Đầu năm nay, trong một buổi trò chuyện, ông Nguyễn Hồng Phúc, giám đốc mảng trí tuệ nhân tạo (AI) ứng dụng tại Conductify AI của Mỹ cho biết: “Doanh nghiệp Việt đã chuẩn bị cho AI từ hai năm trước rồi.” Khi ấy tôi vẫn hoài nghi, cho đến khi đọc báo cáo AI Readiness Index 2025 của Cisco vừa phát hành quý 3 năm nay.

Theo dữ liệu này, Việt Nam nằm trong nhóm dẫn đầu về mức độ sẵn sàng cho AI: 13% doanh nghiệp được xem là pacesetters – chuẩn bị đầy đủ, ngang với mức trung bình toàn cầu; 48% ở nhóm chuẩn bị cao, cao hơn đáng kể so với 36% của thế giới. Chỉ 1% doanh nghiệp Việt “chưa chuẩn bị”, trong khi tỉ lệ này trên toàn cầu là 3%.

Những con số này cho thấy Việt Nam không chỉ nói về AI – mà đã chuẩn bị cho AI bằng dữ liệu, hạ tầng và tư duy triển khai thực tế. Trả lời phỏng vấn của người viết, bà Thachawan Chinchanakarn, giám đốc quản lý khu vực Đông Nam Á của công ty chuyên cung cấp hệ thống lưu trữ dữ liệu Synology cho biết, các doanh nghiệp Việt Nam không chỉ lưu trữ dữ liệu mà thật sự vận hành trên dữ liệu.

“Ở nhiều nước, khách hàng chỉ dùng NAS (thiết bị chuyên dùng lưu trữ dữ liệu tại doanh nghiệp) như chiếc hộp chứa dữ liệu. Nhưng ở Việt Nam, họ cấu hình và khai thác toàn bộ phần mềm đi kèm – sao lưu, bảo mật, chia sẻ, giám sát. Họ là những người dùng năng nổ thực thụ,” bà nói. Doanh nghiệp Đài Loan này đang chứng kiến nhu cầu thị trường mạnh mẽ nhất trong mảng sản xuất, y tế và tài chính tại quốc gia hình chữ S.  

Tuy nhiên, bên cạnh sự hào hứng là mối lo ngại về hiệu quả doanh thu thực sự của AI và câu hỏi bạc tỉ (USD nhé) liệu AI có phải là bong bóng công nghệ tiếp theo. Theo đó, hiệu quả doanh thu từ AI sẽ phụ thuộc vào việc doanh nghiệp có gắn đầu tư với mục tiêu kinh doanh cụ thể hay không. “Các doanh nghiệp, đặc biệt doanh nghiệp vừa và nhỏ của Việt Nam, sẽ cần chiến lược rõ ràng: Từ thử nghiệm sang triển khai thực tế và đo lường được tác động,” ông Ben Dawson, phó chủ tịch cấp cao kiêm chủ tịch khu vực châu Á – Thái Bình Dương của Cisco nói với Bloomberg Businessweek Vietnam.  

“Mọi cuộc cách mạng công nghệ đều có tính chu kỳ: đầu tư, cường điệu, rồi điều chỉnh. Nhưng giá trị thực của AI là không thể phủ nhận. Giống như Internet, AI sẽ tái định hình kinh tế và xã hội theo hướng tích cực,” ông Ben cho biết thêm khi được hỏi về khả năng AI là bong bóng công nghệ tiếp theo. 

Chuẩn bị cho AI không phải là chuyện tương lai khi nó đã và đang diễn ra. Có chăng, câu hỏi giờ đây không còn là “doanh nghiệp Việt Nam có sẵn sàng cho AI không”, mà là ai sẽ biết tận dụng nhanh hơn để bứt phá trong thập kỷ tới.