Ai cũng biết giới chơi đồng hồ hạng sang lắm tiền nhiều của, nhưng chuyện này thì ít người biết hơn: Từ năm 2005, 108 thương hiệu đồng hồ hàng đầu đã huy động được 100 triệu franc Thụy Sĩ (112 triệu đô la Mỹ) để góp cho nghiên cứu chứng loạn dưỡng cơ Duchenne (DMD). 

Khoản tiền đó huy động được nhờ những chiếc đồng hồ có một không hai được bán trong phiên đấu giá hai năm một lần Only Watch, mở từ năm 2001 bởi Luc Pettavino, vốn có con trai bị chẩn đoán mắc chứng bệnh trên.

Phiên đấu giá đầu tiên được tổ chức năm 2005, ở một salon nhỏ tại Triển lãm Du thuyền Monaco (mà Pettavino là CEO lâu năm). Tự Pettavino mua 34 chiếc đồng hồ ở phiên đó. Những chiếc khác thì về tay Vương công Monaco Albert II - nhà bảo trợ cho sự kiện này ngay từ đầu.

Ý tưởng này đã nhanh chóng được hưởng ưng. Only Watch tổ chức ở Geneva tới nay đã được vài năm, và một nhà bán đấu giá đứng ra tổ chức sự kiện, năm nay là Christie’s. Trong một thời gian khá dài, sự kiện được tổ chức ở phòng hội nghị khách sạn Four Seasons Hotel des Bergues, sức chứa chỉ 400 người.

Cuộc đấu giá gần nhất vào năm 2021 có tới 900 người tham dự ở Palexpo, trung tâm triển lãm của Geneva. Sự kiện đã huy động được 30 triệu franc Thụy Sĩ. Sự kiện năm nay, dự kiến diễn ra ngày 5.11 ở Palexpo, sẽ giới hạn sức chứa 1.000 người, bao gồm cả nhà sưu tập, nhà báo, và nhiều nhân vật tai to mặt lớn của ngành công nghiệp đồng hồ Thụy Sĩ.

Sự kiện cũng trở thành kênh tiếp thị ngày càng quan trọng với nghề sản xuất đồng hồ, trong đó các thương hiệu lớn cạnh tranh nhau quyết liệt, cả về sức sáng tạo lẫn về công nghệ cơ khí, nhằm tạo hình ảnh với cuộc đua chính là để xem ai sẽ nhận được mức giá cao nhất. Phiên năm 2019 đã phá kỷ lục đồng hồ đeo tay: 31 triệu đô la Mỹ cho chiếc đồng hồ Grandmaster Chime của Patek Philippe.

“Đó từng là một cuộc tản bộ chỉ có vài người gặp nhau kiểu: ‘Hẹn ở chỗ đậu xe bữa Chủ nhật nhé, rồi đi dạo vòng quanh hồ chơi,’” Pettavino nói. “Rồi giờ là cả một cuộc leo núi Montblanc, với một nghìn người tham dự.”

Con trai Pettavino, Paul, bị chẩn đoán mắc DMD khi 4 tuổi vào năm 2000. Đó là một chứng bệnh thoái hóa cơ không chữa được ở bé trai sơ sinh với tỉ lệ mắc là 1/5.000. Những người mắc bệnh thường sẽ phải ngồi xe lăn từ năm 12 tuổi. Tới năm 21 tuổi, hầu hết liệt từ cổ trở xuống. Kết cục gần như luôn giống nhau: Hầu hết không sống được quá tuổi 30. Paul qua đời năm 21 tuổi: 2016.

Con gái Pettavino, Tess Pettavino, hiện đang điều hành quỹ từ thiện nhận 99% tiền thu được từ các cuộc đấu giá, quỹ Only Foundation. Nhờ nghiên cứu từ tiền của quỹ này, các thử nghiệm lâm sàng vừa bắt đầu với một giải pháp trị liệu hứa hẹn. 

“Đó được gọi là phương pháp SQY51, và nó giúp sửa chữa những phần bị đột biến trong lỗi di truyền gây DMD,” cô nói. “Phương pháp đấy tạo ra loại protein còn thiếu dystrophin, thứ thường kết nối các tế bào cơ với nhau. Đợt thử nghiệm đầu tiên diễn ra mới vài ngày trước. Trị liệu ban đầu là cho chứng loạn dưỡng cơ, nhưng có thể còn nhiều ứng dụng khác nữa, và họ thực ra đang nghiên cứu để áp dụng phương pháp trị liệu này cho các bệnh khác.”

