Thị trường trái phiếu của nước này đang chuẩn bị xóa sạch mức tăng của năm nay, khiến tình hình thêm khó khăn cho các ngân hàng vốn đã chật vật với núi nợ xấu ngày càng lớn và biên lợi nhuận giảm kỷ lục. Các ngân hàng thương mại hiện nắm khoảng 70% lượng trái phiếu chính phủ trên thị trường liên ngân hàng, và nhu cầu này đảm bảo Trung Quốc có thể thực hiện chính sách tài khóa chủ động, đồng thời duy trì chi phí vốn ở mức thấp.

Trong hai tháng gần đây, các ngân hàng thương mại như Ngân hàng Xây dựng Trung Quốc đã nâng tổng lượng nắm giữ thêm hơn 20% so với cùng kỳ, đạt 72 ngàn tỉ nhân dân tệ (10 ngàn tỉ USD) tính đến tháng 8, theo số liệu của ngân hàng trung ương nước này - PBoC.

Động thái này diễn ra đúng thời điểm rủi ro, khi thị trường trái phiếu sắp xóa sạch thành quả tăng trưởng từ đầu năm. Điều này không chỉ gia tăng gánh nặng cho các ngân hàng đang đối mặt nợ xấu và lợi nhuận suy giảm, mà còn đe dọa khả năng chính phủ thúc đẩy thêm các biện pháp kích thích kinh tế.

“Các ngân hàng buộc phải gia tăng đầu tư vào trái phiếu, mặc dù đợt bán tháo gần đây do chứng khoán bùng nổ và thiếu nới lỏng tiền tệ đã gây áp lực,” Liao Zhiming, nhà phân tích tại Huayuan Securities, cho biết. Ông nói thêm, nhu cầu tín dụng yếu khiến ngân hàng không thể dựa vào cho vay để tạo lợi nhuận như trước, nhưng giờ nguồn lợi nhuận thay thế này cũng chịu sức ép.

Theo dữ liệu ChinaBond, các ngân hàng thương mại nắm khoảng 70% lượng trái phiếu chính phủ trên thị trường liên ngân hàng. Điều này phần nào bảo đảm Trung Quốc duy trì được chính sách tài khóa chủ động và chi phí vốn thấp.

Sau khi phải hỗ trợ nền kinh tế bằng cho vay giá rẻ, các ngân hàng lớn của Trung Quốc ngày càng trông cậy vào thu nhập từ đầu tư. Nguồn này chiếm khoảng 20% lợi nhuận quý 2 của nhóm ngân hàng quốc doanh, theo GF Securities. Riêng tại Ngân hàng Xây dựng Trung Quốc, thu nhập đầu tư chiếm gần 27% tổng lợi nhuận trong quý 2, tăng mạnh so với mức 4,6% của quý trước.

Tỉ trọng gia tăng này khiến ngân hàng dễ tổn thương hơn trước biến động thị trường. Trong lịch sử từng có những giai đoạn ngân hàng tăng mạnh đầu tư vào chứng khoán, nhưng khi đó họ còn được hỗ trợ bởi lãi suất cao và biên lợi nhuận rộng.

Năm 2016, lợi suất trái phiếu và biên lãi ròng cao gấp đôi so với hiện nay. Đợt sụt giảm thị trường từ cuối năm 2016 do Trung Quốc siết giảm đòn bẩy, lạm phát tăng tốc và làn sóng bán tháo trái phiếu toàn cầu hầu như không ảnh hưởng nhiều đến các ngân hàng.

Năm nay, với lợi suất trái phiếu chính phủ 10 năm dưới 1,7%, ngay cả nhà đầu tư dài hạn như ngân hàng cũng khó có thể bù đắp được khi lợi suất tăng thêm chỉ 5 điểm cơ bản trong một quý, Liao cho biết. Điều này khiến lợi nhuận bị thu hẹp hoặc thậm chí lỗ, nhưng ông nói thêm rằng trái phiếu đã trở nên hấp dẫn hơn sau đợt tăng lợi suất gần đây.

Giới quản lý cũng tỏ ra lo ngại. Một quan chức Ngân hàng Trung ương cảnh báo hồi tháng 7 rằng các tổ chức tài chính nắm giữ danh mục trái phiếu quá lớn cần thận trọng với rủi ro lãi suất và rủi ro tín dụng.

Theo các nhà phân tích dẫn đầu bởi Tan Yiming tại Tianfeng Securities, các ngân hàng hiện đang chạm giới hạn trong việc gia tăng nắm giữ trái phiếu do áp lực từ các chỉ số đánh giá rủi ro lãi suất. Họ dự báo trong quý 4 sẽ có nhiều nhu cầu bán ra các trái phiếu cũ để chốt lời.