Cả nước có hơn 940.000 doanh nghiệp đang hoạt động và hơn 33.600 HTX tính đến cuối năm 2024, tương ứng với tốc độ tăng trưởng lần lượt là 2% và 5,6% so với cùng kỳ năm trước.

Đánh giá hiệu quả kinh doanh, theo Sách trắng của cục Thống kê, năm 2023 có 778.429 doanh nghiệp và 16.349 HTX có kết quả sản xuất kinh doanh. Bình quân, mỗi doanh nghiệp sử dụng 20 lao động, cao gấp đôi so với con số hơn 10 lao động của một hợp tác xã.

Năm 2023 chứng kiến sự phân cực rõ rệt về lợi ích kinh tế. Thu nhập bình quân của lao động tại doanh nghiệp đạt 11,6 triệu đồng/tháng, trong khi khu vực HTX đạt 5,9 triệu đồng/tháng. Tuy nhiên, tốc độ tăng trưởng thu nhập của lao động HTX đạt tới 13,3%, vượt xa mức 1,1% của khối doanh nghiệp. Điều này cho thấy khu vực HTX đang nỗ lực cụ thể hóa mục tiêu nâng cao chất lượng cuộc sống cho các thành viên và người lao động.

Về hiệu suất kinh tế, dựa trên tổng doanh thu thuần 36,3 triệu tỉ đồng của khối doanh nghiệp, bình quân một lao động doanh nghiệp tạo ra khoảng 2,33 tỉ đồng doanh thu thuần, cao gấp hơn 3 lần so với mức 716,3 triệu đồng của một lao động HTX. Sự chênh lệch này phản ánh trình độ công nghệ và quản trị giữa hai khu vực, nhưng cũng đồng thời mở ra dư địa cải thiện năng suất cho HTX thông qua các chính sách hỗ trợ mới về chuyển đổi số và kinh tế xanh.

Sức hút vốn của khu vực kinh tế tập thể đang tăng nhanh đáng kể. Bình quân một lao động HTX hiện thu hút 2,5 tỉ đồng vốn, tăng tới 24,6% so với năm 2022. Trong khi đó, tính trên tổng nguồn vốn huy động 64,3 triệu tỉ đồng của toàn bộ doanh nghiệp, mỗi lao động ở khu vực này thu hút bình quân khoảng 4,1 tỉ đồng.

Sự phát triển của HTX không chỉ nằm ở các con số tài chính mà còn ở vai trò chính trị - kinh tế cốt lõi. Theo Nghị quyết 20-NQ/TW, kinh tế tập thể cùng với kinh tế nhà nước phải trở thành nền tảng vững chắc của nền kinh tế quốc dân. Với gần 5,7 triệu thành viên vào năm 2024, HTX đóng vai trò dẫn dắt các hộ sản xuất nhỏ lẻ tiến lên sản xuất hàng hóa lớn, hiện đại và bền vững.

Dữ liệu cho thấy tiềm năng bứt phá nằm ở các nhóm chuyên biệt như HTX dịch vụ và HTX có quy mô 50-99 lao động đang dẫn đầu với lợi nhuận tăng trưởng trên 100%. Ngược lại, HTX nông nghiệp dù có mức thu hút vốn tăng đột biến 174% nhưng lợi nhuận trên mỗi lao động vẫn còn khiêm tốn. Đây là trọng tâm mà các chính sách cần tháo gỡ, đặc biệt là về cơ chế tiếp cận đất đai và tín dụng để hỗ trợ lao động HTX nâng cao giá trị gia tăng trong giai đoạn tới.