62 chiếc đồng hồ độc nhất vô nhị ở cuộc bán đấu giá năm nay là cả một đại tiệc màu sắc và tính độc đáo, với vô số bất ngờ. Trước hết, trong số đồng hồ có vài chiếc dành riêng cho nữ. 

Hai chiếc là đồng hồ dây chuyền đeo cổ, gồm một chiếc do Richard Mille chế tác, hãng này nổi tiếng với những chiếc đồng hồ thể thao lớn, siêu nam tính mà dân đua xe và chơi quần vợt chuyên nghiệp hay đeo. Chiếc kia là của Tiffany & Co., với chú chim biểu tượng nổi tiếng của hãng và thiết kế mặt đá quý. 

Đâu đâu cũng thấy hàng độc lạ: Chiếc Time-Space Blade của hãng Urwerk là đồng hồ thiết kế trong cột thủy tinh dọc thể hiện giờ, phút, và giây, cùng hành trình mỗi ngày của trái đất tính bằng km. 

Chiếc đồng hồ chủ đề vũ trụ DW5 Seeking Perfect của De Bethune có mặt là quặng sắt gò bằng tay và một mặt trăng làm từ đá thiên thạch. Chỉ có thể thấy chuyển động của tourbillon đồng hồ này từ đằng sau. 

Như mọi lần, luôn có những cái đầu tiên: Hãng được ưa chuộng của dân sưu tập F.P.Journe chế tác chiếc đồng hồ hoàn toàn bằng kim loại tantal, Chronomètre Furtif, kèm theo kim đồng hồ vàng hồng 18 karat; Kari Voutilainen, bậc thầy habillage (tức nghệ thuật hoàn thiện đồng hồ), chế tác chiếc đồng hồ hình tấm đệm đầu tiên, với số màu xanh chỉnh tay. 

Ít nhất 10 lô có giá ước tính lên tới tiền trăm ngàn, mà trong cuộc đấu giá này có thể dễ dàng trở thành tiền triệu, từ các hãng như Jacob, Audemars Piguet, Biver và Gerald Genta (hãng này có một đồng hồ Mickey Mouse phiên bản đặc biệt).

Và không thể không nói tới màu sắc, vốn luôn là điểm mạnh ở Only Watch. Pettavino chọn một màu chủ đề cho mỗi năm làm tiêu chí đại khái (ứng dụng vào thiết kế hoàn toàn là quyền lựa chọn của nhà chế tác). Năm nay, nhân dịp phiên đấu giá thứ 10, ông đã chọn vài màu khác nhau: lam, vàng, cam, đỏ, hồng tía và lục.

Một số lô đấu giá có những màu đó, gồm bộ tứ đồng hồ Chronomaster Sports đỏ, vàng, lam và lục của Zenith, chiếc Arceau Le Temps Voyageur nhiều màu của Hermes, hay chiếc Astronomia Revolution nhiều màu của Jacob & Co.’s và chiếc BR 03 Cyber Rainbow có mặt và dây đeo nhiều màu của Bell & Ross.

"Thí sinh tham dự" của Patek Philippe, vốn luôn được chờ đợi, hiện chưa có cả hình ảnh lẫn mô tả, nhưng công ty ra tuyên bố nói đó sẽ là chiếc đồng hồ vinh danh Philippe Stern, chủ tịch danh dự và cha của Chủ tịch công ty hiện tại, Thierry Stern. Chiếc đồng hồ này sẽ có chuyển động kim hoàn toàn mới, cực kỳ phức tạp, và không bao giờ lặp lại.

“Những thương hiệu đồng hồ mới là cả dự án,” Luc Pettavino nói. “Chúng tôi thì chỉ góp phần. Tất cả chúng tôi đều đóng góp vào một điều lớn lao hơn nhiều so với bản thân mình.” Tất nhiên, những người mua cũng có vai trò then chốt.

Do luật từ thiện ở Monaco, mua đồng hồ ở cuộc bán đấu giá này không kèm khoản miễn giảm thuế (dù đất nước nơi người mua đồng hồ đăng ký cư trú có thể miễn giảm), đó đơn giản là một khoản chi chịu chơi, nên sự hào phóng ở đây là thật. 

“Và họ thực sự chơi tới bến,” ông nói. “Quý vị hẳn còn nhớ khi chúng tôi kết thúc phiên đấu giá năm 2021, tổng số tiền là 29.740.000 [franc Thụy Sĩ], nhưng rồi một nhà sưu tập tuyên bố ông muốn nghe kết quả là 30 triệu. Tôi rất mừng, thấy kinh ngạc và nghĩ: A, hay quá, ông này vừa bỏ thêm 26.000. Sau này tôi mới biết ổng đã bỏ thêm 260.000.” Thật là một khoản cho tặng hậu hĩnh.