Xuất hiện trước ống kính báo chí tại Hà Nội ngày 5.12 trong trang phục tuyền đen với áo khoác da và cặp kính nửa gọng quen thuộc, đứng bên cạnh là bộ trưởng Kế hoạch và Đầu tư Nguyễn Chí Dũng, Jensen Huang - nhà sáng lập kiêm CEO của Nvidia tuyên bố: “Chúng tôi đã mua lại VinBrain - một startup phi thường của Việt Nam.” Theo Bloomberg News, cùng ngày công bố thông tin thương vụ, người đứng đầu Nvidia cũng ký thỏa thuận xây dựng hai trung tâm AI tại Việt Nam. “Với VinBrain, chúng tôi nay đã có điểm khởi đầu cho việc phát triển một trung tâm thiết kế tương lai mới.”

Tại sự kiện, nhà sáng lập của hãng sản xuất chíp hàng đầu thế giới không tiết lộ về giá trị cũng như tiến độ của thương vụ. Đại diện truyền thông của Nvidia và VinGroup - tập đoàn mẹ của VinBrain - từ chối bình luận với Bloomberg Businessweek Việt Nam. Nhưng khi xét mối liên hệ giữa hai doanh nghiệp trong quá khứ, cùng lịch sử mua lại các công ty khởi nghiệp (startup) ngày càng dày đặc của Nvidia, có thể thấy đây là bước tiếp theo của chiến lược AI hoá doanh nghiệp đang tiến hành tại Việt Nam, rộng hơn là trên toàn cầu.

Trong giai đoạn năm 2014 - 2024, gã khổng lồ của ngành chíp tham gia vào tổng cộng 41 thương vụ đầu tư và mua bán, sáp nhập, với tổng số tiền trị giá gần 61,4 tỉ đô la Mỹ (con số chưa bao gồm các thương vụ không công bố giá trị). Đáng chú ý là số lượng các thương vụ đang ngày càng gia tăng, chạm kỷ lục 41 thương vụ, tương đương 12,8 tỉ đô la năm 2024. Mảnh đất hấp dẫn nhất với Nvidia là châu Âu, thu hút được 37,7 tỉ đô la, trong khi khu vực châu Á - Thái Bình Dương là nơi hút ít vốn nhất, với 312,5 triệu đô. Trong số các thương vụ mua bán, sáp nhập Nvidia từng tham gia, các doanh nghiệp thuộc ngành y tế đóng góp con số khiêm tốn 213 triệu đô la, với sáu thương vụ đã hoàn tất. VinBrain là thương vụ thứ bảy trong danh sách này.

Một điểm đáng chú ý nếu nhìn vào danh sách các công ty khởi nghiệp (startup) nhận vốn hoặc được mua lại bởi Nvidia, theo phân tích của công ty cung cấp dữ liệu và nghiên cứu thị trường CB Insights, là việc hầu hết công ty này đều đã bước vào giai đoạn tăng trưởng. Nói cách khác: Các startup giai đoạn đầu chưa có sản phẩm được thị trường đón nhận rất ít có cơ hội lọt vào mắt xanh của hãng sản xuất chip này. “Nvidia đang đặt cược vào các công ty tư nhân để tạo đà tăng trưởng cho các con chíp của mình,” CB Insights nhận định.

VinBrain không phải ngoại lệ. Trực thuộc VinGroup, tập đoàn có giá trị vốn hoá thuộc loại lớn nhất Việt Nam, doanh nghiệp công nghệ y tế này từng là một trong những khách hàng đầu tiên của Nvidia trong khu vực. VinBrain đã nâng cấp từ CPU thông thường lên siêu máy tính Nvidia DGX A100 (với mức giá từ 199 ngàn đô la cho mỗi máy) vào năm 2021, nhằm xây các mô hình trí tuệ nhân tạo (AI) phức tạp hơn để phục vụ cho phần mềm AI chủ lực có tên Dr.Aid.

