Quyết định bất ngờ của Tổng thống Mỹ Donald Trump về việc áp mức phí 100.000 USD cho mỗi đơn xin visa H-1B đang đe dọa làm gián đoạn các dự án công nghệ của doanh nghiệp Ấn Độ tại Mỹ, đồng thời buộc Thủ tướng Narendra Modi phải một lần nữa xử lý hậu quả từ chính sách “Nước Mỹ trên hết”.

Sắc lệnh được ông Trump ký hôm thứ Sáu (20.9) ảnh hưởng trực tiếp đến biên lợi nhuận của các công ty gia công phần mềm Ấn Độ, những đơn vị sử dụng H-1B để cử kỹ sư sang làm việc tại trụ sở khách hàng ở Mỹ. Đây là cú đánh mạnh vào ngành dịch vụ công nghệ thông tin trị giá 280 tỉ USD của Ấn Độ, vốn đang vật lộn với tăng trưởng chậm do khách hàng cắt giảm chi tiêu trong bối cảnh căng thẳng địa chính trị và các mức thuế của ông Trump.

Việc siết chặt visa diễn ra ngay trước chuyến thăm Washington của phái đoàn Ấn Độ nhằm tìm kiếm bước đột phá trong đàm phán thương mại song phương, khiến quan hệ giữa hai nước thêm căng thẳng. Quyết định này cũng tiếp tục thúc đẩy làn sóng bài nhập cư lan rộng toàn cầu, tác động mạnh đến Ấn Độ.

“Đây là một cuộc chiến giành ảnh hưởng địa chính trị,” Chander Prakash Gurnani, cựu CEO của Tech Mahindra và hiện điều hành một công ty AI, nhận định. “Thông điệp rất rõ ràng: Sinh viên nước ngoài không được chào đón, lao động nước ngoài không được chào đón, và chúng tôi sẽ áp đặt bất kỳ quy tắc nào chúng tôi muốn.”

Chương trình H-1B từ lâu đã được các công ty gia công Ấn Độ và tập đoàn công nghệ Mỹ sử dụng để tuyển dụng lao động tay nghề cao. Các công ty tài chính và tư vấn cũng tham gia, với hàng chục ngàn suất visa được cấp mỗi năm qua hình thức quay xổ số. Chính quyền ông Trump mô tả quy định mới là một phần kế hoạch tổng thể nhằm “làm sạch” hệ thống và bảo vệ những đơn xin thị thực hợp pháp.

Visa H-1B được cấp theo cơ chế doanh nghiệp nộp đơn vào tháng 3 để tham gia quay số vào tháng 4, với 65.000 suất cơ bản cộng thêm 20.000 suất cho người có bằng thạc sĩ tại Mỹ. Năm 2025, có hơn 470.000 đơn hợp lệ được nộp. Nhiều công ty bị cáo buộc đăng ký nhiều lần cho cùng một người để tăng cơ hội trúng, theo một cuộc điều tra trước đây của Bloomberg.

Mức phí mới 100.000 USD sẽ cộng thêm vào các khoản phí hiện hành, vốn chỉ ở mức vài trăm USD. Hiện tại, phí đăng ký quay số là 215 USD, cùng với một số khoản phí hành chính khác.

Trong năm tài chính kết thúc tháng 9.2023, lao động gốc Ấn chiếm tới 72,3% số người được cấp H-1B, bao gồm cả trường hợp mới và gia hạn. Riêng Infosys được cấp 2.504 suất visa H-1B cho nhân viên mới trong năm tài chính 2024. Nếu áp theo quy định mới, chi phí tối thiểu đã vượt 250 triệu USD.

Ngay trong tháng 7, Bộ trưởng Thương mại và Công nghiệp Ấn Độ Piyush Goyal vẫn khẳng định rằng các quy định nhập cư, bao gồm H-1B, chưa từng được đưa vào bàn đàm phán thương mại với Mỹ. Các nghị sĩ đối lập nhanh chóng chỉ trích chính phủ Modi vì “một lần nữa thất bại trong việc bảo vệ lợi ích quốc gia”.

