Nỗi lo trong giới hoạch định chính sách Trung Quốc về đợt tăng giá mạnh của chứng khoán có nguy cơ làm chậm lại một vòng kích thích tiền tệ lớn khác, đẩy Ngân hàng Nhân dân Trung Quốc (PBOC) lùi về thế quan sát khi Bắc Kinh tìm cách giữ tăng trưởng kinh tế đi đúng hướng.

Lo ngại rằng chính sách tiền tệ nới lỏng đứng sau đợt tăng giá bất ngờ của cổ phiếu đang thúc đẩy cơ quan quản lý cân nhắc hành động nhằm tránh lặp lại cú sụp đổ năm 2015, khi vốn hóa thị trường bốc hơi 6,8 ngàn tỉ USD. PBOC có thể sẽ phải tiếp theo trong nỗ lực trấn an các lo ngại này.

Dù nhiều nhà kinh tế vẫn dự báo sẽ có một đợt giảm lãi suất nhỏ trước cuối năm, các ngân hàng toàn cầu như Citigroup Inc. và Nomura Holdings Inc. cảnh báo PBOC có thể trì hoãn các biện pháp bơm thêm thanh khoản vào thị trường, như hạ chi phí vay hoặc giảm tỉ lệ dự trữ bắt buộc.

“Theo đà tăng của chứng khoán, các nhà hoạch định chính sách sẽ có xu hướng tránh kích thích tiền tệ diện rộng,” Duncan Wrigley, kinh tế trưởng về Trung Quốc tại Pantheon Macroeconomics, nhận định. “Trung Quốc hiện chủ yếu dựa vào chính sách tài khóa để hỗ trợ tăng trưởng, còn chính sách tiền tệ đóng vai trò thứ yếu.”

PBOC đã buộc phải cân đối nhiều ưu tiên mâu thuẫn khi nền kinh tế bị cuốn vào cuộc chiến thương mại lần hai với Mỹ. Lo ngại áp lực giảm giá đồng nhân dân tệ và biên lợi nhuận thấp kỷ lục tại các ngân hàng, cơ quan này mới chỉ hạ lãi suất 10 điểm cơ bản trong tháng 5, đồng thời giảm tỉ lệ dự trữ bắt buộc 0,5 điểm phần trăm.

Cuối tháng 8, khảo sát của Bloomberg dự báo PBOC sẽ hạ 10 điểm cơ bản lãi suất chính sách và giảm 50 điểm cơ bản tỉ lệ dự trữ bắt buộc trong quý IV. Hồi tháng 12 năm ngoái, một số ngân hàng Phố Wall còn dự báo mức cắt giảm mạnh nhất trong một thập kỷ, tổng cộng ít nhất 40 điểm cơ bản.

Bloomberg Economics nhận định: “Suy yếu kinh tế đòi hỏi nới lỏng tiền tệ nhiều hơn, nhưng PBOC có thể thận trọng khi bơm thêm thanh khoản do chứng khoán tăng vọt. Vì vậy, đợt nới lỏng tiếp theo, dự kiến vào đầu tháng 9, có thể đến muộn hơn và mức độ kém quyết liệt hơn.”

Giới chức đã nâng vai trò của chứng khoán và bất động sản trong việc củng cố niềm tin, với mục tiêu phát triển thị trường cổ phiếu thành nguồn lợi nhuận ổn định cho hộ gia đình và kênh huy động vốn cho tham vọng công nghệ của Bắc Kinh.

Chính vì vậy, đợt tăng 1,3 ngàn tỉ USD trong tháng 8 khiến các nhà hoạch định chính sách lo lắng.

“Thanh khoản có thể là yếu tố chính thúc đẩy đà tăng hiện tại của chứng khoán Trung Quốc,” Yu Xiangrong, kinh tế trưởng về Trung Quốc tại Citi, cho biết. “Không cần thiết phải tiếp tục bơm thêm lực đẩy cho đà tăng này ở thời điểm hiện nay.”

Dù cổ phiếu chỉ chiếm một phần nhỏ trong tài sản hộ gia đình, nhưng nếu duy trì được đà tăng ổn định, thị trường có thể thu hút thêm nhà đầu tư, giúp củng cố niềm tin công chúng và tạo thêm nguồn thu nhập khi triển vọng việc làm ảm đạm.

Đây là cơ sở giải thích cách các nhà hoạch định chính sách hành động hôm nay, và vì sao họ thận trọng để tránh lặp lại sai lầm cách đây một thập kỷ. Khi đó, chính phủ đã khuyến khích mạnh mẽ đầu tư chứng khoán, nới lỏng điều kiện mở tài khoản và hạ phí giao dịch.

Trong sáu tháng trước khi thị trường đạt đỉnh tháng 6.2015, PBOC hai lần hạ lãi suất cho vay chuẩn một năm và giảm tỉ lệ dự trữ bắt buộc. Các động thái này, dù nhằm hỗ trợ nền kinh tế đang đối mặt với bất động sản hạ nhiệt và tăng trưởng chậm lại, lại góp phần bơm thêm thanh khoản và kích thích vay mượn của nhà đầu tư.

Cuối cùng, khi giới chức tìm cách chặn đà tăng quá nóng, thị trường đã sụp đổ. Bài học đó khiến giới phân tích thấy rõ sự tương đồng với đợt bùng nổ hiện tại, mà theo Lu Ting, kinh tế trưởng về Trung Quốc tại Nomura, có nguy cơ tạo ra sự hưng phấn phi lý và bong bóng.

“Nếu đà tăng diễn ra quá nhanh và tiềm ẩn nguy cơ tái diễn năm 2015, PBOC nhiều khả năng sẽ trì hoãn nới lỏng,” Michelle Lam, kinh tế gia về Trung Quốc tại Societe Generale SA, đánh giá.