Các nhà đàm phán của Thủ tướng Anwar Ibrahim đang tìm cách đạt mức thuế thấp hơn mức 25% dự kiến có hiệu lực từ ngày 1.8, hướng đến mức tương tự như Indonesia và Việt Nam, những người này cho biết với điều kiện giấu tên do các cuộc đàm phán vẫn đang diễn ra.

Cho đến nay, Malaysia đã đạt được tiến triển trong việc giải quyết những lo ngại của Mỹ liên quan đến việc buôn lậu chip bán dẫn hiệu suất cao, nhưng vẫn kháng cự các yêu cầu từ Washington như kéo dài ưu đãi thuế đối với xe điện Mỹ, nới lỏng giới hạn sở hữu nước ngoài trong các lĩnh vực nhạy cảm như năng lượng và tài chính, cũng như cắt giảm trợ cấp cho ngư dân trong nước, vốn là một lực lượng cử tri lớn, theo các nguồn tin.

Đầu tháng này, Bộ trưởng Đầu tư, Thương mại và Công nghiệp Zafrul Aziz bày tỏ lạc quan rằng Malaysia có thể đạt được một thỏa thuận để hạ thuế. Tuy nhiên, những ngày gần đây ông đã cảnh báo về các hiệp định kém hiệu quả, nhấn mạnh vị thế khó khăn của các quốc gia nhỏ phụ thuộc vào thương mại trong các cuộc đàm phán đôi khi hỗn loạn với chính quyền Trump.

Ông Anwar cho biết hôm thứ Hai rằng chính phủ vạch ra một “lằn ranh đỏ” trong đàm phán thương mại liên quan đến các chính sách quốc gia, bao gồm chính sách ưu đãi dành cho người Mã Lai và các cộng đồng bản địa.

Các quốc gia khác trong khu vực cũng gặp khó khăn khi đàm phán với chính quyền Trump. Đầu tháng 7, Việt Nam đã bị bất ngờ trước thông báo của Mỹ rằng hai bên đã đồng ý mức thuế 20%, mặc dù các quan chức tin rằng họ đã đàm phán được một mức thuế dễ chịu hơn, theo Bloomberg News. Tuần trước, Việt Nam cho biết các nhà đàm phán vẫn đang làm việc để hoàn thiện các điều khoản thỏa thuận.

Bộ Thương mại và Công nghiệp Malaysia từ chối bình luận. Nhà Trắng, cũng như Bộ Thương mại và Văn phòng Đại diện Thương mại Mỹ, không phản hồi yêu cầu bình luận. Thư ký báo chí Nhà Trắng Karoline Leavitt cho biết trong cuộc họp báo hôm thứ Hai rằng “nhóm đàm phán thương mại và chính Tổng thống vẫn đang tích cực làm việc với các quốc gia trên toàn cầu.”

Malaysia đang chịu sức ép ngày càng lớn từ Washington về cáo buộc nước này là điểm trung chuyển chip AI tiên tiến sang Trung Quốc. Mỹ đã cấm hiệu quả việc bán các dòng chip tiên tiến cho Trung Quốc từ năm 2022, tuy nhiên tuần trước chính quyền Trump đã cho phép Nvidia Corp. nối lại việc xuất khẩu dòng chip H20.

Dù Malaysia cho biết chưa phát hiện bằng chứng về hành vi trung chuyển, nước này đã siết chặt các quy định trong ngành. Cá nhân và doanh nghiệp hiện phải xin giấy phép để xuất khẩu chip AI hiệu suất cao của Mỹ, và phải thông báo cho Bộ Thương mại và Công nghiệp Malaysia nếu biết hoặc có lý do hợp lý để nghi ngờ rằng các sản phẩm đó có thể bị lạm dụng hoặc sử dụng vào các hoạt động bị hạn chế.

Vấn đề chip AI có thể sẽ được xử lý tương đối thuận lợi vì Malaysia mong muốn tiếp tục là một mắt xích trong chuỗi cung ứng, nhưng những yêu cầu khác từ Washington có thể là trở ngại lớn hơn trong việc đạt được thỏa thuận.

Xe điện, ngư nghiệp

Các quan chức Malaysia không muốn kéo dài chính sách miễn thuế cho xe điện sản xuất tại Mỹ vì điều đó có thể buộc họ phải đưa ra ưu đãi tương tự cho các quốc gia khác, theo các nguồn tin. Chính sách hiện tại của Malaysia, miễn thuế nhập khẩu và thuế tiêu thụ đặc biệt đối với xe điện nhập khẩu, dự kiến sẽ kết thúc vào tháng 12.

Hiện chưa rõ lý do Mỹ — vốn cũng sắp chấm dứt ưu đãi thuế cho xe điện — lại muốn tiếp cận thị trường Malaysia theo hướng ưu đãi, khi mà hiện diện của các hãng xe Mỹ ở đây là rất nhỏ. Trong nửa đầu năm nay, các hãng xe Trung Quốc như BYD Co. chiếm gần một nửa lượng đăng ký xe điện mới tại Malaysia.

Ngoài ra, vẫn chưa rõ Malaysia có thể dễ dàng điều chỉnh các quy định về sở hữu nước ngoài đến đâu. Bộ trưởng Zafrul, người cho rằng một số yêu cầu từ Mỹ là không công bằng với Malaysia, đã cảnh báo rằng chính phủ sẽ cần tham vấn các bên liên quan trước khi thực hiện bất kỳ thay đổi nào, theo Free Malaysia Today trong tháng này.

Bên cạnh đó, các nhà đàm phán cho rằng yêu cầu của Mỹ về việc Malaysia cắt giảm trợ cấp cho ngành thủy sản trong nước và giảm đánh bắt quá mức là sự can thiệp vào chính sách nội bộ, theo các nguồn tin am hiểu vấn đề. Phần lớn ngư dân ở Malaysia là người Mã Lai, một nhóm cử tri then chốt đối với chính phủ.

Tầm quan trọng của cuộc đàm phán rất lớn đối với Malaysia, quốc gia đã tìm kiếm một thỏa thuận thương mại với Washington trong nhiều tháng qua. Chính phủ trước đó từng cho biết họ sẽ điều chỉnh mục tiêu tăng trưởng năm nay từ khoảng 4,5% đến 5,5%, với mức điều chỉnh phụ thuộc vào mức thuế cuối cùng được áp dụng.

Theo số liệu từ Văn phòng Đại diện Thương mại Mỹ, Mỹ đã thâm hụt 24,8 tỉ đô la trong thương mại hàng hóa với Malaysia trong năm ngoái.

— Với sự hỗ trợ từ Skylar Woodhouse và Jordan Fabian