Ái Tân Giác La Phổ Nghi (Aisin-Gioro Puyi) để lại chiếc đồng hồ và nhiều đồ quý giá khác cho người phiên dịch tiếng Nga, người cũng là bạn ông trong thời kỳ ông bị Liên Xô giam cầm ở Siberia.

Phillips in association with Bacs & Russo, chuyên phụ trách đồng hồ của Phillips sẽ là đơn vị tiến hành đấu giá chiếc đồng hồ.

Phổ Nghi đã đeo chiếc đồng hồ Patek Philippe trong năm năm ông bị giam giữ ở Siberia, và dựa trên các vụ đấu giá tương tự trong quá khứ, chiếc đồng hồ được dự báo dễ đạt mức giá một triệu đô la Mỹ trở lên.

Phổ Nghi lên ngôi hoàng đế Đại Thanh năm 1908 khi mới ba tuổi, và phải thoái vị vào năm 1912 trong cách mạng Tân Hợi. Ông vẫn sống như hoàng đế trong Tử Cấm Thành tới năm 1924, rồi phải rời Bắc Kinh vì một cuộc đảo chính.

Không rõ Phổ Nghi có chiếc đồng hồ khi nào và bằng cách nào (chiếc đồng hồ được Patek Philippe sản xuất năm 1937), nhưng có thể là trong thời kỳ ông làm vua bù nhìn cho Nhật Bản ở nước Mãn Châu Lý giai đoạn 1934-1945.

Cuối Thế chiến II, Liên Xô bắt được Phổ Nghi khi ông đang trốn khỏi Mãn Châu và giam giữ ông trong năm năm. Phổ Nghi đã giữ được chiếc đồng hồ trong suốt cuộc đời đầy biến cố, cả khi ông bị cầm tù.

Thú vị hơn nữa, theo lời người chủ trì cuộc đấu giá, Aurel Bacs của Phillips in Association with Bacs & Russo, ngay cả nếu không phải của Phổ Nghi, thì chiếc đồng hồ đeo tay này vẫn cực kỳ hiếm. Mẫu đồng hồ Reference 96 Quantieme Lune còn có tính năng theo dõi chu kỳ mặt trăng và lịch ba lớp: hai cửa sổ trên mặt đồng hồ thể hiện thứ và tháng, và một cây kim dài chỉ ngày.

Ngày nay những tính năng phức tạp đó trên đồng hồ hạng sang là chuyện thường. Nhưng theo Bacs, thời những năm 1930, khi Patek Philippe làm ra chiếc đồng hồ Ref 96, thu nhỏ được linh kiện để gắn vào chiếc vỏ đồng hồ nhỏ xíu là kỹ năng siêu đẳng chỉ các bậc thầy mới làm nổi.

Lịch sử phức tạp

Những chiếc đồng hồ đeo tay phức tạp đầu tiên ra mắt vào những năm 1920. Cuộc đại Suy thoái nổ ra không lâu sau đó ảnh hưởng mạnh tới thị trường và nhu cầu đồng hồ đắt tiền, mới lạ.

Sau khi thị trường hồi phục, những hãng sản xuất đồng hồ lại tiếp tục tìm tòi sản xuất những chiếc đồng hồ phức tạp. Khi Patek Philippe làm ra tám mẫu Ref 96, theo lời Bacs, đó ắt phải là một trong những chiếc đồng hồ đắt nhất - nếu không phải là chiếc đắt nhất - của hãng thời bấy giờ.

“Tối thượng,” ông ca ngợi. Chiếc đồng hồ có vỏ bằng platinum, máy đồng hồ là của Victorin Piguet, công ty sản xuất máy đồng hồ chuyên trách cho Patek Philippe. Sau này Patek Philippe nâng cấp máy đồng hồ, tạo ra sản phẩm hoàn chỉnh năm 1937. Trong tám mẫu Ref 96, chỉ ba mẫu có số bằng bạc, viền số bằng vàng hồng và cọc số tráng men.

“Mọi hãng đấu giá, nếu không hề biết gì về câu chuyện hoàng đế và những hào quang phủ quanh, vẫn khẳng định chiếc đồng hồ này là điểm nhấn của mùa đấu giá,” Bacs nói với Bloomberg.

Patek Philippe đã mua lại một trong ba chiếc đồng hồ này với giá hai triệu đô la vào năm 2003 trong một cuộc đấu giá của nhà Sotheby, để mang về trưng bày ở bảo tàng của hãng tại Geneva. Lúc bấy giờ, mức giá đấy gây nhiều ồn ào. “Thị trường sưu tập đồng hồ đã tiến xa trong 20 năm qua tới mức khó mà nói được” (một chiếc Reference 96 ngày nay có giá bao nhiêu?), theo lời Bacs.

Tình bạn thử thách thời gian

Trong năm năm bị giam cầm, Phổ Nghi đã trở thành bạn thân thiết với người phiên dịch tiếng Nga của ông, Georgy Permyakov. Một món đồ cá nhân khác của ông, một chiếc quạt giấy màu đỏ, cũng sẽ được hãng Phillips bán đấu giá sắp tới.

Trên đó có một bài thơ Phổ Nghi làm tặng bạn, ca ngợi tình bạn khác thường của họ trong những hoàn cảnh đầy thử thách. Phổ Nghi sau đó được cho hồi hương về Trung Quốc năm 1950.

Theo lời kể của cháu ông, Phổ Nghi đã tặng Permyakov chiếc đồng hồ Patek Philippe và vài món đồ cá nhân, bao gồm một cuốn Luận ngữ, một sổ tay có nhiều ghi chép của ông, và chiếc quạt. Phổ Nghi đi học tập cải tạo một năm ở Trung Quốc rồi sống nốt phần đời còn lại như một dân thường.

Permyakov và gia đình vẫn giữ những món đồ đấy cho tới vài năm trước, rồi chúng được bán cho một nhà sưu tập ẩn danh ở châu Âu.

Người này hiện mang chúng ra bán đấu giá. Bacs và nhóm của ông đã mất ba năm nghiên cứu chiếc đồng hồ và lịch sử liên quan tới nó, đảm bảo tính xác thực, và tìm thấy số serie và ngày bán trong thư khố của Patek Philippe.

Bacs thừa nhận ông gặp khó khăn khi định giá. Chiếc đắt nhất từng được bán đấu giá là chiếc Patek Philippe siêu phức tạp, có một không hai tên là “Grandmaster Chime,” từ chính hãng sản xuất. Nó có giá 31 triệu đô la năm 2019.

Hiện chưa biết giá cả sẽ thế nào nếu chiếc đồng hồ đi kèm một câu chuyện hấp dẫn.

Bacs từng bán được chiếc Rolex của cố diễn viên Mỹ Paul Newman, với giá kỷ lục 17,8 triệu đô la, nên ông nói lai lịch chiếc đồng hồ khiến nó tăng giá gấp 17 lần giá ước tính. Trong bộ sưu tập trang sức của Elizabeth Taylor ở nhà đấu giá Christie’s, có những món bán được gấp năm lần giá ước tính. Liệu lần này lai lịch vương giả có giúp chiếc đồng hồ phá kỷ lục lịch sử? Chỉ thời gian mới có thể trả lời.

Bộ sưu tập đồ Phổ Nghi ra mắt ở Phillips Hong Kong từ 18-31.3.2023, rồi tới New York, Singapore, London, Đài Bắc, và Geneva. Cuộc đấu giá sẽ diễn ra trong năm 2023.