Trong lịch sử giải F1 (Formula One), chỉ mới có năm phụ nữ tham gia tranh tài, và người phụ nữ cuối cùng tham gia một cuộc đua F1 là Lella Lombardi vào năm… 1976.

Trước đó, Lombardi từng làm lái xe chở hàng cho hàng thịt gia đình ở Ý, và nàng mê hoặc fan bằng khả năng cầm lái và làm chủ tốc độ của mình. Khi được phóng viên hỏi về cảm giác được cầm lái xe to như thế, nàng đáp: “Tôi có phải vác nó đâu, tôi chỉ việc lái nó thôi.”

Và hôm nay, ban tổ chức F1 có lẽ nhận ra đã đến lúc mang những bóng hồng trở lại ghế lái, và động thái đầu tiên của họ là ra mắt Học viện F1 (F1 Academy) trong năm 2023 này, một chương trình đào tạo dạy lái dành cho phụ nữ.

“Chúng tôi sẽ chứng minh tài xế nữ đủ khả năng thi đấu ở trình độ cao nhất,” quản lý Bruno Michel nói. Ông cũng là giám đốc điều hành hai giải cấp thấp F2 và F3, chuyên dùng để chuẩn bị nguồn tài xế cho F1.

Học viện sẽ có 15 xe đua chia thành 5 đội để tranh tài trong một mùa giải bao gồm 21 chặng đua, và học viện sẽ nhận được 156 ngàn đô la Mỹ/mỗi xe từ F1, và các tay đua sẽ phải ứng khoản tiền tương đương (bằng tiền túi hoặc thông qua tài trợ). F1 cho biết họ sẽ cho học viện tham gia một chặng đua trong giải Grand Prix 2023.

Ý tưởng của Học viện F1 bao gồm tuyển lựa tài năng từ những giải đua xe Go-Kart hoặc giải đua xe cho lứa tuổi thiếu niên, cho các em thời gian làm quen với những chiếc xe đua F4 đã được cải tiến, rồi cho các em tham gia giải F3, F2, và sau một đến ba năm là F1. (F4 là định danh của dòng xe dành cho người nhỏ tuổi. Loại xe này dùng động cơ bốn xi lanh với mã lực phanh (brake horsepower) đạt tối đa 160.)

“F1 đã đối mặt với thực tế là họ thiếu sự hiện diện của phụ nữ trong môn này,’ Vincenzo Landino, phóng viên trang FormulaMetric.com nhận xét. “Nhìn cách F1 đối phó bằng động thái mở Học viện là thấy.”

Đây không phải là giải đua xe toàn-nữ đầu tiên. Năm 2018 từng có giải W Series, nhưng giải này bị chỉ trích bởi nhiều tay đua tên tuổi như Pippa Mann và Sophia Flörsch vì tội “cô lập” phụ nữ và ngăn phụ nữ tranh tài cùng những tay đua giỏi nhất thế giới. W Series cũng không nhận được hỗ trợ kinh phí nào từ F1, mà họ lấy vốn từ những nguồn tiền tư nhân của những cá nhân như Caitlyn Jenner, người thành lập giải Jenner Racing.

Cho đến nay, Học viện F1 đã nhận được nhiều sự chú ý tích cực bởi các phương tiện truyền thông, cũng như được hỗ trợ bởi những cam kết mạnh mẽ từ cộng đồng F1. “Giải Formula One muốn đảm bảo chúng ta đang làm mọi thứ có thể nhằm đạt được sự đa dạng lớn hơn, và nhiều hướng đi hơn, trong môn thể thao tuyệt diệu này,” Stefano Domenicali, giám đốc kiêm CEO của F1 nói. “Sáng kiến này đem lại một hướng đi khác để các tài xế thành công.”

