Một đề xuất của Đảng Cộng hòa nhằm ngăn các bang ban hành quy định mới về trí tuệ nhân tạo (AI) trong vòng 10 năm đang vấp phải sự phản đối ngày càng dữ dội từ cả hai đảng, cho thấy mâu thuẫn sâu sắc tại Washington về việc có nên để ngành AI phát triển tự do hay không.

Điều khoản này được chèn vào các trang 278 và 279 trong dự luật thuế toàn diện mà Hạ viện Mỹ thông qua tháng trước. Nó đã bị chỉ trích gay gắt bởi nghị sĩ Cộng hòa Marjorie Taylor Greene, Thượng nghị sĩ Marsha Blackburn, cùng hai Thượng nghị sĩ Dân chủ Ed Markey và Elizabeth Warren. Trong tuần này, hơn 200 nhà lập pháp bang từ cả hai đảng cũng đã gửi thư kêu gọi Quốc hội xóa bỏ đề xuất trên.

“Chúng ta không thể biết AI sẽ làm được gì trong 10 năm tới,” Greene viết trên X hôm thứ Ba, cho biết bà chỉ phát hiện điều khoản này sau khi đã bỏ phiếu ủng hộ dự luật thuế. Bà cam kết sẽ phản đối toàn bộ dự luật nếu điều khoản liên quan đến AI không bị gỡ bỏ. “Cho phép AI được tự do phát triển và ‘trói tay’ các bang tiềm ẩn nhiều rủi ro.”

Markey và Warren nhấn mạnh rằng điều khoản này vi phạm quy định của Thượng viện, vốn yêu cầu các điều khoản trong quy trình hòa giải ngân sách phải liên quan trực tiếp đến chi tiêu. “Việc lén đưa lệnh hoãn quy định AI này vào là không nghiêm túc, không có trách nhiệm và không thể chấp nhận được,” Markey phát biểu. Trong khi đó, Chủ tịch Ủy ban Thương mại Thượng viện Ted Cruz (bang Texas, Đảng Cộng hòa) cho biết ông “không chắc điều khoản này sẽ được giữ lại”, dù ông vẫn thể hiện sự ủng hộ.

Từ khi trở lại Nhà Trắng, Tổng thống Donald Trump đã bắt đầu loại bỏ các rào cản đối với việc phát triển AI, bao gồm việc hủy bỏ sắc lệnh hành pháp của chính quyền Biden về trí tuệ nhân tạo và thúc đẩy các thỏa thuận AI tại Trung Đông. Ông Trump và các đồng minh tại Quốc hội ngày càng tập trung vào việc cạnh tranh với Trung Quốc trong lĩnh vực AI. Tuy nhiên, phản ứng gay gắt của lưỡng đảng đối với đề xuất mới này cho thấy sự chia rẽ sâu sắc tại Washington về mức độ can thiệp cần thiết đối với ngành công nghiệp này.

Quốc hội Mỹ hiện vẫn chưa thông qua khung pháp lý liên bang về AI, khiến các bang phải tự triển khai quy định. Trong những năm gần đây, các bang như California, New York, Utah cùng hàng chục bang khác đã thông qua hoặc đề xuất luật về AI, tập trung vào các vấn đề như quyền riêng tư dữ liệu, bản quyền và thiên vị thuật toán.

Nếu Quốc hội rút lại đề xuất, đây sẽ là một bước lùi đối với các nhà phát triển AI hàng đầu. Hồi tháng 3, OpenAI đã đề nghị Nhà Trắng hỗ trợ bảo vệ các công ty AI trước làn sóng quy định từ các bang.

“Hệ thống quy định chắp vá này có thể làm chậm quá trình đổi mới và làm suy yếu vị thế dẫn đầu toàn cầu của Mỹ về AI,” công ty viết trong một bản kiến nghị chính sách gửi Nhà Trắng. Tuy nhiên, OpenAI không yêu cầu miễn trừ hoàn toàn các quy định cấp bang, mà chỉ đề xuất miễn trừ các quy định liên quan đến rủi ro an toàn trong việc phát triển các mô hình AI tiên tiến.

Cho đến nay, các công ty AI lớn phần lớn vẫn giữ im lặng trong cuộc tranh cãi này. Meta Platforms từ chối bình luận. Google thuộc Alphabet không phản hồi yêu cầu. OpenAI không đưa ra ý kiến nào thêm ngoài các đề xuất đã nêu trước đó.

TechNet — tổ chức đại diện cho Google, OpenAI và một số công ty công nghệ khác — cũng bày tỏ lo ngại tương tự về “hệ thống quy định chắp vá” của các bang.

“Trong năm 2025, đã có hơn 1.000 dự luật về AI được đưa ra tại các cơ quan lập pháp bang — nhiều luật có quy định mâu thuẫn hoặc không đồng nhất,” bà Linda Moore, giám đốc điều hành TechNet, phát biểu với Bloomberg News. Bà nhấn mạnh rằng “một cách tiếp cận thống nhất trên toàn quốc là rất quan trọng” để xử lý các rủi ro liên quan đến AI và “giữ vững vị thế dẫn đầu toàn cầu của Mỹ trong đổi mới trong nhiều thế hệ tới.”

Anthropic, một công ty AI chú trọng đến yếu tố an toàn, đã nhiều lần kêu gọi có thêm quy định và cho rằng chính phủ liên bang nên đóng vai trò chủ đạo. Tuy nhiên, các bang cần là “hàng rào bảo vệ” trong bối cảnh Quốc hội thường chậm trễ trong việc ban hành chính sách.

“10 năm là một khoảng thời gian rất dài,” giám đốc điều hành Anthropic, ông Dario Amodei, phát biểu tại hội nghị nhà phát triển của công ty ngày 22 tháng 5, khi nói về đề xuất hoãn quy định. “Việc nói rằng ‘chúng ta chưa cần nắm vô lăng’ là một chuyện. Nhưng nếu nói rằng ‘chúng ta sẽ tháo vô lăng ra và không được lắp lại trong 10 năm’ thì lại là chuyện khác.”

Một số thượng nghị sĩ Cộng hòa cũng bày tỏ hoài nghi rằng điều khoản về AI này có thể vượt qua quy trình hòa giải ngân sách, nhưng nhóm này vẫn ủng hộ việc tạm hoãn các quy định cấp bang để tránh một hệ thống quản lý rối rắm và phức tạp.

“Tôi sẽ không đặt cược vào điều gì cho đến khi nó thực sự được thông qua,” Thượng nghị sĩ Cộng hòa John Curtis từ bang Utah phát biểu về đề xuất này. Tuy nhiên, ông cũng nhấn mạnh: “Chúng ta sẽ mắc sai lầm lớn nếu để 50 chính sách khác nhau cùng quy định AI.”

Nhiều nhà lập pháp cấp bang đã bày tỏ lo ngại rằng điều khoản này sẽ tước quyền bảo vệ người dân trước một công nghệ đang thay đổi và phát triển nhanh chóng.

“Trong 10 năm tới, AI sẽ đặt ra một số câu hỏi chính sách công quan trọng nhất của thời đại chúng ta,” các nhà lập pháp từ 49 bang viết trong thư gửi Quốc hội tuần này. “Điều tối quan trọng là các nhà làm luật cấp bang vẫn duy trì được khả năng phản ứng.”

— Với sự hỗ trợ của Shirin Ghaffary và Emily Birnbaum