Năng lượng sạch phải tốt hơn để đánh bại nhiên liệu hóa thạch

Ý kiến

Năng lượng sạch phải tốt hơn để đánh bại nhiên liệu hóa thạch

Cả thế giới sẽ hưởng lợi nếu mọi quốc gia công nghiệp hóa và trở nên giàu có nhờ năng lượng tái tạo.

Dòng tiền đổ vào phát triển nhiên liệu hóa thạch. Hình ảnh: Andrey Rudakov/Bloomberg

Tác giả: David Fickling

18 tháng 12, 2024 lúc 10:12 AM

Kết quả đáng thất vọng của hội nghị khí hậu COP-29 tại Azerbaijan cuối tuần qua có thể coi là phản ứng ngoại giao với kết quả cuộc bầu cử Mỹ diễn ra ba tuần trước.

Ở Mỹ, phe tiến bộ bỗng nhiên gặp trở ngại vì liên minh mạnh mẽ bất ngờ của cả phe Cộng hòa tuyền thống, và nhóm người ủng hộ thuộc tầng lớp lao động và không phải người da trắng, mà họ đã lầm tưởng, có phần khờ dại, là đồng minh đương nhiên của họ. Ở hội nghị khí hậu Liên hiệp quốc tại Baku, nỗ lực giảm khí thải và tài trợ cho các chương trình khí hậu trên thế giới của các nước giàu đã không giúp họ có được cảm tình của các nước đang phát triển đang đứng trước nguy cơ nghiêm trọng nhất vì tình trạng ấm lên toàn cầu.

Hai diễn tiến đó đều là những ví dụ mạnh mẽ về chính trị truyền cảm hứng. Kể từ thế kỷ 19, phe bảo thủ đã tự quảng bá họ với cử tri bằng lập luận chính sách của họ là cách tốt nhất để đạt tới sự giàu có và độc lập mà giai cấp lao động luôn mong mỏi.

Những người phản đối hành động khí hậu có cách tiếp cận tương tự với các nước thu nhập thấp và trung bình: Chủ nghĩa môi trường là âm mưu của phe bảo hộ để khiến các nước nghèo mãi nghèo. Chỉ nhiên liệu hóa thạch mới có thể dẫn tới tăng trưởng giúp đạt đến mức giàu có. Các nước giàu sẽ không bao giờ làm được đủ để trả lại món nợ carbon mà họ đã vay.

Lập luận đó mạnh mẽ vì có một phần sự thật trong đó. Hãy xem xét 86 quốc gia mà ngân hàng Thế giới coi là có “thu nhập cao.” Sau các cường quốc thuộc địa châu Âu, Nhật Bản, Bắc Mỹ và châu Đại Dương cùng láng giềng gần nhất của họ ở Caribe và Đông Âu, nhóm nước lớn nhất cũng có thu nhập cao đều là các nước xuất khẩu dầu mỏ.

Nhờ dầu mỏ, bán đảo A-rập - khu vực gần như không thể cai trị được suốt 13 thế kỷ kể từ khi nhà tiên tri Muhammad qua đời - hiện có sức ảnh hưởng chính trị lớn tới mức thành bại của chính sách khí hậu toàn cầu phụ thuộc vào họ. Với những nước vẫn đang leo lên trên bậc thang phát triển, tăng trưởng thần tốc ở Trung Quốc và Ấn Độ (hai nước này đang đốt 70% lượng than của thế giới) có vẻ là màn quảng cáo hấp dẫn cho con đường đốt nhiên liệu hóa thạch để trở nên giàu có.

Trong bối cảnh đó, các hội nghị thượng đỉnh toàn cầu, giống như các cuộc bầu cử dân chủ, cuối cùng sẽ phụ thuộc vào câu hỏi phe nào nhiều khả năng nhất làm giàu được cho những người đang dưới đáy xã hội, hay thế giới. Các nước giàu đã ý thức về khí hậu cần chấp nhận rằng họ đang thua cuộc tranh luận đấy.

Hãy xem xét cuộc mặc cả kỳ kèo nhằm nâng cấp khoản tài chính cho khí hậu 100 tỉ đô la mỗi năm như cam kết ở hội nghị Copenhagen 2009 lên mức 300 tỉ đô la mười năm sau đó. Con số này vẫn chỉ là số lẻ so với số tiền cần thiết, lên đến hàng ngàn tỉ đô la, nhất là khi nguồn tiền mới thực sự là rất ít ỏi, và phần rất lớn trong số tiền đó chỉ là những khoản cho vay bình thường. Hơn nữa, nó còn không thể cạnh tranh được với sức hấp dẫn tiền tươi thóc thật của tăng trưởng dựa trên nhiên liệu hóa thạch.

