Bộ phim chính trị giật gân A House of Dynamite, xoay quanh phản ứng của Nhà Trắng trước một vụ tấn công tên lửa đạn đạo sắp xảy ra nhằm vào một thành phố lớn của Mỹ, đánh dấu sự trở lại của dòng phim tận thế hạt nhân tại Hollywood.

Tác phẩm mới của đạo diễn từng đoạt giải Oscar Kathryn Bigelow kể về một tên lửa đạn đạo xuyên lục địa không rõ nguồn gốc đang bay thẳng về phía Chicago. Bộ phim được kể qua ba góc nhìn khác nhau, đặt ra giả thuyết rằng một cuộc tấn công hạt nhân hoàn toàn có thể xảy ra, và ám chỉ Lầu Năm Góc có thể không đủ sức để ngăn chặn điều đó.

A House of Dynamite, với sự tham gia của Idris Elba và Rebecca Ferguson, từng khởi chiếu giới hạn tại rạp và hiện đang phát sóng trên Netflix, nơi nó đã trở thành bộ phim được xem nhiều nhất toàn cầu với hơn 22 triệu lượt xem. Đây là tác phẩm mới nhất trong chuỗi dự án điện ảnh, sách và truyền hình xoay quanh chủ đề chiến tranh hạt nhân, giữa lúc các cuộc xung đột địa chính trị, từ chiến sự Nga – Ukraine, xung đột tại Gaza, đến các vụ đụng độ bằng máy bay không người lái giữa Ấn Độ và Pakistan, liên tục phủ kín trang nhất các tờ báo.

Hiện có chín quốc gia sở hữu vũ khí hạt nhân, trong đó bốn nước đang trực tiếp tham gia các cuộc xung đột kể trên. Ngày thứ Tư vừa qua, tổng thống Mỹ Donald Trump tuyên bố Mỹ sẽ tái khởi động chương trình thử nghiệm vũ khí hạt nhân nếu các đối thủ làm điều tương tự, động thái có thể dẫn đến vụ thử hạt nhân đầu tiên kể từ năm 1992.

“Tôi cảm thấy cả thế giới đang chú ý nhiều hơn đến vấn đề này,” biên kịch Noah Oppenheim của House of Dynamite chia sẻ trong một cuộc phỏng vấn. “Số lượng vũ khí hạt nhân hiện ít hơn so với thời kỳ đỉnh điểm của Chiến tranh Lạnh, nhưng vẫn đủ sức hủy diệt nền văn minh nhân loại nhiều lần.”

Chủ đề hạt nhân từng bùng nổ mạnh mẽ trong thời kỳ Chiến tranh Lạnh, khi nỗi sợ tận thế lan rộng. Dr. Strangelove (1964) của Stanley Kubrick, kể về một vị tướng Mỹ bị hoang tưởng ra lệnh tấn công hạt nhân Liên Xô, được xem là một trong những bộ phim vĩ đại nhất mọi thời đại. Dù mang phong cách châm biếm chính trị, bộ phim chạm đến nỗi sợ sâu thẳm của công chúng khi khắc họa viễn cảnh tự hủy diệt lẫn nhau chân thực đến rùng mình.

Đến năm 1983, giữa lúc căng thẳng Chiến tranh Lạnh leo thang dưới thời tổng thống Ronald Reagan, The Day After phát sóng trên truyền hình Mỹ, mô tả một cuộc chiến hạt nhân toàn diện giữa hai siêu cường. Bộ phim tạo nên làn sóng tranh luận trên toàn quốc và được cho là nguyên do khiến ông Reagan xem xét đàm phán cắt giảm vũ khí với Liên Xô.

Sau đó, chủ đề chiến tranh hạt nhân dần biến mất trong thập niên 1990 và 2000, khi khán giả chuyển sự quan tâm sang biến đổi khí hậu và khủng hoảng tài chính. Tuy nhiên, thành công gần đây của Oppenheimer, kể về nhà vật lý phát triển bom nguyên tử trong Thế chiến thứ Hai, cùng các chương trình truyền hình như Paradise hay Fallout lấy bối cảnh hậu tận thế hạt nhân, đã đưa thể loại này trở lại, theo giáo sư David Craig của đại học Nam California.

Craig, tác giả cuốn Apocalypse Television: How “The Day After” Helped End The Cold War (2023), cho rằng bộ phim từng thu hút hàng triệu người xem và ảnh hưởng đến chính sách hạt nhân của Reagan.

Sau khi Oppenheimer của Christopher Nolan thắng lớn tại Oscar năm ngoái, đạo diễn James Cameron thông báo đang thực hiện phim chuyển thể từ Ghosts of Hiroshima của Charles Pellegrino, kể về trải nghiệm của các nạn nhân tại Hiroshima và Nagasaki. Trong mùa ba của loạt phim The Diplomat trên Netflix, vũ khí hạt nhân Poseidon của Nga trở thành tâm điểm của một cuộc khủng hoảng địa chính trị.

