Đông Nam Á đã nổi lên như một bên hưởng lợi bất ngờ từ bất ổn thương mại toàn cầu, khi tốc độ tăng trưởng xuất khẩu của khu vực sang Mỹ vượt qua đối thủ nặng ký là Trung Quốc, theo phân tích của Viện Lowy.

Lowy cho biết trong báo cáo công bố hôm thứ Tư rằng xuất khẩu của Hiệp hội các Quốc gia Đông Nam Á (ASEAN), gồm 11 quốc gia, sang Mỹ tăng 23% trong tháng 9 so với cùng kỳ năm trước. Thái Lan và Việt Nam dẫn đầu mức tăng này. Trong khi đó, thị phần của Trung Quốc lại giảm.

Các nhà kinh tế của Lowy, dẫn đầu là Roland Rajah, viết rằng mức thuế quan thực tế mà Mỹ áp dụng cho hàng hóa Trung Quốc đã tăng lên 31%. Ngược lại, mức thuế đối với nhiều nước ASEAN chỉ khoảng 11%. Chênh lệch này giúp hàng xuất khẩu của khu vực cạnh tranh hơn.

Ban đầu, các mức thuế trừng phạt từ Washington và nhu cầu suy yếu tại Trung Quốc được xem là yếu tố đe dọa mô hình kinh tế dựa vào xuất khẩu của Đông Nam Á. Hai yếu tố này cũng làm dấy lên cảnh báo về một cú sốc Trung Quốc thứ hai, cùng nỗi lo làn sóng hàng hóa giá rẻ có thể gây sức ép lên nhà sản xuất địa phương. Tuy vậy, nhiều nền kinh tế lại ghi nhận tác động tích cực.

Các nhà kinh tế của Lowy nhận định rằng thay vì thu hẹp, xuất khẩu sang Mỹ tăng mạnh vì hàng hóa Đông Nam Á đã thay thế được hàng Trung Quốc tại thị trường này. Xuất khẩu sang các thị trường khác cũng tăng, bất chấp lo ngại rằng hàng Trung Quốc giá rẻ có thể làm giảm sức cạnh tranh của khu vực.

Theo nhóm tác giả, dù vai trò của Trung Quốc trong chuỗi cung ứng toàn cầu ngày càng lớn, Đông Nam Á vẫn giữ được sự đa dạng và duy trì liên kết về mặt địa chính trị với Mỹ. Đây được xem là cơ hội để các quốc gia trong khu vực khẳng định vai trò đối tác thay thế của Washington, điều đặc biệt quan trọng khi Mỹ muốn giảm sự lệ thuộc vào Trung Quốc.

Các nhà kinh tế của Lowy kết luận rằng tương lai thương mại toàn cầu vẫn nhiều bất định, nhưng Đông Nam Á đang có vị thế tốt hơn để vượt qua thách thức. Họ cho biết sự mở cửa và khả năng cạnh tranh đã giúp khu vực trở thành tâm điểm trong nỗ lực toàn cầu thúc đẩy thương mại dựa trên luật lệ.

Họ nói thêm rằng điều này mang lại cho khu vực nhiều lựa chọn hơn trong bối cảnh thương mại và địa kinh tế biến động.