Chủ tịch Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed) Jerome Powell đang điều hành lãi suất một cách thận trọng và hợp lý, bất chấp những chỉ trích ngày càng gay gắt từ Tổng thống Donald Trump. Tuy nhiên, ông Powell vẫn còn nhiều việc cần làm với cách tiếp cận chính sách tiền tệ hiện nay.

Tại Hội nghị chuyên đề về chính sách kinh tế ở Jackson Hole tuần trước, ông Powell đã phát đi tín hiệu rõ ràng: khả năng giảm 25 điểm cơ bản lãi suất ngắn hạn sẽ được đưa ra thảo luận trong cuộc họp chính sách tháng 9 của Fed. Ông cho biết việc nới lỏng “có thể” phù hợp vì chính sách hiện vẫn đang ở trong “vùng hạn chế.” Nguy cơ thị trường lao động suy yếu có thể xảy ra “rất nhanh,” trong khi kỳ vọng lạm phát hiện đủ ổn định để chịu được các đợt tăng giá do thuế quan. Sau phát biểu này, thị trường đã nâng xác suất Fed hạ lãi suất trong tháng 9 lên gần 90%, dù kết quả cuối cùng vẫn phụ thuộc vào báo cáo việc làm sắp công bố.

Về dài hạn, đáng chú ý nhất là Fed đã công bố loạt thay đổi trong khung chính sách tiền tệ tổng thể ngay tại hội nghị này. Những điều chỉnh chủ yếu nhằm đảo ngược các thay đổi trước đây, vốn từng khiến Fed lúng túng trong việc kiểm soát lạm phát suốt giai đoạn đại dịch 2021–2022. Khi đó, sau một thời gian dài lạm phát quá thấp, Fed đã khuyến khích mức lạm phát vượt mục tiêu 2% để bù đắp cho giai đoạn lạm phát thấp kéo dài, đồng thời ưu tiên tối đa hóa việc làm. Chính sách này khiến cơ quan duy trì lãi suất 0% ngay cả khi tỉ lệ thất nghiệp xuống mức không bền vững và giá tiêu dùng tăng hơn 5% so với cùng kỳ.

Hiện Fed đã quay lại khung mục tiêu lạm phát trung bình đối xứng, tức các sai số vượt và thấp hơn mức 2% đều được xử lý như nhau. Fed sẽ tiếp tục hướng tới mục tiêu việc làm tối đa miễn là vẫn bảo đảm ổn định giá cả, thay vì tập trung vào việc xóa bỏ tình trạng “thiếu hụt” hay theo đuổi mục tiêu việc làm “toàn diện và bao trùm.”

Theo ông Powell, rủi ro lãi suất ngắn hạn rơi vào mức 0 “vẫn là mối quan ngại tiềm tàng,” nhưng không còn là “vấn đề ưu tiên.” Điều này phản ánh thực tế mức lãi suất “trung tính”, tức mức không kiềm hãm cũng không kích thích tăng trưởng, đã tăng lên, qua đó giúp Fed có thêm dư địa để cắt giảm khi cần thiết.

Những thay đổi này là bước tiến tích cực. Chúng khôi phục khả năng hành động sớm của Fed khi lạm phát có nguy cơ vượt mục tiêu 2%, đồng thời đặt mục tiêu ổn định giá và việc làm ở vị thế cân bằng hơn. Tuy nhiên, Fed vẫn chưa giải quyết triệt để một số hạn chế quan trọng trong cách thực thi chính sách.

Trước hết, Fed cần xây dựng một khung đánh giá chi phí–lợi ích rõ ràng hơn cho việc sử dụng công cụ nới lỏng định lượng (QE). Chương trình QE giai đoạn 2020–2022 được dự báo sẽ khiến ngân sách Mỹ thất thu hơn 500 tỉ USD do giảm khoản lãi chuyển về Bộ Tài chính. Fed cũng cần phân biệt rõ việc mua tài sản ở quy mô lớn để khôi phục hoạt động thị trường với việc mua tài sản nhằm tiếp tục kích thích chính sách tiền tệ khi lãi suất ở mức 0.

Ngoài ra, Fed cần minh bạch hơn trong cách đưa ra dự báo kinh tế và định hướng phản ứng chính sách cho từng hoàn cảnh. Tài liệu Tóm tắt Dự báo Kinh tế, được công bố sau mỗi kỳ họp chính sách xen kẽ, hiện quá tập trung vào kịch bản phổ biến nhất. Khi nhìn vào biểu đồ lãi suất, không thể phân biệt đâu là khác biệt về kịch bản kinh tế và đâu là khác biệt về phản ứng chính sách. Thay vì điều chỉnh nhỏ lẻ, Fed nên chuyển sang mô hình dự báo chi tiết kèm các kịch bản thay thế, như cách Ngân hàng Trung ương châu Âu đang áp dụng.

Dưới áp lực chính trị gay gắt từ chính quyền ông Trump, Fed có thể chọn “cố thủ” và không muốn thay đổi nhiều để tránh thừa nhận khuyết điểm trong khung chính sách cũ. Nhưng đó sẽ là một sai lầm. Để duy trì tính độc lập, Fed cần xây dựng hệ thống chính sách tiền tệ hiệu quả và toàn diện nhất có thể. Khi thế giới và hệ thống tài chính toàn cầu không ngừng thay đổi, Fed cũng phải bắt kịp.