Tổng vốn đầu tư năm 2024 vào lĩnh vực công nghệ giúp chống biến đổi khí hậu (climate tech) Việt Nam, theo báo cáo của New Energy Nexus Việt Nam, đạt giá trị 98,4 triệu USD với 55 thương vụ. Đây là năm vốn tài trợ đổ vào nhiều nhất trong trong giai đoạn 2015-2024.

Tuy nhiên, 71% dòng vốn đầu tư mạo hiểm vào climate tech năm 2024 đến từ thương vụ gọi vốn vòng Series A trị giá 70 triệu USD của Techcoop. Nếu loại trừ thương vụ này, phần lớn ngành ghi nhận hiệu suất đi ngang hoặc sụt giảm, ngoại trừ mảng chuyển dịch năng lượng, nơi tổng vốn đầu tư tăng gấp 5 lần so với năm 2023 và trở thành phân khúc tăng trưởng mạnh nhất hệ sinh thái. 

Các phân khúc khác cho thấy sự chậm lại. Kinh tế biển xanh và xây dựng – môi trường xây dựng không ghi nhận thương vụ mới. Lĩnh vực carbon có một giao dịch trị giá 5.000 USD thuộc về TreeOTek, cho thấy thị trường còn sơ khai, chưa thu hút vốn đầu tư tư nhân.

Một điểm đáng chú ý là vốn đầu tư mạo hiểm (VC) đạt mức kỷ lục 95 triệu USD năm 2024. Mảng climate tech thu hút 22,3% tổng vốn VC tại Việt Nam, cao hơn khoảng 10% so với tỉ lệ trung bình toàn cầu. Tỉ lệ doanh nghiệp climate tech vượt qua giai đoạn post-seed ở mức 11,11%, thấp hơn nhiều so với 32,2% của toàn ngành công nghệ.

Ở nhóm startup giai đoạn đầu, hạn chế về tài chính thể hiện rõ nét. Các khoản trao tặng (grant) và giải thưởng chiếm 39 giao dịch. Điều này phản ánh vai trò lớn nhưng cũng là giới hạn của hình thức tài trợ này: Giá trị nhỏ, thời gian ngắn và khó đáp ứng nhu cầu nghiên cứu và phát triển (R&D) hoặc thử nghiệm quy mô lớn. 

Nợ tư nhân (private debt) nổi lên như một cấu phần mới trong hệ sinh thái vốn cho doanh nghiệp climate tech tại Việt Nam, dù còn rất sơ khai. Các nhà cho vay nợ tư nhân đánh giá doanh nghiệp theo sức khỏe mô hình kinh doanh, chất lượng dòng tiền và tiềm năng tăng trưởng. Đây được xem là lời giải cho nhóm doanh nghiệp vừa và nhỏ, những đơn vị thường “kẹt giữa” các kênh vốn: quá nhỏ cho gọi vốn cổ phần, quá lớn cho tài chính vi mô, không phù hợp kỳ vọng tăng trưởng nhanh của VC và thiếu tài sản bảo đảm để vay ngân hàng.

Triển vọng dòng vốn vào climate tech, bà Trần Thị Phương Thảo, tổng giám đốc New Energy Nexus Việt Nam kỳ vọng, con số này sẽ tiếp tục tăng, khi chính phủ mở rộng các khoản đầu tư dành cho biến đổi khí hậu tại Việt Nam và khu vực đồng bằng sông Cửu Long. “Sự quan tâm của nhà đầu tư đang dịch chuyển rất nhanh sang tính bền vững," bà Thảo nói. "Từ chỗ chỉ có một nhà đầu tư vào climate tech năm 2021, nay có tới mười nhà đầu tư hoạt động tại Việt Nam." 

Tiềm năng thu hút đầu tư, theo ông Hà Thế An, giám đốc nghiên cứu của quỹ Earth Venture Capital, nhu cầu tối ưu năng lượng và phát triển các nguồn điện mới. Do trí tuệ nhân tạo (AI) đang là xu hướng đầu tư chủ đạo trên toàn cầu, công nghệ này tiêu thụ điện và nước rất lớn. “Trên thế giới, công nghệ hạt nhân thế hệ mới, đặc biệt là các lò phản ứng mô-đun nhỏ (SMR), đang tiến rất gần tới giai đoạn thương mại hóa, với khả năng cung cấp điện liên tục, thời gian xây dựng chỉ 2–3 năm và phát thải gần như bằng không," ông An nhận định. "Hiệu quả năng lượng tiếp tục là hướng đi quan trọng, với nhiều doanh nghiệp Việt Nam cũng đang phát triển các giải pháp giúp giảm tiêu thụ năng lượng.”