Gabon, nước Trung Phi là thành viên của tổ chức Các nước Xuất khẩu dầu mỏ (OPEC), là ví dụ điển hình. Với 2,5 triệu dân, nước này thường xuyên nhận được đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) ngang với Cộng hòa dân chủ Congo, dân số 100 triệu. Hay Guyana chẳng hạn, họ đang là nước tăng trưởng nhanh nhất thế giới và năm ngoái nhận đầu tư FDI nhiều hơn Đài Loan hay Philippines, và gấp đôi cả vùng Caribe.

Trong 31,3 tỉ đô la FDI rót vào 45 nước kém phát triển nhất năm 2023, hơn 1/3 tập trung ở chỉ bảy nước: Chad, Mauritania, Mozambique, Senegal, Sudan, Uganda, và Tanzania, tất cả đều đang vận hành hay phát triển dự án xuất khẩu dầu mỏ.

Vậy các nước giàu có thể đề nghị giải pháp thay thế nào?

Lợi thế của dầu mỏ là các mỏ dầu và nơi trung chuyển đều vay tiền và kiếm được doanh thu nhờ xuất khẩu dưới dạng đô la Mỹ, giúp chúng miễn nhiễm với những cuộc khủng hoảng tiền tệ thường thấy ở các nước nghèo. Nếu dùng đô la Mỹ vào năm 2021 để đầu tư vào trang trại điện gió ở ngoại ô Cairo, năm nay dự án đã gặp rắc rối lớn khi đồng bảng Ai Cập giảm giá 1/3 so với khi đó. Khách hàng sẽ khó lòng trả tiền điện với giá đủ cao để dự án trả được dù chỉ là lãi suất tiền đô la thôi.

Câu trả lời tốt nhất cho các nước giàu nhận ra rằng biến đổi khí hậu thực sự là một cuộc khủng hoảng, và hành động tương ứng như vậy. Năm 2021, quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF) đã phát hành các quyền rút vốn đặc biệt (SDR, chứng từ có giá tương đương tiền tệ vốn chỉ quen thuộc với các ngân hàng trung ương) trị giá 650 tỉ đô la. Động thái này có vai trò quyết định, nhưng ít được biết tới, giúp các nước nghèo chống trả tác động của Covid-19. Khoảng 69 tỉ đô la trong số đó hiện được chuyển sang ngân quỹ khí hậu.

Nhưng chúng ta cần một chương trình rộng lớn hơn thế nhiều để các nước nghèo có thể mua số lượng cực lớn tấm pin mặt trời, pin điện và turbine gió mà thế giới có thể sản xuất ra. Nguồn tiền này có thể không mang lại lợi nhuận tốt theo nghĩa tài chính chặt chẽ. Tuy nhiên, lợi ích cả thế giới sẽ nhận được nếu mọi quốc gia đều có thể công nghiệp hóa và trở nên giàu có nhờ năng lượng tái tạo sẽ lớn vô cùng.

Đọc nhiều

30 doanh nghiệp trong nước đáng theo dõi năm 2025

iKame đưa game Việt ra thế giới bằng công thức mới

Thuế quan của Trump: Hỗn loạn ở một hãng giao nhận

Techcombank đặt mục tiêu tăng trưởng tín dụng 16,4%, tiếp tục hướng tới nhóm đối tượng thu nhập khá

VPBank đặt mục tiêu tăng trưởng tín dụng 25%, nợ xấu xuống dưới 3% năm 2025

Thuế quan của Trump giáng đòn mạnh vào ngành sản xuất châu Á

Những bộ pin khổng lồ đang thay đổi lưới điện toàn cầu

Không dễ cứu thị trường bất động sản Trung Quốc

Mỹ và Trung Quốc nối lại đàm phán thương mại giữa căng thẳng thuế quan

Câu chuyện đầu tư của ba thế hệ

Lý do khó đo lường tác động của AI đối với năng suất lao động

Muốn đi xa, hãy đi cùng nhau

Khi EVN hai vai, hai gánh

Hai nỗi lo của hàng xuất khẩu sang Mỹ

Cơn sốt matcha toàn cầu khiến Nhật Bản rơi vào tình trạng thiếu hụt

Theo phattrienxanh.baotainguyenmoitruong.vn

https://phattrienxanh.baotainguyenmoitruong.vn/nang-luong-sach-phai-tot-hon-de-danh-bai-nhien-lieu-hoa-thach-52663.html