Một trong những chiếc đồng hồ bỏ túi phức tạp và độc đáo nhất từng được chế tác, đồng thời cũng là mẫu gần như biến mất khỏi tầm mắt công chúng suốt thế kỷ qua, sẽ xuất hiện tại phiên đấu giá của Sotheby’s ở New York vào tháng 12.

Chiếc đồng hồ này sẽ là tâm điểm của phiên “Exceptional Discoveries: The Olmsted Complications Collection”, nơi trưng bày bộ sưu tập đồng hồ do nhà sưu tầm Robert M. Olmsted âm thầm tích lũy suốt sáu thập kỷ trước khi qua đời vào năm 2024.

Nhà sử học đồng hồ Gisbert L. Brunner gọi đây là “đỉnh cao sự nghiệp” của thương hiệu Audemars Piguet. Mẫu “Grosse Pièce” làm bằng vàng vàng không chỉ gây ấn tượng với đường kính lên tới 80mm, mà còn sở hữu 18 tính năng phức tạp, bao gồm cả tourbillon và bản đồ bầu trời sao mô tả bầu trời đêm phía trên London, hiển thị 315 ngôi sao và 18 chòm sao được đặt tên. Trong chế tác đồng hồ, “chức năng phức tạp” là bất kỳ tính năng nào vượt ra ngoài nhiệm vụ hiển thị giờ, từ lịch ngày đơn giản đến bộ điểm chuông phút hoặc đồng hồ bấm giờ chia giây.

Hãng kim hoàn Smith & Sons tại London đã đặt hàng mẫu đồng hồ này (mã hiệu Ref. 16869) từ Audemars Piguet vào năm 1914, thay mặt một khách hàng người Mỹ chưa rõ danh tính. Phải mất sáu năm nhà máy mới hoàn thiện sản phẩm và bàn giao vào năm 1921. Lần duy nhất tuyệt phẩm này được trưng bày công khai trong thế kỷ 20 là tại Triển lãm Đồng hồ Geneva năm 1920.

Trong nhiều thập kỷ sau đó, gần như không ai biết chiếc Grosse Pièce đã qua tay những ai. Phần lớn giới sưu tầm cũng không biết nó đang ở đâu cho đến khi chiếc đồng hồ bất ngờ xuất hiện trong một bài viết năm 1990 trên tạp chí Horological Journal, ấn phẩm chính thức của Viện Horology Anh Quốc. Khi nhà sử học Brunner đưa chiếc đồng hồ vào cuốn Audemars Piguet: Masterpieces of Classical Watchmaking năm 1993, ông gọi đây là “đỉnh cao của những người sáng lập thương hiệu”. Tuy nhiên, phải mất hơn 30 năm nữa, kiệt tác này mới thực sự được đưa ra ánh sáng.

Trên thực tế, nhà tư vấn đầu tư Olmsted đã mua chiếc Grosse Pièce vào năm 1970 từ chủ sở hữu lúc bấy giờ, Sydney Rosenberg, với giá 23.350 USD. Ông bổ sung nó vào bộ sưu tập cá nhân gồm nhiều mẫu hiếm, nay sẽ được đấu giá tại Sotheby’s vào ngày 8.12. Nổi bật trong bộ sưu tập còn có hai chiếc đồng hồ bỏ túi Patek Philippe chưa từng được công bố, mỗi chiếc sở hữu hai bộ chuyển động độc lập được kết nối bằng cùng một hệ thống lên dây, với hai bộ kim giờ, phút và giây. Đây là những mẫu duy nhất được biết đến có cấu trúc cơ học như vậy.

Phiên đấu giá lần này có thể làm thay đổi nhận định phổ biến rằng đồng hồ bỏ túi kém hấp dẫn hơn đồng hồ đeo tay. Với kích thước lớn, đồng hồ bỏ túi khó sử dụng trong đời sống hằng ngày và vì thiếu linh kiện thay thế, chúng thường ít được giới đầu tư chú ý trong thời hiện đại.

Chiếc Grosse Pièce không chỉ là mẫu đồng hồ bỏ túi duy nhất của Audemars Piguet trong 150 năm lịch sử có chức năng thiên văn học, mà còn là chiếc duy nhất trong giai đoạn đó tích hợp cả tourbillon. Nó ra đời trước hai mẫu siêu phức tạp nổi tiếng của Patek Philippe được đặt hàng cho hai đại gia đối đầu trong kỷ nguyên vàng son: Packard Sky Chart năm 1927 dành cho ông trùm ôtô James Ward Packard, và Graves Supercomplication năm 1932 dành cho đối thủ của Packard, nhà ngân hàng Henry Graves.

Chiếc đồng hồ của Graves có 24 chức năng, vượt trội so với 18 chức năng của Grosse Pièce. Tuy nhiên, việc Audemars Piguet chế tạo một tuyệt tác tham vọng như vậy từ một thập kỷ trước có thể mang lại cho nó sức hấp dẫn đặc biệt, đủ để vượt qua mức định giá trước phiên đấu giá là từ 500.000 đến 1 triệu USD.

Daryn Schnipper, chủ tịch danh dự Bộ phận Đồng hồ Quốc tế của Sotheby’s và là người quen lâu năm của gia đình Olmsted, tin rằng yếu tố bí ẩn, độ phức tạp và giá trị lịch sử của chiếc đồng hồ sẽ thu hút nhiều nhà sưu tầm. “Đây là mẫu đồng hồ phức tạp nhất mà Audemars Piguet từng chế tác nhưng chưa từng được công khai. Họ cũng không có mẫu nào khác từ thời kỳ đó có mặt số thiên văn hoặc tourbillon,” Schnipper nói. “Audemars Piguet phải đến thập niên 1980 mới tái phát triển tourbillon cho đồng hồ đeo tay. Chiếc đồng hồ này hoàn toàn có thể lập kỷ lục mới cho thương hiệu tại phiên đấu giá sắp tới.”