Theo một nguồn tin am hiểu, Trung Quốc đã yêu cầu chính quyền Trump chính thức tuyên bố “phản đối” độc lập Đài Loan. Ngôn từ này mạnh hơn so với tuyên bố trước đó của chính quyền Biden rằng Mỹ “không ủng hộ” hòn đảo tự trị theo đuổi độc lập chính thức, và sẽ bổ sung vào chiến dịch cô lập Đài Loan của Trung Quốc trên trường quốc tế.

Chính quyền Trump hiện chưa đưa ra quyết định, và đây chỉ là một trong nhiều yêu cầu từ phía Trung Quốc đang được xem xét. Một tài liệu tóm lược của Bộ Ngoại giao Mỹ về quan hệ với Đài Loan hiện không còn xuất hiện trên trang web.

Phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Trung Quốc Quách Gia Khôn nhấn mạnh: “Tuân thủ nguyên tắc ‘một Trung Quốc’ đương nhiên đồng nghĩa với phản đối độc lập Đài Loan.” Trong khi đó, phát ngôn viên cơ quan ngoại giao Đài Loan Tiêu Quang Vĩ cho biết Đài Bắc “tiếp tục theo dõi chặt chẽ những luận điệu thao túng của Bắc Kinh, đồng thời duy trì liên lạc chặt chẽ với Mỹ và các đối tác khác.”

Bộ Ngoại giao Mỹ khẳng định lập trường với Đài Loan không thay đổi và Mỹ vẫn cam kết chính sách “một Trung Quốc”, phản đối bất kỳ hành động đơn phương nào nhằm thay đổi nguyên trạng. Washington coi hành động của Trung Quốc là mối đe dọa lớn nhất đối với hòa bình và ổn định eo biển Đài Loan.

Theo các nhà phân tích, yêu cầu thay đổi ngôn từ ít mang ý nghĩa về chính sách tức thời, mà phản ánh việc Bắc Kinh đang thử thách quyết tâm của Washington. Ông Craig Singleton, Giám đốc Chương trình Trung Quốc tại Quỹ Phòng vệ Dân chủ, nhận định: “Điều này phù hợp với chiến lược từng bước của Bắc Kinh, tìm kiếm những thắng lợi nhỏ và sau đó đẩy xa hơn.”

Các cuộc trao đổi này diễn ra khi Tổng thống Donald Trump và ông Tập chuẩn bị gặp tại hội nghị thượng đỉnh ở Hàn Quốc, nơi họ sẽ tiếp tục bàn thảo một thỏa thuận rộng hơn. Trong lúc đó, Mỹ vẫn chưa ký được hiệp định thương mại với Đài Loan, trung tâm sản xuất chip toàn cầu, dù đã có ít nhất bốn vòng đàm phán.

Tính nhạy cảm của vấn đề thể hiện rõ khi Washington tháng 7 vừa qua từ chối cho nhà lãnh đạo Đài Loan Lại Thanh Đức quá cảnh tại New York sau khi Bắc Kinh phản đối. Quyết định này khiến một số quan chức Mỹ lo ngại ông Trump có thể nhượng bộ quá nhiều trước Trung Quốc.

Từ thập niên 1970, sau khi Mỹ cắt đứt quan hệ chính thức với Đài Bắc để thiết lập quan hệ với Bắc Kinh, Washington duy trì chính sách “một Trung Quốc” với mức độ mơ hồ chiến lược về việc liệu có bảo vệ Đài Loan trước một cuộc tấn công hay không.

Đài Loan vẫn là điểm nóng lớn trong quan hệ Mỹ - Trung, vốn căng thẳng về thương mại, công nghệ và nhân quyền. Mỹ là nhà cung cấp vũ khí lớn nhất cho Đài Loan, dù ông Trump từng ám chỉ hòn đảo này nên phải trả tiền cho sự bảo vệ đó.

Các chuyên gia cho rằng bất kỳ thay đổi nào trong ngôn từ chính thức cũng sẽ được Bắc Kinh coi là dấu hiệu Mỹ giảm bớt ủng hộ Đài Loan và đảng Dân Tiến đang cầm quyền. Sarah Beran, cựu quan chức Hội đồng An ninh Quốc gia Mỹ phụ trách hồ sơ Trung Quốc và Đài Loan, cảnh báo: “Washington chỉ nên thay đổi nếu đạt được sự giảm thiểu đáng kể, có thể xác minh được, trong hoạt động quân sự của Trung Quốc quanh hòn đảo, qua đó củng cố hòa bình eo biển.”

— Với sự hỗ trợ từ Jing Li, Michelle Jamrisko, Colum Murphy và James Mayger