Một công ty AI ít tên tuổi tại Trung Quốc vừa gây bất ngờ trong giới công nghệ khi ra mắt mô hình suy luận mã nguồn mở Kimi K2 Thinking, có khả năng cạnh tranh trực tiếp với các đối thủ phương Tây. Dù chỉ tiêu tốn khoảng 4,6 triệu USD để huấn luyện, mức chi phí cực kỳ thấp so với các đối thủ, mô hình này đã nhanh chóng vươn lên vị trí thứ hai trên bảng xếp hạng chỉ số trí tuệ của Artificial Analysis, chỉ sau GPT-5.1 của OpenAI. Kimi K2 còn vượt qua các sản phẩm mới nhất của Alibaba, DeepSeek, X.AI và Anthropic, và thậm chí đánh bại cả OpenAI ở một chỉ số riêng đánh giá khả năng xử lý tác vụ phức tạp mang tính “agentic”.

Tuy nhiên, phản ứng từ thị trường lần này lại khá mờ nhạt. Theo Michael Deng từ Bloomberg Economics, điều này trái ngược với làn sóng hoảng loạn hồi tháng 1 khi DeepSeek ra mắt và khiến vốn hóa của Nvidia bốc hơi gần 600 tỉ USD chỉ trong một ngày. Ông cho rằng giới đầu tư đã dần chấp nhận thực tế rằng các phòng thí nghiệm AI tại Trung Quốc hoàn toàn có thể tạo ra công nghệ hàng đầu với chi phí thấp hơn đáng kể.

Dẫu vậy, bảng xếp hạng giờ đây không còn là chỉ báo duy nhất về năng lực AI. Tại thị trường nội địa Trung Quốc, cuộc đua vẫn rất khốc liệt với hàng loạt sản phẩm mới liên tục ra mắt từ Alibaba, Zhipu hay MiniMax. Sự cạnh tranh này thúc đẩy đổi mới nhưng cũng khiến các công ty khó tạo ra lợi thế rõ ràng và bền vững. Đặc biệt, khả năng thương mại hóa của các mô hình vẫn chưa rõ ràng.

Chi phí chính là điểm khác biệt lớn nhất. CNBC dẫn nguồn tin cho biết chi phí huấn luyện Kimi K2 chỉ khoảng 4,6 triệu USD. Dù Moonshot sau đó khẳng định đây không phải con số chính thức, đại diện của họ vẫn mỉa mai trên Reddit rằng bản cập nhật tiếp theo sẽ ra mắt “trước khi trung tâm dữ liệu nghìn tỉ USD của Sam hoàn thành”, ngụ ý nhắm đến CEO OpenAI Sam Altman.

Sự chú ý từ các công ty Mỹ cũng bắt đầu gia tăng. Ngày càng nhiều startup ở Thung lũng Silicon được cho là đang âm thầm phát triển sản phẩm dựa trên mô hình của Trung Quốc, bao gồm cả Kimi K2. Một số nhà đầu tư như Chamath Palihapitiya tiết lộ rằng một startup do ông hỗ trợ đã chuyển sang dùng Kimi K2. Tuy nhiên, phần lớn doanh nghiệp Mỹ không muốn công khai điều này vì lo ngại bị cuốn vào căng thẳng địa chính trị Mỹ – Trung trong lĩnh vực AI.

Nỗi lo về kiểm duyệt từ chính quyền Trung Quốc vẫn tồn tại, nhưng nhiều người dùng thử khẳng định điều này không đáng ngại vì có thể tải mô hình về và vận hành cục bộ. Một đại diện của Moonshot viết trên Reddit rằng “việc đây là mô hình mã nguồn mở là bước đi đúng hướng”, nhằm trấn an những lo ngại xoay quanh xuất xứ Trung Quốc.

Sức hút của các mô hình AI Trung Quốc nằm ở chiến lược mở và chi phí thấp. Tuy nhiên, để triển khai ở quy mô lớn, các nhà phát triển vẫn cần hạ tầng phần cứng nhất định, đặc biệt là GPU. Do đó, những công ty như Nvidia không còn đối mặt nguy cơ quá lớn như hồi DeepSeek ra mắt. Đây có thể là lý do khiến thị trường lần này phản ứng nhẹ nhàng hơn trước sự xuất hiện của loạt mô hình AI mới từ Trung Quốc.

Dù vậy, khoảng cách định giá giữa các công ty AI vẫn là điều gây tranh cãi. Mặc dù Kimi K2 có hiệu năng gần bằng GPT-5.1, công ty Moonshot hiện chỉ được định giá khoảng 3,3 tỉ USD, quá nhỏ so với con số 500 tỉ USD của OpenAI. Một startup AI do cựu giám đốc kỹ thuật OpenAI Mira Murati sáng lập cũng đang kêu gọi vốn ở mức định giá 50 tỉ USD. Điều này càng làm dấy lên lo ngại về nguy cơ bong bóng AI.

Các nhà phân tích tại Jefferies gần đây ghi nhận rằng tổng đầu tư của các tập đoàn công nghệ lớn tại Trung Quốc trong giai đoạn 2023–2025 thấp hơn tới 82% so với các đối thủ Mỹ. Tuy nhiên, khoảng cách về hiệu suất giữa các mô hình AI mạnh nhất nay chỉ còn rất nhỏ. Dù vẫn sử dụng chip kém hơn và phải cạnh tranh khốc liệt, khoản đầu tư thấp hơn lại đang mở ra con đường hoàn vốn rõ ràng hơn cho các công ty Trung Quốc.

Sau khi Kimi K2 được cập nhật, đồng sáng lập Hugging Face, Thomas Wolf, đăng lên mạng xã hội câu hỏi: “Đây có phải là một cú sốc kiểu DeepSeek nữa không?” và tiếp ngay sau đó: “Chúng ta có nên kỳ vọng những cú sốc như vậy xuất hiện vài tháng một lần không?”

Câu trả lời dường như đang dần nghiêng về “có”. Ngành công nghệ đã bắt đầu quen với thực tế rằng các phòng thí nghiệm AI Trung Quốc có thể xuất hiện bất ngờ và nhanh chóng thu hẹp khoảng cách công nghệ với Silicon Valley, dù vẫn còn bị giới hạn về chip và ngân sách. Với các ông lớn công nghệ Mỹ, câu hỏi lúc này không còn là liệu họ có duy trì được vị thế dẫn đầu hay không, mà là liệu những khoản đầu tư khổng lồ đó có thực sự mang lại hiệu quả thương mại hay không.