Trung Quốc đang triển khai một chiến dịch toàn diện nhằm thúc đẩy vai trò toàn cầu của nhân dân tệ, tận dụng thời cơ mà các quan chức nước này đánh giá là “hiếm có về mặt chiến lược”.

Khi đô la Mỹ đối mặt với nhiều thách thức, Bắc Kinh đã đẩy nhanh nỗ lực lâu nay nhằm giảm sự phụ thuộc của thế giới vào đồng tiền dự trữ toàn cầu. Điều khiến đợt thúc đẩy lần này khác biệt chính là thời điểm: các nhà hoạch định chính sách Trung Quốc cho rằng bất ổn trong các quyết định của Mỹ và căng thẳng địa kinh tế đang tạo ra bối cảnh thuận lợi nhất trong nhiều năm qua để nâng cao vị thế của nhân dân tệ (NDT).

Chiến lược mới không chỉ nhằm hỗ trợ thương mại mà còn mở rộng thị trường tài chính Trung Quốc và đưa NDT thâm nhập sâu hơn vào dòng vốn đầu tư toàn cầu. Các bước đi bao gồm nới lỏng kiểm soát vốn, mở rộng hệ thống thanh toán xuyên biên giới và tung các sản phẩm tài chính mới nhằm thu hút nhà đầu tư nước ngoài. Bắc Kinh kỳ vọng việc quốc tế hóa NDT sẽ góp phần định hình lại thương mại và tài chính toàn cầu, đồng thời thách thức vị thế thống trị của đô la Mỹ trong danh mục dự trữ của các nước.

“Những biện pháp nhằm hội nhập sâu hơn vào hệ thống tài chính toàn cầu là bước đi đúng hướng, vì Trung Quốc muốn NDT xuất hiện trong nhóm các đồng tiền quan trọng của thế giới,” Lynn Song, kinh tế trưởng khu vực Trung Quốc tại ING Bank, nhận định.

Vai trò trong hệ thống tiền tệ

Trong bài phát biểu tuần trước, thống đốc ngân hàng Nhân dân Trung Quốc, ông Phan Công Thắng, phác thảo một trật tự tiền tệ toàn cầu mới với sự suy yếu của vai trò đô la Mỹ. Ông mô tả một viễn cảnh trong đó thị trường tài chính Trung Quốc mở cửa hơn và NDT đóng vai trò trung tâm trong các dòng vốn toàn cầu.

Để hiện thực hóa viễn cảnh đó, ngân hàng Nhân dân Trung Quốc dự kiến thành lập trung tâm vận hành quốc tế cho NDT kỹ thuật số tại Thượng Hải. Cơ quan này cũng đang xem xét triển khai hợp đồng tương lai tiền tệ nội địa đầu tiên, nhằm cạnh tranh với các công cụ phòng hộ tương tự tại các thị trường nước ngoài như Singapore và Chicago.

Tại Hong Kong, hệ thống thanh toán nhanh đã được đưa vào hoạt động cuối tuần qua. Hệ thống này cho phép người dân chuyển khoản bằng NDT hoặc đô la Hong Kong về Trung Quốc để phục vụ mục đích thương mại và dịch vụ, qua đó giúp gắn kết hai thị trường hơn. Sở giao dịch chứng khoán Hong Kong cũng dự kiến sẽ bổ sung các mã cổ phiếu giao dịch bằng NDT trong chương trình southbound stock link (chương trình kết nối thị trường chứng khoán Trung Quốc – Hong Kong).

Vấn đề tiền mã hóa cũng đang được xem xét. Ông Christopher Hui, thư ký Tài chính và Ngân khố Hong Kong, gần đây tuyên bố ông không loại trừ khả năng liên kết các loại stablecoin với NDT, nhưng nhấn mạnh cần phải cân nhắc rủi ro, tỉ giá, chính sách tiền tệ và nhiều yếu tố khác. Phát biểu này được đưa ra sau khi thượng viện Mỹ thông qua luật liên quan đến stablecoin gắn với đô la Mỹ và sau khi Hong Kong hoàn thiện khuôn khổ quản lý stablecoin vào tháng 5.

Song song đó, Trung Quốc cũng chuẩn bị mở rộng khả năng tiếp cận các sản phẩm giao dịch trong nước cho nhà đầu tư nước ngoài từ cuối năm nay. Chính quyền dự kiến nâng hạn mức cho cư dân trong nước đầu tư ra nước ngoài bằng NDT, qua đó tăng cường sự lưu hành quốc tế của đồng tiền này.

“Trung Quốc có thể đang tận dụng cơ hội để thúc đẩy quá trình quốc tế hóa đồng nhân dân tệ,” chuyên gia kinh tế Xiaojia Zhi của Credit Agricole nhận định, đồng thời cho rằng các bước đi tiếp theo như tăng tính thanh khoản của NDT ở nước ngoài sẽ giúp duy trì động lực quốc tế hóa đồng.

Hệ thống thanh toán nội địa CIPS của Trung Quốc cũng đang mở rộng phạm vi ảnh hưởng. Gần đây, hệ thống này đã kết nạp thêm nhiều ngân hàng nước ngoài, bao gồm United Overseas Bank, Bangkok Bank và First Abu Dhabi Bank. Lần đầu tiên, CIPS có sự tham gia của các ngân hàng tại các trung tâm thanh toán NDT nước ngoài ở châu Phi, Trung Đông, Trung Á và Singapore. Đây là cơ sở để thúc đẩy giao dịch thanh toán bằng NDT trong thương mại xuyên biên giới của Trung Quốc — lĩnh vực mà đồng tiền này đã vượt đô la Mỹ trong vài năm trở lại đây.

Dù đmNDT mới chỉ chiếm 2,2% trong tổng dự trữ toàn cầu, tỉ trọng của nó trong các giao dịch xuyên biên giới của Trung Quốc đã vượt đô la Mỹ. Trong lĩnh vực thương mại hàng hóa, tỉ lệ thanh toán bằng NDT đã đạt 26% vào tháng 5 và có thể tăng lên 40% vào cuối năm nay, theo ông Zhaopeng Xing, chiến lược gia cấp cao tại Australia & New Zealand Banking Group.

Thách thức kinh tế

Tuy nhiên, Trung Quốc vẫn đối mặt với không ít trở ngại. Tăng trưởng chậm lại, áp lực giảm phát và lợi suất trái phiếu thấp đang gây khó khăn cho nỗ lực mở rộng vai trò toàn cầu của NDT.

“Về cơ bản, để NDT được sử dụng rộng rãi hơn, Trung Quốc cần một nền kinh tế vững mạnh và tiến bộ rõ rệt trong khả năng chuyển đổi tài khoản vốn,” nhóm chuyên gia kinh tế của Morgan Stanley do ông Robin Xing dẫn đầu nhận định trong báo cáo tuần trước.