Các nhà sản xuất loạt phim Adolescence trên Netflix cũng xác nhận dự án tiếp theo của họ là bản làm lại Threads (1984), bộ phim kinh điển về tận thế hạt nhân. Cùng lúc đó, hãng Legendary Entertainment, đơn vị đứng sau loạt phim Dune, đã mua bản quyền chuyển thể cuốn Nuclear War: A Scenario của Annie Jacobsen, mô tả chi tiết hậu quả của một cuộc đối đầu hạt nhân giả định giữa Triều Tiên và Mỹ, theo từng phút.

Theo Craig, sự trở lại của chủ đề chiến tranh hạt nhân bắt nguồn từ nỗi lo sợ toàn cầu về các khủng hoảng tri thức, từ đại dịch Covid-19, sự trỗi dậy của chủ nghĩa độc tài, đến nguy cơ khủng bố hạt nhân. “Hollywood thường phản ứng bằng cách rót tiền sản xuất những bộ phim lớn phản ánh một hoặc nhiều nỗi lo ấy,” ông nhận định.

Đầu năm nay, tổ chức Nuclear Threat Initiative tại Washington đã triệu tập 25 nhà biên kịch và 25 chuyên gia về nguy cơ hạt nhân để cùng xây dựng các kịch bản có thể “giúp khán giả nhận thức rõ rằng vũ khí hạt nhân là mối đe dọa không thể chấp nhận được.”

Bigelow nổi tiếng với phong cách làm phim quân sự chân thực như phim tài liệu. Bà là nữ đạo diễn đầu tiên giành giải Oscar với The Hurt Locker năm 2009, tái hiện chân thực công việc của đơn vị gỡ bom Mỹ tại Baghdad. Tác phẩm Zero Dark Thirty của bà, kể về hành trình truy lùng Osama bin Laden của CIA, từng gây tranh cãi về các kỹ thuật thẩm vấn.

A House of Dynamite diễn ra gần như theo thời gian thực, chỉ có 18 phút từ khi tên lửa được phóng đến khi va chạm với Chicago. Câu chuyện được kể qua góc nhìn của các chính trị gia, tướng lĩnh và quan chức hành pháp, những người phải đưa ra quyết định sống còn trong tình thế nghẹt thở. Theo Bloomberg, một bản ghi nhớ nội bộ của cơ quan Phòng thủ Tên lửa Mỹ cho rằng bộ phim đã mô tả sai hiệu quả của hệ thống phòng thủ tên lửa quốc gia.

Bộ phim hiện đạt 79% điểm phê bình trên trang Rotten Tomatoes và 77% từ khán giả. Một số người xem gọi phim là hành trình nghẹt thở, trong khi số khác thất vọng vì kết cục không rõ ràng.

Chủ đề hủy diệt hạt nhân cũng len lỏi vào các thương hiệu bom tấn khác. Trong Mission: Impossible – The Final Reckoning, đặc vụ Ethan Hunt phải ngăn chặn trí tuệ nhân tạo giành quyền kiểm soát kho vũ khí hạt nhân toàn cầu. Trong Top Gun: Maverick, phi công Pete Mitchell dẫn đội bay tấn công một cơ sở làm giàu uranium của đối thủ trước khi nó đi vào hoạt động.

Ngay cả các bộ phim độc lập kinh phí thấp cũng khai thác chủ đề này. Homestead (2024) của Angel Studios, với kinh phí 8 triệu USD, xoay quanh những người sống sót sau vụ đánh bom hạt nhân do khủng bố gây ra tại Los Angeles. Đạo diễn Paul Jay đã huy động được 2 triệu USD để thực hiện bộ phim tài liệu How to Stop a Nuclear War, dựa trên cuốn The Doomsday Machine (2017) của Dan Ellsberg, nhà hoạt động chính trị quá cố nổi tiếng với việc công bố Hồ sơ Lầu Năm Góc năm 1971 phơi bày hoạt động quân sự của Mỹ tại Việt Nam. Nicholas Meyer, đạo diễn The Day After trên kênh ABC, đang đồng sản xuất bộ phim này.

Jay cho biết ông sẽ phỏng vấn các chính trị gia Mỹ trong cuộc bầu cử giữa nhiệm kỳ năm 2026 để chất vấn về chính sách vũ khí hạt nhân. Ông đặt mục tiêu ra mắt phim tại Liên hoan phim Toronto vào tháng 9.2027 và đang đàm phán để phát hành tại Mỹ, Canada và Anh trước kỳ bầu cử tổng thống Mỹ năm 2028.

“Hollywood đang làm sống lại chủ đề chiến tranh hạt nhân, và điều này chắc chắn sẽ giúp ích cho chúng tôi, vì phim độc lập khó có thể tạo tiếng vang như các bom tấn,” Jay nói. “Nhưng tôi hy vọng bộ phim sẽ làm được nhiều hơn là chỉ khiến người xem lo lắng. Chúng ta cần phải gióng hồi chuông cảnh báo rằng nền văn minh nhân loại đang đứng bên bờ vực hủy diệt. Không từ ngữ nào có thể diễn tả chính xác nơi chúng ta đang đứng, và đang tiến tới.”