Nhật Bản dự kiến chỉ giải ngân từ 1-2% trong tổng quỹ đầu tư trị giá 550 tỉ USD vừa ký kết với Mỹ dưới dạng vốn đầu tư, phần còn lại chủ yếu là các khoản vay, theo ông Ryosei Akazawa, trưởng đoàn đàm phán hàng đầu của nước này.

Cùng lúc đó, Tokyo sẽ tiết kiệm khoảng 10.000 tỉ yên (tương đương 68 tỉ USD) nhờ mức thuế nhập khẩu thấp hơn theo thỏa thuận với Washington, ông Akazawa cho biết trong cuộc phỏng vấn với đài NHK hôm thứ Bảy (26.7).

Những chi tiết mà ông Akazawa công bố cho thấy Nhật Bản có thể sẽ không phải nhượng bộ nhiều như đánh giá ban đầu.

Ông cho biết khuôn khổ 550 tỉ USD bao gồm các khoản đầu tư, cho vay và bảo lãnh vay do các tổ chức tài chính được chính phủ Nhật hậu thuẫn thực hiện. Trong số đó, phần đầu tư chỉ chiếm 1–2% và Mỹ cùng Nhật Bản sẽ chia lợi nhuận đầu tư theo tỉ lệ 90-10. Trước đó, phía Nhật từng đề xuất tỉ lệ chia đều 50-50.

Quỹ này là trọng tâm của thỏa thuận vừa được hai bên công bố, theo đó Mỹ sẽ áp thuế 15% đối với ô tô và nhiều mặt hàng khác từ Nhật Bản. Hiện giới chức Nhật và các quốc gia khác đã ký thỏa thuận với Mỹ đang rà soát các điều khoản để công bố với công chúng.

“Không có chuyện Nhật Bản sẽ chuyển 550 tỉ USD tiền mặt sang Mỹ,” ông Akazawa khẳng định. “Việc để Mỹ giữ 90% lợi nhuận thay vì 50% có thể khiến Nhật thiệt hại tối đa vài chục tỉ yên. Có người nói rằng ‘Các ông đã bán rẻ Nhật Bản’, nhưng họ đã sai.”

Đối với phần vốn vay trong chương trình này, Nhật Bản sẽ thu lãi suất; còn với các khoản bảo lãnh vay, nếu không có vấn đề phát sinh, Nhật sẽ thu phí bảo lãnh, ông Akazawa giải thích. “Phần này thì Nhật Bản đang kiếm tiền,” ông nhấn mạnh.

Ông cũng khẳng định rằng chương trình đầu tư này không chỉ hỗ trợ doanh nghiệp Mỹ và Nhật. Một ví dụ tiềm năng là một công ty bán dẫn của Đài Loan đang xây dựng nhà máy tại Mỹ.

“Chúng tôi muốn triển khai gói 550 tỉ USD này trong nhiệm kỳ của tổng thống Trump,” ông Akazawa nói thêm.

Phía Nhật Bản cho biết, JBIC và NEXI sẽ dẫn dắt hoạt động tài trợ trong khuôn khổ này. Trong năm tài chính kết thúc vào tháng 3, khoảng 77% tài sản của JBIC là cho vay, còn 6,6% là bảo lãnh vay.

Tuy nhiên, nhiều chi tiết liên quan đến cách thực hiện thỏa thuận Mỹ–Nhật vẫn chưa rõ ràng, bao gồm thời điểm áp dụng mức thuế mới và thời gian bắt đầu triển khai quỹ đầu tư. Hai bên vẫn chưa ký bất kỳ văn bản chung nào, dù Nhà Trắng đã công bố bản thông tin tóm tắt.

“Nếu nói kiểu như, ‘Chúng ta hãy tạo ra một văn bản chung,’ thì họ sẽ bảo, ‘Chúng tôi sẽ hạ thuế sau khi có văn bản,’” ông Akazawa giải thích. Để tránh mất thời gian, “chúng tôi sẽ yêu cầu họ ban hành sắc lệnh hành pháp để hạ thuế càng sớm càng tốt, bất kể có văn bản hay không.”

Tuần trước, ông Akazawa cho biết ông kỳ vọng mức thuế chung áp dụng với hàng xuất khẩu từ Nhật sang Mỹ sẽ được giảm xuống 15% từ ngày 1.8. Ông cũng bày tỏ mong muốn Mỹ sớm áp dụng mức thuế 15% với ô tô, nhưng không nêu mốc thời gian cụ thể.

Chính quyền tổng thống Trump đã ca ngợi thỏa thuận với Nhật Bản như hình mẫu cho các đối tác khác noi theo. Hôm Chủ Nhật, Mỹ và liên minh châu Âu đã đạt được thỏa thuận áp thuế 15% với phần lớn hàng xuất khẩu từ EU, trong khi khối này cam kết đầu tư 600 tỉ USD vào Mỹ.

— Với sự hỗ trợ của Takashi Hirokawa và Erica Yokoyama