Kể từ khi Bitcoin ra đời năm 2009, Trung Quốc luôn đều đặn siết chặt quy định với tiền mã hóa theo chu kỳ bốn năm một lần. Tuy nhiên, trong vài tháng tới, chính quyền nước này có thể sẽ phát tín hiệu thay đổi lập trường, và thế giới tài chính chắc chắn không thể làm ngơ trước điều đó.

Trước hết, hãy nhìn lại các động thái trước đây của Bắc Kinh. Năm 2013, Trung Quốc yêu cầu các nhà cung cấp dịch vụ thanh toán ngừng hợp tác với các sàn như BTC China, vốn rất phổ biến lúc bấy giờ khi cho người dân đổi Nhân dân tệ lấy Bitcoin. Đến năm 2017, chính quyền cấm hoạt động phát hành tiền mã hóa lần đầu (ICO), buộc BTC China và nhiều sàn khác phải đóng cửa. Đòn mạnh nhất đến vào năm 2021, khi các cơ quan quản lý tuyên bố tất cả hoạt động giao dịch tiền mã hóa của công dân Trung Quốc, kể cả trên các sàn nước ngoài, đều bất hợp pháp.

Đã bốn năm kể từ lần siết chặt gần nhất, và lần này động thái tiếp theo của Trung Quốc có thể sẽ không phải là đàn áp mà là nới lỏng. Lý do chính là USD, hay cụ thể hơn, làn sóng stablecoin được neo theo USD đang chuẩn bị bùng nổ toàn cầu.

Mỹ đã bật đèn xanh cho loại tài sản số được bảo chứng 1:1 bằng tiền pháp định, và thị trường stablecoin trị giá 5.700 tỉ USD có khả năng sẽ tăng gấp đôi. Khi số lượng giao dịch tăng lên, lượng đô la kỹ thuật số được phát hành cũng sẽ tăng theo. Điều đó đặt ra thách thức lớn đối với chủ quyền tiền tệ của phần còn lại của thế giới.

Trung Quốc không nằm ngoài xu hướng này. Hàng tỉ USD tài sản tiền mã hóa vẫn đang chảy vào các ví điện tử tự quản của người dùng trong nước. Dù hoạt động khai thác tiền mã hóa đã bị cấm, cho đến nay Bắc Kinh vẫn “nhắm mắt làm ngơ”, bởi những người đặt cược vào giá Bitcoin, Ether hay bất kỳ đồng coin nào phổ biến đều có cách mua được chúng, chủ yếu qua VPN.

Tuy nhiên, stablecoin lại là một câu chuyện khác. Trước đây, chúng chỉ đóng vai trò cầu nối giữa tiền thật và hoạt động đầu cơ tiền mã hóa, nên không bị xem là mối đe dọa. Nhưng nếu stablecoin trở thành phương tiện thanh toán phổ biến, chúng hoàn toàn có thể len lỏi vào các giao dịch hàng ngày.

Bắc Kinh khó có thể chấp nhận điều này. Mỗi nhà phát hành stablecoin neo theo USD đều phải mua trái phiếu chính phủ Mỹ để bảo chứng cho khoản nợ. Các công ty như Tether và Circle, chủ sở hữu USDT và USDC, hiện đang nắm giữ lượng trái phiếu ngắn hạn bằng USD nhiều hơn cả Trung Quốc. Nếu người dùng Trung Quốc đổ xô mua stablecoin, nhất là để thanh toán xuyên biên giới, vị thế tài sản an toàn của Mỹ sẽ càng được củng cố và đồng USD sẽ mạnh hơn.

Trong khi đó, tham vọng của Trung Quốc lại là tìm mọi cách để thoát khỏi cái bóng của USD trong thế kỷ 21. Vì vậy, việc tiếp tục cấm đoán tiền mã hóa sẽ trở nên vô nghĩa. Muốn cạnh tranh với stablecoin của Mỹ, Trung Quốc cần nhập cuộc, và bước đầu tiên nhiều khả năng sẽ diễn ra tại Hong Kong. Đặc khu hành chính này vừa là trung tâm tài chính toàn cầu, vừa là “phòng thí nghiệm” của Bắc Kinh cho các dự án liên quan đến tiền mã hóa.

Hong Kong đang chuẩn bị cấp phép cho các đồng stablecoin được neo theo đô la Hong Kong. Nhưng trong tương lai, đặc khu này cũng có thể trở thành nơi phát hành các bản sao kỹ thuật số có sự quản lý của đồng Nhân dân tệ, hoặc ít nhất là phiên bản ngoại hối của nó: đồng CNH. Nhiều tiếng nói có tầm ảnh hưởng tại Trung Quốc hiện đang thảo luận về khả năng này.

