Đề xuất này xuất phát từ nhu cầu nâng cao hiệu quả quản lý vốn công và phù hợp hơn với mục tiêu phát triển dài hạn của nền kinh tế.

Thành lập năm 2006, SCIC được giao nhiệm vụ tiếp nhận, quản lý và thoái vốn Nhà nước tại doanh nghiệp, qua đó tách chức năng chủ sở hữu vốn khỏi quản lý hành chính. Trong gần 20 năm hoạt động, SCIC đã tham gia tái cơ cấu nhiều doanh nghiệp nhà nước, đồng thời thực hiện đầu tư và thoái vốn nhằm tối ưu hóa giá trị tài sản công. Theo các số liệu công bố, SCIC hiện là một trong những tổ chức đại diện vốn Nhà nước có hiệu quả tài chính và năng lực quản trị rủi ro tương đối cao.

Tuy nhiên, các nhà hoạch định chính sách cho rằng vai trò hiện tại của SCIC vẫn còn hạn chế so với tiềm năng. Thứ trưởng bộ Tài chính Cao Anh Tuấn nhận định, khuôn khổ pháp lý và cơ chế tài chính hiện hành khiến SCIC chủ yếu tập trung vào các hoạt động mang tính quản lý, chưa có đủ dư địa để vận hành như một nhà đầu tư tài chính quy mô lớn. Quy mô vốn điều lệ của SCIC cũng được đánh giá là nhỏ so với nhu cầu tham gia các dự án dài hạn, có tính chiến lược.

Trong bối cảnh Việt Nam đặt mục tiêu tăng trưởng dựa nhiều hơn vào đầu tư, đổi mới công nghệ và nâng cao năng suất, việc nâng cấp vai trò của SCIC được coi là một trong những phương án để tập trung nguồn lực Nhà nước. Theo định hướng được thảo luận, SCIC sẽ hoạt động theo nguyên tắc thị trường, tập trung vào danh mục đầu tư thay vì quản lý hành chính từng doanh nghiệp, đồng thời được trao quyền tự chủ lớn hơn trong quyết định đầu tư và thoái vốn.

Các chuyên gia kinh tế cho rằng điều kiện tiên quyết cho quá trình chuyển đổi là hoàn thiện khung pháp lý riêng cho SCIC, trong đó xác định rõ cơ chế quản trị, trách nhiệm giải trình và giám sát độc lập. Bên cạnh đó, vấn đề nguồn vốn cũng được đặt ra, với đề xuất cho phép SCIC giữ lại lợi nhuận sau thuế để tăng vốn điều lệ, thay vì nộp toàn bộ về ngân sách như hiện nay.

Từ phía cộng đồng doanh nghiệp, chủ tịch liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam Hồ Sỹ Hùng cho rằng, nếu SCIC vận hành theo mô hình quỹ đầu tư, hiệu quả sử dụng vốn Nhà nước có thể được cải thiện thông qua tái đầu tư và tích lũy dài hạn. Trong khi đó, lãnh đạo SCIC đề xuất phân loại doanh nghiệp nhà nước, tập trung phần vốn tại các doanh nghiệp thuần túy thương mại về một đầu mối để giảm tình trạng phân tán nguồn lực.

Theo lộ trình được SCIC đề xuất, giai đoạn 2026–2027 sẽ tập trung hoàn thiện cơ chế và thử nghiệm đánh giá hiệu quả theo danh mục đầu tư, trước khi mở rộng đầu tư và tham gia các thương vụ lớn hơn trong giai đoạn sau năm 2027. Việc chuyển đổi, nếu được triển khai, sẽ đánh dấu sự thay đổi đáng kể trong cách Việt Nam quản lý và sử dụng vốn Nhà nước.