chuyên về dị ứng tại trường đại học Hoàng gia London, khuyên bệnh nhân bắt đầu liệu pháp điều trị này và chuyển sang ăn vụn đậu phộng ngay khi có thể, vì như vậy là “tận dụng tốt hơn nguồn tài chính có hạn của hệ thống y tế”. Nestlé cho biết điều này có thể khiến bệnh nhân gặp nguy hiểm.

Tại bệnh viện Johns Hopkins, Wood cho biết trung tâm dị ứng sẽ tốn tiền kê toa Palforzia—điều họ sẵn sàng làm nếu đủ nhiều bệnh nhân quan tâm. Khi được hỏi liệu một số bệnh nhân có khả năng đến nơi khác mua Palforzia hay không, Wood nói có lẽ không. Một số bệnh nhân tham gia thử nghiệm lâm sàng cho phương pháp điều trị dị ứng Xolair của tập đoàn dược phẩm Roche, dù hầu hết họ “vẫn điều trị tại phòng khám chúng tôi và cuối cùng nói rằng phương pháp đó không đáng.”

CEO Schneider của Nestlé đã thực dụng khi loại bỏ mảng kinh doanh không phù hợp với chiến lược dinh dưỡng và sức khỏe sau đợt chỉ trích năm 2017 của nhà đầu tư chủ động Dan Loeb. Ông bán mảng chăm sóc da của tập đoàn cũng như cổ phần trong mảng kem và giảm khoản đầu tư dài hạn của Nestlé ở L'Oréal.

Những thương vụ này mang lại cho ông nguồn tài chính dồi dào để đầu tư. Năm 2016, Schneider gia nhập Nestlé với chuyên môn chăm sóc sức khỏe, khi từng điều hành tập đoàn y tế Fresenius của Đức. Vì vậy, việc ông thừa nhận rủi ro của Palforzia tại hội thảo chiến lược ở Barcelona cuối năm ngoái khiến nhà đầu tư chỉ trích khoản đầu tư khác vào lĩnh vực sức khỏe của ông.

Pascal Boll, phó chủ tịch phụ trách phân tích đầu tư cổ phiếu tại ngân hàng đầu tư Stifel, cho biết đây là lần duy nhất đối với Schneider, người mà nói chung điều hành Nestlé rất tốt. “Mark Schneider tiếp tục được nhà đầu tư tin tưởng,” ông nói. “Lỗi lầm này đã được tha thứ, nhưng không nên lặp lại.” 

DÒNG CUỐI Giám đốc điều hành Schneider của Nestlé muốn bành trướng sang mảng sức khỏe và dinh dưỡng. Nhưng thất bại trong việc đặt cược vào thuốc điều trị dị ứng cho thấy sự mạo hiểm trong thương vụ mua bán sáp nhập.