Giá trị của những đồng tiền như vậy có thể nằm ở yếu tố địa kinh tế. Cuộc chiến thuế quan do chính quyền Tổng thống Donald Trump khơi mào đã khiến Trung Quốc gấp rút tìm cách xây dựng phạm vi ảnh hưởng tài chính riêng. Cuộc gặp thân mật giữa chủ tịch Tập Cận Bình với tổng thống Nga Vladimir Putin và thủ tướng Ấn Độ Narendra Modi tại Thiên Tân, cùng cuộc họp trực tuyến sắp tới với lãnh đạo nhóm BRICS do tổng thống Brazil Luiz Inacio Lula da Silva chủ trì, đều là những cơ hội để Bắc Kinh định hình các liên minh thương mại và thanh toán mới.

Trước đây, nhiều người tin rằng phiên bản số của đồng Nhân dân tệ, còn gọi là e-CNY, sẽ bổ trợ cho các nỗ lực khác do nhà nước hậu thuẫn, như hệ thống CIPS cho phép thanh toán thương mại với Nga bằng Nhân dân tệ mà không cần USD. Tuy nhiên, e-CNY vẫn chưa phổ biến ngay cả trong nước. Có vẻ như trong lĩnh vực thanh toán xuyên biên giới, trọng tâm của Bắc Kinh sẽ chuyển sang các stablecoin được phát hành tại Hong Kong bởi khu vực tư nhân, đúng loại hình mà các tập đoàn như JD.com và Ant Group (liên kết với Alibaba Group) đang tích cực vận động hành lang.

Câu hỏi đặt ra là: Liệu Bắc Kinh có sẵn sàng bật đèn xanh cho các dự án này?

Bitcoin giờ không còn là công cụ rửa tiền phổ biến nhất. Hơn 60% các hoạt động phi pháp liên quan đến tiền mã hóa hiện diễn ra qua stablecoin. Một “bản sao số” của đồng CNH được chuyển từ ví ẩn danh này sang ví ẩn danh khác trên blockchain công khai vẫn tiềm ẩn rủi ro tương tự. Đó là lý do Hong Kong yêu cầu, ít nhất trong giai đoạn đầu, các nhà phát hành stablecoin hoặc các sàn giao dịch tiền mã hóa được cấp phép tại thành phố phải xác minh danh tính người sở hữu token mỗi khi stablecoin được phát hành, quy đổi hoặc giao dịch.

Với một thế giới tiền mã hóa vốn đề cao sự tự do tuyệt đối, đây là một rào cản lớn. Nhưng với Bắc Kinh, đó là biện pháp bảo vệ quan trọng. Giới quản lý không muốn các bên trung gian quảng bá stablecoin tới người dùng trong nước. Họ muốn tăng trưởng ổn định, không phải một cơn sốt đầu cơ.

“Bằng cách cho phép thử nghiệm stablecoin neo theo đồng CNH tại Hong Kong, chính quyền Trung Quốc có thể thử nghiệm việc lưu thông Nhân dân tệ dạng token ở nước ngoài mà vẫn duy trì khả năng kiểm soát dòng vốn nội địa,” Zongyuan Zoe Liu, chuyên gia tại Hội đồng Quan hệ Đối ngoại, nhận định gần đây.

Các đồng stablecoin CNH sẽ không thể khiến Nhân dân tệ trở thành đồng tiền dự trữ được ưa chuộng toàn cầu. Ngay cả khi Bắc Kinh thuyết phục được các nhà cung cấp trong khuôn khổ Sáng kiến Vành đai và Con đường chấp nhận thanh toán bằng Nhân dân tệ kỹ thuật số do tư nhân phát hành, thị phần 3% hiện tại của đồng tiền này trong thanh toán toàn cầu cũng khó có thể tăng vọt.

Điều Bắc Kinh nhắm đến không phải là ngôi vị bá chủ tiền tệ, mà là sự hiện diện, trong bối cảnh họ phải đối mặt với một Nhà Trắng hiếu chiến hơn và sẵn sàng vũ khí hóa quyền kiểm soát các dòng vốn quốc tế. Trung Quốc chưa bao giờ thực sự ủng hộ tiền mã hóa, và điều đó sẽ không thay đổi. Nhưng nước này cũng chưa từng quay lưng với công nghệ blockchain. Giờ là lúc Bắc Kinh nên gặt hái phần thưởng từ niềm tin đó bằng cách đặt chân vào thế giới stablecoin.