Theo ước tính, đồng đô la Mỹ chiếm 88% mọi giao dịch quốc tế vào thời điểm hiện tại. Có người lo ngại sự thống trị này rồi sẽ kết thúc, còn người khác đặt câu hỏi: Đồng đô la tăng giá mạnh có làm tổn thương doanh nghiệp xuất khẩu Mỹ, từ đó làm giảm lợi ích của giới lao động nước này?

Tin tốt lành (ít nhất với người Mỹ) là: Sự thống trị của đồng đô la Mỹ có lợi cho nước Mỹ, cho chính phủ Mỹ, và cho phần lớn người dân nước này. Hơn nữa, điều này nhiều khả năng sẽ còn tiếp diễn trong tương lai gần.

Thời gian gần đây, người ta lại nêu lên chủ đề này. Do chính sách cấm vận, nước Nga đang bị loại bỏ khỏi rất nhiều mạng lưới giao dịch thanh toán bằng đồng đô la Mỹ. 

Cùng lúc đó, những quốc gia khác như Brazil, Ấn Độ, và Saudi Arabia đang nỗ lực (ít nhất trên phương diện nội địa) thúc đẩy chính sách “phi đô la Mỹ” của riêng họ, với hy vọng sẽ thoát dần phụ thuộc vào loại tiền tệ này trong những giao dịch quốc tế của mình.

Chúng ta hãy xem một “đồng đô la Mỹ vững bền” như một loại hàng hóa hoặc dịch vụ được Mỹ sản xuất, như cách Trung Quốc sản xuất điện thoại hoặc Nhật Bản sản xuất xe hơi.

Khi người Mỹ dùng đô la Mỹ để mua (đổi) hàng hóa và dịch vụ nước ngoài, người ta gọi đó là “thâm hụt thương mại Mỹ,” nhưng đồng thời cũng có thể xem đó là Mỹ đang “xuất khẩu” đồng đô la Mỹ lẫn dịch vụ đô la Mỹ. Nước Mỹ đã và đang làm thương hiệu và tiếp thị cho đồng đô la Mỹ của họ - như cách Zara hay Gap làm thương hiệu và tiếp thị cho quần áo của họ vậy.

Do đó, cái gọi là thâm hụt thương mại Mỹ có thể được khái niệm hóa lại như một hình thức trao đổi: Sự ổn định của đồng đô la Mỹ đang được dùng như một “dịch vụ” để đổi lấy một loại hàng hóa và dịch vụ khác (chẳng hạn bất cứ thứ gì My đang mua từ Trung Quốc).

Về bản chất, xây dựng thương hiệu và bán đô la Mỹ một cách hiệu quả (nói ngắn gọn hơn là “mua đồ”) đang cho phép người Mỹ có mức sống cao hơn.

Tất nhiên, đôi khi việc bán một loại hàng hóa hay dịch vụ có thể là một điều tiêu cực, hoặc ít nhất là một điều hên xui lẫn lộn. Chẳng hạn, kinh tế Venezuela phụ thuộc rất nhiều vào việc bán dầu mỏ. Và do giá dầu không ổn định, nền kinh tế nước này bị đánh giá là thiếu tin cậy.

Nhu cầu đối với đồng đô la Mỹ không giống vậy. Trên thực tế, cuộc chiến tại Ukraine và tham vọng ngày càng tăng của Trung Quốc dường như khiến đồng đô la Mỹ có một tương lai an toàn, với tư cách một đồng tiền trú ẩn an toàn, thậm chí là rất an toàn nếu nhìn rộng hơn.

Cho nên, nếu có bất cứ mối nguy nào ở đây, thì đó sẽ là cuộc thảo luận sắp tới ở Washington về chủ đề trần nợ sẽ khiến Mỹ vỡ nợ. Dẫu vậy, dù điều này có thành sự thật, đó cũng không phải lập luận chống lại được thế thống trị của đồng đô la Mỹ, cũng không phải bằng chứng cho thấy thế thống trị này phải kết thúc. Cùng lắm nó chỉ là bằng chứng rõ hơn cho sự ngu ngốc của nền chính trị Mỹ.

Trong trường hợp đồng đô la Mỹ mạnh lên, nước này sẽ khó xuất khẩu hàng hóa và dịch vụ của mình. Nhưng việc này trước giờ vẫn là điều bình thường. Chẳng hạn, nếu Hàn Quốc xuất khẩu nhiều điện thoại Samsung hơn, điều đó sẽ giúp làm tăng tiền lương và tăng giá đồng won của Hàn Quốc, nhưng đồng thời khiến họ khó xuất khẩu các sản phẩm thay thế như K-pop hơn.

Ở bất cứ nước nào, các hoạt động kinh tế khác nhau đều phải cạnh tranh nhau để tranh giành nguồn lực, tài trợ, và sự chú ý. Đó đơn giản là minh họa cho thực tế kinh tế cơ bản của sự khan hiếm. Nếu đô la Mỹ có nguồn cầu cao đến vậy, nó là minh chứng cho lịch sử của Mỹ như ngọn hải đăng của sự ổn định (mang tính tương đối) - và điều này sẽ giúp tạo ra sức hút mạnh mẽ hơn là phim Mỹ, hoặc chất lượng máy cày của Mỹ.

Tóm lại, người ta sẽ còn nói về phi đô la Mỹ đến bao giờ? Có lẽ không quá lâu. Mỹ có thị trường tài chính sâu nhất, có tính thanh khoản cao nhất thế giới, và vẫn tương đối cởi mở (bất chấp hạn chế với dòng đầu tư từ Trung Quốc vào các ngành nhạy cảm với an ninh quốc gia).

Có nhiều lý do mạnh mẽ để thị trường quốc tế cần sự hiện diện của một đồng tiền thống trị, cũng như có nhiều lý do mạnh mẽ để chính các giao dịch nội địa Mỹ cần một đồng tiền thống trị. Tính thanh khoản của một loại tiền tệ sẽ giúp tạo ra nhiều thanh khoản hơn, dù trong nước hay quốc tế.

Trong bối cảnh đồng đô la Mỹ chiếm 88% trong mọi giao dịch quốc tế, con số 31% của đồng euro là một đối thủ cạnh tranh khiêm tốn (tổng số vượt quá 100% do một giao dịch có thể dùng hai loại tiền tệ một lúc).

Đồng euro, không như đồng đô la Mỹ, không bao giờ bị ràng buộc bởi một chính phủ quốc gia duy nhất, còn sức mạnh quân sự của liên minh châu Âu không sánh được với sức mạnh quân sự của Mỹ. 

Cùng lúc đó, đồng nhân dân tệ của Trung Quốc chỉ chiếm khoảng 7% tổng giao dịch quốc tế, và chính phủ nước này không sẵn sàng mở cửa thị trường vốn, vì điều đó có thể khiến dòng vốn nhanh chóng chạy khỏi Trung Quốc, dẫn tới một cuộc khủng hoảng tài chính. Nhưng chừng nào còn thiếu một thị trường vốn mở, chừng đó đồng tiền Trung Quốc còn không thể làm một ứng viên nặng ký cho vị trí đồng tiền dự trữ thống trị thế giới.

Kinh tế học là lĩnh vực phức tạp, hoặc khó giải thích được cặn kẽ. Nhưng đồng đô la Mỹ thì vừa không phức tạp vừa không khó giải thích. Đồng đô la Mỹ sẽ tiếp tục thống trị, vì những lý do đơn giản và trực quan, và điều này tốt cho nước Mỹ.