Trong bài phát biểu truyền hình toàn quốc hôm Chủ Nhật (21.9), ông Modi chỉ đề cập đến việc giảm thuế tiêu dùng, không nhắc đến chính sách visa mới. Bộ Ngoại giao Ấn Độ hôm thứ Bảy cho biết ngành công nghệ trong nước và phía Mỹ sẽ tiếp tục trao đổi để tìm hướng đi tiếp theo.

Ông Trump khẳng định các biện pháp siết visa nhằm bảo vệ việc làm cho người Mỹ, nhưng chính sách này có thể phản tác dụng. Nó nhiều khả năng sẽ làm tăng chi phí nhân sự của các công ty Mỹ và thúc đẩy họ mở rộng các trung tâm “năng lực toàn cầu” (global capability centers – GCC) tại Ấn Độ. Nhiều tập đoàn lớn như Microsoft, Google, Goldman Sachs, JPMorgan Chase và Morgan Stanley hiện đã vận hành các GCC quy mô lớn tại quốc gia này.

“Nếu các công ty Mỹ không thể thuê người nước ngoài tại Mỹ, họ sẽ buộc phải làm điều đó ở nước ngoài, đặc biệt là tại Ấn Độ, dù chi phí có tăng đi nữa,” Bhaskar Rao, CEO của công ty truyền thông Digital Sea, nhận định. “Quyết định này của ông Trump rõ ràng là nhằm chiều lòng cử tri, nhưng vẫn còn phải xem liệu họ có thể thay thế được 65.000 đến 85.000 chuyên gia trình độ trung cấp và mới ra trường đang bị ảnh hưởng bởi hạn ngạch H-1B hay không.”

Sắc lệnh có hiệu lực từ Chủ Nhật đã bị chỉ trích là vi phạm các yêu cầu rõ ràng của luật nhập cư liên bang Mỹ, và nhiều khả năng sẽ bị kiện ngay lập tức. Việc thiếu hướng dẫn cụ thể khiến các ông lớn như Microsoft, Amazon và Alphabet, vốn hưởng lợi nhiều nhất từ H-1B, phải tạm thời cảnh báo nhân viên không nên ra nước ngoài trong thời gian tới.

“Vấn đề lớn nhất với những quyết định kiểu này là nó tạo ra sự bất ổn nghiêm trọng trong môi trường kinh doanh,” nhà kinh tế Arup Raha, hiện làm việc tại Singapore, nhận xét. “Đây là cú sốc nguồn cung, và cũng không có lợi gì cho nước Mỹ.”

Các công ty Ấn Độ như Tata Consultancy Services, Infosys và HCL Tech đã dần giảm sự phụ thuộc vào H-1B kể từ khi ông Trump đe dọa hạn chế nhập cư trong nhiệm kỳ đầu, cùng lúc phần lớn dự án chuyển sang làm từ xa trong thời kỳ cao điểm của đại dịch Covid-19. Các tập đoàn lớn cũng tăng tốc tuyển dụng nhân sự tại Mỹ và mở rộng trung tâm cung ứng để phục vụ khách hàng.

Tuy nhiên, visa H-1B vẫn giữ vai trò quan trọng đối với các doanh nghiệp công nghệ thông tin Ấn Độ. Nó giúp duy trì quan hệ với khách hàng lớn nhất của họ tại Mỹ, đồng thời cho phép cử kỹ sư sang Mỹ thực hiện các dự án nhạy cảm. Mức chi phí mới sẽ buộc họ phải cắt giảm số nhân viên được điều động sang làm việc trực tiếp tại Mỹ. Riêng Infosys hiện có hàng ngàn nhân viên tại các trung tâm ở Texas, Indiana và North Carolina.

“Quyết định này gần như chắc chắn sẽ bị đưa ra tòa, và ngành công nghệ sẽ gây sức ép để đảo ngược chính sách,” ông Rao của Digital Sea nhận định. “Với ông Trump, không điều gì là chắc chắn.”

— Với sự hỗ trợ của Shruti Srivastava và Newley Purnell