Theo dữ liệu của BloombergNEF, Việt Nam hiện chiếm tới 73% tổng công suất điện gió đang vận hành ở Đông Nam Á, bỏ xa các nước trong khu vực. Đến năm 2030, quốc gia chữ S dự kiến sẽ đóng góp 45% tổng công suất điện gió mới của khu vực, chủ yếu từ các dự án trên bờ và gần bờ. 

Sau giai đoạn bùng nổ dưới cơ chế giá FIT, thị trường đang được khởi động lại thông qua các cuộc đấu thầu công khai. Tính đến tháng 10 năm nay, sáu trong số 34 tỉnh, thành đã phát hành hồ sơ mời thầu tổng cộng 1,8 gigawatt điện gió mới, với thêm 800 megawatt dự kiến được mở thầu trước cuối năm.

Tuy nhiên, trong 11 gói thầu đã hoàn tất, chỉ có một gói có hơn một nhà đầu tư đủ điều kiện bước vào vòng đấu giá. Các gói còn lại dù nhận được nhiều hồ sơ nhưng cuối cùng chỉ xác định được một nhà phát triển đủ tiêu chuẩn. Theo BloombergNEF, “tài liệu đấu thầu có thể chưa rõ ràng hoặc yêu cầu quá nghiêm ngặt”, khiến nhiều nhà đầu tư bị loại ngay từ đầu. Dù vậy, đây vẫn là bước đi quan trọng để tái thiết lập niềm tin vào quy trình phát triển dự án điện gió sau giai đoạn gián đoạn vì thiếu cơ chế giá rõ ràng.

Triển vọng của ngành vẫn tích cực. BloombergNEF dự báo Đông Nam Á sẽ bổ sung 13,9 gigawatt công suất điện gió mới trong giai đoạn 2025–2030, trong đó Việt Nam và Philippines sẽ dẫn đầu. Theo báo cáo của công ty nghiên cứu B&Company, nhu cầu điện của Việt Nam dự kiến tăng 10,5–13% trong năm 2025 so với 2024. Trong vòng mười năm, công suất điện gió lắp đặt đã tăng từ 53 MW năm 2013 lên 5.888 MW năm 2023, chiếm khoảng 6% tổng công suất điện quốc gia. Tuy nhiên, con số này chỉ là phần nhỏ trong tiềm năng kỹ thuật lên tới 513.360 MW, bao gồm gió trên bờ, gần bờ và ngoài khơi. 

Bối cảnh này càng trở nên đáng chú ý khi thế giới chuẩn bị cho Hội nghị COP30 tại Brazil trong tháng 11 này. Trong khi các nền kinh tế phát triển vẫn còn tranh cãi về trách nhiệm tài chính khí hậu, các quốc gia đang phát triển như Việt Nam phải tìm cách hiện thực hóa cam kết net zero bằng những dự án cụ thể. 

Trong bức tranh đó, điện gió – dù chưa đạt được bứt phá tương xứng với tiềm năng – vẫn là biểu tượng cho nỗ lực chuyển đổi xanh của Việt Nam. Đó không chỉ là cuộc đua công nghệ hay vốn đầu tư, mà còn là phép thử cho khả năng hoạch định chính sách và điều hành một thị trường mới nổi nhưng đầy kỳ vọng.  Nhưng để những cánh quạt gió có thể quay đều trong “làn gió chính sách” còn nhiều bất định, điều cần thiết hơn cả là một tầm nhìn dài hạn, sự rõ ràng về cơ chế và năng lực thực thi bền bỉ đến từ cả chính phủ, doanh nghiệp lẫn các nhà đầu tư.