Trong giai đoạn đàm phán cuối cùng nhằm hoàn tất thương vụ thâu tóm Santos Ltd. trị giá 19 tỉ USD, nhóm nhà đầu tư do Công ty Dầu khí Quốc gia Abu Dhabi (Adnoc) dẫn đầu đã được báo chí đưa tin về một vụ rò rỉ khí methane tại một cơ sở của nhà sản xuất Australia này. Chưa đầy ba tuần sau, thương vụ đổ bể.

Theo những người am hiểu tiến trình, việc nhóm nhà đầu tư không được biết trực tiếp từ phía công ty đã khiến họ bất an. Dù còn nhiều yếu tố khác dẫn đến sự sụp đổ của thương vụ, vốn là nỗ lực thâu tóm lần thứ ba dưới thời Tổng giám đốc Kevin Gallagher, thì cú sứt mẻ niềm tin giữa hai bên được coi là đòn chí mạng.

Nhóm nhà đầu tư, trong đó có Abu Dhabi Development Holding Co. và Carlyle Group Inc., lo ngại phải gánh chi phí xử lý sự cố tại dự án khí tự nhiên hóa lỏng ở Lãnh thổ Bắc Úc. Một số thành viên cảm thấy bị đặt vào thế bị động, nhất là khi bộ phận XRG của Adnoc, dù còn non trẻ nhưng rất được chú ý, vốn đã không muốn chấp nhận rủi ro không cần thiết.

Các vòng đàm phán vẫn tiếp diễn với việc gia hạn thời hạn độc quyền để tiến hành thẩm định chi tiết, song làn sóng phản đối từ công đoàn ngày càng mạnh. Không có đối thủ chen ngang hay bất đồng lớn nào trong quá trình thẩm định. Một thắng lợi quan trọng là việc Adnoc đồng ý bồi thường cổ đông nếu quá trình phê duyệt pháp lý kéo dài hơn dự kiến, một nhượng bộ được coi là bước đệm hướng tới thỏa thuận ràng buộc.

Nhưng rồi các chi tiết kéo dài, hai tuần cuối bị tiêu tốn vào tranh cãi về thỏa thuận triển khai, và thiệt hại niềm tin đã thành hiện thực.

Tin về sự đổ vỡ của thương vụ có mật danh Emerald được gửi trong một lá thư chính thức, khiến Santos hoàn toàn bất ngờ, theo nguồn tin. Lá thư đến mà không hề có trao đổi, ngay trước khi thông báo chính thức được công bố. Cho tới gần đây, cả hai bên vẫn còn nói với bên thứ ba rằng thỏa thuận có thể hoàn tất.

Nhóm Santos đã kỳ vọng sẽ xử lý được bất đồng và hôm thứ Hai đã gửi thư cho bên mua, nêu các điều kiện mà ban lãnh đạo cho là thủ tục thông thường. Bao gồm: chỉ tổ chức bỏ phiếu cổ đông sau khi có phê duyệt từ Ủy ban Đầu tư Nước ngoài Australia và cam kết phát triển, cung cấp khí đốt cho thị trường nội địa, yếu tố then chốt để được phê duyệt trong nước. Santos cũng muốn Adnoc hủy bỏ yêu cầu giữ lại tiền mặt từ thương vụ để phòng ngừa rủi ro thuế tại Papua New Guinea, nơi họ cho rằng hầu như không có rủi ro.

Với Santos, đó chỉ là yêu cầu cơ bản cho một thương vụ lớn. Với Adnoc, đây lại là giọt nước tràn ly. Vấn đề thuế nảy sinh muộn và làm tăng rủi ro.

Hai ngày sau khi gửi các đề xuất trên cho nhóm nhà đầu tư do Adnoc dẫn đầu, thương vụ chính thức sụp đổ, sau năm tháng kể từ lúc tiếp xúc ban đầu ở Perth, Tây Australia. Ngày hôm sau, cổ phiếu Santos lao dốc, khiến công ty mất 2 tỉ USD giá trị vốn hóa.

Danh mục dự án của Santos trải rộng ở Alaska, Australia, Papua New Guinea và Timor-Leste.

Cổ phiếu Santos giảm 12% trong phiên giao dịch ngày thứ Năm, mức sụt mạnh nhất kể từ tháng 3.2020, thổi bay gần 3 tỉ đô la Australia (tương đương 2 tỉ USD) vốn hóa thị trường. Đến sáng thứ Sáu, cổ phiếu tăng nhẹ 0,7% lên 6,79 đô la Australia.

Giới phân tích chia rẽ về triển vọng của nhà sản xuất khí đốt này. Các chuyên gia của Morgan Stanley là Rob Koh và Samantha Edie hạ 21% giá mục tiêu xuống còn 7 đô la Australia/cổ phiếu, coi đó là mức “giá trị cơ bản”. Ngược lại, Mark Taylor của Morningstar Inc. nâng 9% ước tính giá trị hợp lý lên 10,50 đô la Australia, cho rằng “Santos giờ có thể tập trung trở lại vào việc sản xuất dầu khí có lợi nhuận”.

Santos chưa đưa ra bình luận. Adnoc từ chối trả lời thêm và chỉ viện dẫn thông cáo của XRG hôm thứ Tư.

— Với sự hỗ trợ của Anthony Di Paola và Stephen Stapczynski