Thẩm phán liên bang Allison Burroughs hôm thứ Năm ra phán quyết yêu cầu chính phủ không thực thi sắc lệnh trên, vốn làm căng thẳng thêm cuộc tranh chấp giữa Tổng thống và Harvard liên quan đến sinh viên nước ngoài. Quyết định được đưa ra sau khi Harvard điều chỉnh đơn kiện nộp ngày 23 tháng 5 nhằm phản đối một sắc lệnh trước đó có mục đích ngăn trường nhận sinh viên quốc tế. Trước đó, bà Burroughs cũng đã ban hành một phán quyết ngăn chặn sắc lệnh này.

Thẩm phán tại Boston nhấn mạnh rằng Harvard sẽ chịu “tổn thất nghiêm trọng và không thể khắc phục” nếu sắc lệnh có hiệu lực. Phiên điều trần tiếp theo được ấn định vào ngày 16 tháng 6.

Ông Trump ban hành sắc lệnh hôm thứ Tư với lý do Harvard từ chối cung cấp hồ sơ về hành vi sai trái của sinh viên quốc tế, điều mà ông cho là đe dọa đến an ninh quốc gia. Sắc lệnh hành pháp cấm sinh viên và nhà nghiên cứu nước ngoài của Harvard nhập cảnh vào Mỹ. Trước đó, chính quyền cũng đã thu hồi quyền tài trợ visa của trường.

Tricia McLaughlin, trợ lý bộ trưởng Bộ An ninh Nội địa, chỉ trích phán quyết hôm thứ Năm là hành động “trì hoãn thực thi công lý và tìm cách cản trở quyền lực của Tổng thống.”

“Việc các trường đại học được nhận sinh viên quốc tế và hưởng lợi từ khoản học phí cao không phải là một quyền, mà là một đặc ân; thực tế đó không hề thay đổi,” bà nói. “Chính quyền ông Trump cam kết khôi phục sự hợp lý cho hệ thống visa sinh viên, và chúng tôi hy vọng một tòa án cấp cao hơn sẽ bảo vệ lập trường của chúng tôi.”

Chủ tịch Harvard, ông Alan Garber, đã kêu gọi tòa án nhanh chóng can thiệp. “Trong lúc tòa án xem xét đề nghị của chúng tôi, các kế hoạch dự phòng đang được triển khai nhằm đảm bảo sinh viên và học giả quốc tế có thể tiếp tục công việc tại Harvard trong mùa hè này và cả năm học tới,” ông cho biết trong tuyên bố ngay sau khi Harvard điều chỉnh đơn kiện tại tòa liên bang Boston.

Sắc lệnh của ông Trump khiến căng thẳng với Harvard thêm sâu sắc. Ngôi trường đại học lâu đời và giàu có nhất nước Mỹ hiện có 27% sinh viên là người nước ngoài. Trường cũng đã nộp đơn kiện về việc chính phủ Mỹ đóng băng hơn 2,6 tỉ USD tài trợ liên bang dành cho mình.

Cả hai vụ kiện đều cáo buộc ông Trump trả đũa Harvard một cách bất hợp pháp và vi phạm quyền tự do ngôn luận, sau khi trường từ chối tuân theo các yêu cầu của Tổng thống.

“Hành động của ông Trump là một phần trong chiến dịch trả đũa có hệ thống và ngày càng trầm trọng từ phía chính phủ, rõ ràng là để trừng phạt Harvard vì đã thực hiện quyền Tu chính án Thứ nhất khi từ chối để chính quyền can thiệp vào quyền quản trị, chương trình đào tạo, và ‘tư tưởng’ của giảng viên cũng như sinh viên,” các luật sư của trường viết trong đơn kiện đã được sửa đổi.

Sắc lệnh tuyên bố Harvard “không còn là đơn vị đáng tin cậy để quản lý các chương trình dành cho sinh viên quốc tế và trao đổi học thuật”, cho rằng trường đã không xử lý các hành vi vi phạm và để tình trạng “tội phạm bạo lực” gia tăng trong khuôn viên. Văn bản này cũng chỉ trích các nhà nghiên cứu của Harvard vì hợp tác với đối tác Trung Quốc theo cách mà chính quyền cho rằng có thể hỗ trợ quá trình hiện đại hóa quân sự của Bắc Kinh.

Sắc lệnh áp dụng lệnh đình chỉ kéo dài sáu tháng đối với sinh viên và học giả quốc tế đến Mỹ để nghiên cứu. Ngoài ra, văn bản chỉ đạo Ngoại trưởng Marco Rubio rà soát khả năng thu hồi visa của các công dân nước ngoài đang theo học tại Harvard. Tuy nhiên, Mỹ sẽ miễn trừ đối với “bất kỳ người nước ngoài nào mang lại lợi ích cho quốc gia.”

Harvard cho biết trường đã thường xuyên liên hệ với Bộ An ninh Nội địa Mỹ (DHS) và cung cấp đầy đủ dữ liệu theo luật, bao gồm cả thông tin kỷ luật bổ sung liên quan đến sinh viên quốc tế.

Thẩm phán Burroughs trước đó đã ra lệnh tạm thời cấm chính phủ hủy tư cách tham gia của Harvard trong Chương trình Sinh viên và Trao đổi Du học do DHS quản lý. Trong lệnh mới ban hành, bà gia hạn thời gian tạm hoãn này đến ngày 20 tháng 6.

Các luật sư của Harvard cho biết hơn 7.000 sinh viên và nhà nghiên cứu của trường hiện có visa “đã trở thành quân cờ trong chiến dịch trả đũa ngày càng gay gắt của chính phủ.” “Sắc lệnh là nỗ lực rõ ràng nhằm lách lệnh của tòa án.”

Phán quyết mới của thẩm phán Burroughs làm tăng khả năng vụ việc sẽ được đưa lên Tòa án Tối cao. Năm 2018, tòa này từng ra phán quyết 5–4 ủng hộ quyền hạn của Tổng thống trong việc hạn chế nhập cảnh, qua đó bảo vệ lệnh cấm công dân từ một số quốc gia Hồi giáo vào Mỹ.

‘Tôi cảm thấy mình không được chào đón’

Abdullah Shahid Sial, chủ tịch hội sinh viên Harvard, đã trở về Pakistan sau khi năm học kết thúc. Hiện tại, khả năng quay lại trường để học năm thứ ba của anh “phụ thuộc hoàn toàn vào các cơ quan di trú Mỹ.”

“Tôi cho rằng chính quyền ông Trump đã làm rất tốt việc khiến sinh viên quốc tế cảm thấy bị xa lánh,” Sial, 20 tuổi, nói. “Tôi cảm thấy mình không được chào đón.”

Ông Trump đã tìm cách thay đổi chính sách của Harvard trên nhiều lĩnh vực, từ tuyển sinh đến quy trình tuyển dụng giảng viên, lấy lý do các cuộc biểu tình ủng hộ Palestine và hành vi bài Do Thái lan rộng tại các trường đại học sau khi Hamas tấn công Israel vào tháng 10 năm 2023.

Tổng thống tuyên bố muốn giới hạn tỉ lệ sinh viên quốc tế tại Harvard ở mức 15%, thu hồi quyền miễn thuế của trường và chấm dứt toàn bộ các hợp đồng liên bang còn lại với đại học này.

Trong một động thái khác nhắm vào giới học thuật hôm thứ Tư, chính quyền ông Trump cho biết họ đang yêu cầu một cơ quan hủy bỏ công nhận chất lượng đối với Đại học Columbia.

— Với sự hỗ trợ của Kate Sullivan