Hiện ban tổ chức F1 chưa quyết định khi nào sẽ công bố lịch trình giải đua năm 2023, cùng danh sách tay đua. Các ứng cử viên nhiều khả năng còn trẻ và chủ yếu đến từ châu Âu. Có cả hiện tượng người Hà Lan Maya Weug, 18 tuổi, người vào năm 2021 đã trở thành thành viên nữ đầu tiên của Học viện lái xe Ferrari danh giá, và Doriane Pin, 18 tuổi, nhà vô địch đua xe Go Kart người Pháp từng vô địch Thử thách Ferrari năm 2022, và đã để lại dấu ấn bởi những nỗ lực mạnh mẽ trong giải FIA World Endurance, và giải Le Mans Series châu Âu. (Cũng như các tay đua nam, các cô gái thăng hạng sẽ tham gia

Các nhà tổ chức F1 chưa xác định khi nào họ sẽ công bố lịch trình cuộc đua năm 2023 và danh sách các tay đua. Các ứng cử viên có khả năng còn trẻ và chủ yếu đến từ châu Âu. Có hiện tượng người Hà Lan Maya Weug, 18 tuổi, người vào năm 2021 đã trở thành thành viên nữ đầu tiên của Học viện Lái xe Ferrari danh giá, và Doriane Pin, 18 tuổi, nhà vô địch đua xe kart người Pháp đã giành chiến thắng trong Thử thách Ferrari năm 2022 và đã ghi dấu những nỗ lực mạnh mẽ trong FIA World Endurance Giải vô địch và giải Le Mans Series châu Âu. (Giống như các tay đua nam, các cô gái cũng phải “đi lên” thông qua những giải đua hẹp để cải thiện danh tiếng và kỹ năng.)

Jessica Hawkins, 27 tuổi, là một ứng cử viên sáng giá khác. Cô gái vô địch giải W Series của Anh còn được biết đến nhiều nhất trong tư cách người đóng thế trong bộ phim về James Bond năm 2021, No Time To Die. Abbi Pulling, 19 tuổi, người Anh, năm ngoái trở thành người phụ nữ đầu tiên lái xe F1 ở Saudi Arabia, và Marta García López, 22 tuổi, tay đua xe Go Kart đến từ Tây Ban Nha kiêm cựu binh giải W Series, cũng sẽ góp mặt trong quá trình phát triển Học viện F1.

Bạn có thể nhận ra không ai trong số những cái tên này là người Mỹ. Tay đua người Mỹ duy nhất từng tranh tài trong giải W Series 2022, Chloe Chambers, có rất ít cơ may tham gia Học viện F1. Landino nói: “Việc thiếu hụt các tài năng từ Mỹ nói lên nỗ lực của các nước châu Âu trong việc phát triển hoạt động lái xe cạnh tranh ở người trẻ tích cực hơn ở Mỹ,” Landino nói. “Môn đua xe cơ bản cần được đầu tư nhiều hơn.”

Trong năm 2022, F1 bùng nổ ở Mỹ, với ba cuộc đua đã được lên kế hoạch cho năm 2023, và bộ phim tài liệu Netflix F1 Drive to Survive đang quay thêm các tập mới. Dù môn thể thao này với kém xa so với thứ hạng của Giải Bóng bầu dục quốc gia, nhưng các cuộc đua F1 đạt trung bình 1,5 triệu người xem mỗi chặng đua vào năm 2022, gần bằng một trận đấu thông thường của Giải bóng rổ quốc gia.

Giải W Series đang gặp khó khăn. Các nhà quản lý giải này đột ngột hủy bỏ các cuộc đua vào tháng 9 lấy lý do khó khăn tài chính. Ngày 14.12.2022 vừa qua, một phát ngôn viên giải cho biết CEO Catherine Bond Muir sẽ không đưa ra bình luận nào cho đến mùa xuân năm 2023.

Ngược lại, giải Học viện F1 được các nguồn tin trong giới cho biết đang nhận được rất nhiều hỗ trợ và thiện chí cần thiết để phát triển, nên những tay đua đang khao khát tham gia sẽ không phải chuyển sang xe giao hàng của gia đình để được ngồi sau vô lăng.

“Điều quan trọng là chúng tôi biết những người như Bruno và Stefano điều hành mọi thứ tốt ra sao, và chúng tôi biết rằng F2 và F3 đang có hiệu quả,” David Tremayne, phóng viên mảng đua xe tự do kiêm cựu phóng viên F1 của tờ Independent ở London, cho biết. “Vì thế, sáng kiến này (Học viện F1) chắc chắn sẽ có hiệu quả.”