Đây là phần mềm chẩn đoán X-quang tự động, được đào tạo trên tệp dữ liệu gồm hơn 2,5 triệu hình ảnh, đã được triển khai tại hơn 100 bệnh viện ở Việt Nam, Myanmar, New Zealand và Mỹ để phân tích hình ảnh y tế cho hơn 120 ngàn bệnh nhân mỗi tháng. Theo thông tin trên trang web doanh nghiệp, sản phẩm có khả năng phát hiện, sàng lọc 21 dấu hiệu bất thường và bệnh lý về phổi, tim, xương trong vòng năm giây với độ chính xác trên 89%.

Tháng 3.2023, VinBrain trở thành thành viên cao cấp của chương trình khởi nghiệp toàn cầu Nvidia Inception. Đây là một chương trình chuyên hỗ trợ các startup tiếp cận nguồn tài nguyên công nghệ của Nvidia, bao gồm cả kết nối với quỹ đầu tư và khách hàng tiềm năng, và đã thu hút được sự tham gia của 1.300 startup thuộc lĩnh vực chăm sóc sức khỏe.

Cùng ngày công bố thương vụ VinBrain, ông Jensen Huang đặt bút ký xây dựng hai trung tâm AI tại Việt Nam. Theo chia sẻ của ông Dương Ngọc Thái, CEO của Calif và là cựu kĩ sư bảo mật tại Google trên Substack cá nhân, đây được xem là bước tiếp theo của chiến lược “khoá chân” (lock-in) kinh điển của những gã khổng lồ công nghệ: Bày binh bố trận để khách hàng phải tiếp tục sử dụng sản phẩm của họ. Không riêng gì Nvidia, Cisco hay Oracle từng tận dụng chiến lược này để giữ chắc miếng bánh thị phần tại Việt Nam. Các doanh nghiệp công nghệ mở trường đào tạo, nhào nặn nên một lớp các kỹ sư công nghệ sành sử dụng các sản phẩm của mình. Tiếp theo, họ cung cấp miễn phí công nghệ, sau đó đổ tiền quảng cáo, khuyến khích, thậm chí thâu tóm các nhà phát triển xây dựng sản phẩm trên nền công nghệ của họ. Sau cùng những ai mua các sản phẩm này sẽ “vô tình” trở thành khách hàng của các ông lớn này.

“Thị trường Đông Nam Á hiện đang thu hút sự chú ý của các nhà phát triển AI với vai trò là địa điểm quan trọng chiến lược. Công nghệ này đang mang lại cơ hội cho tất cả chúng ta cùng đứng ở một vạch xuất phát,” bà Esther Wong, nhà sáng lập quỹ đầu tư mạo hiểm 3C AGI Partners, chuyên đổ tiền vào các doanh nghiệp AI trong khu vực châu Á nhận định tại sự kiện Vietnam Investment Summit do Bloomberg Businessweek Việt Nam tổ chức ngày 5.12 vừa qua. Theo báo cáo “Cơ hội AI cho Việt Nam - Một số khuyến nghị” của Google, thu hút đầu tư và tạo điều kiện cho đổi mới sáng tạo trong lĩnh vực AI sẽ là yếu tố chủ chốt để Việt Nam đạt được mục tiêu kinh tế số đóng góp 30% GDP vào năm 2030, tăng từ khoảng 12% vào năm 2023.

Tuy vậy, cơ hội để Việt Nam chen chân vào chuỗi giá trị sản xuất phần cứng để phục vụ cho huấn luyện AI không còn nhiều. Việc phát triển các ứng dụng AI trong thực tế đang trở thành một con đường khả thi hơn, tương tự như việc chuyển hướng xây dựng các ứng dụng phần mềm, thay vì chen chân đi sản xuất điện thoại. “Việc các quốc gia có nắm bắt được cơ hội này hay không sẽ hoàn toàn phụ thuộc vào họ,” bà Esther Wong cho biết.