Từ những cỗ máy cao gần 2 mét lững thững cho đến các chú chó robot có thể nhào lộn linh hoạt, các robot đã chiếm lĩnh Hội nghị Trí tuệ nhân tạo quan trọng nhất của Trung Quốc diễn ra tại Thượng Hải tuần này. Hàng ngàn người đổ về chiêm ngưỡng một loạt các robot đầy bất ngờ: từ bán bỏng ngô và nước uống (một cách khá lộn xộn), bóc trứng, đấu võ trong võ đài, chơi mạt chược cho đến lang thang quanh hội trường triển lãm rộng lớn.

Những robot được chú ý nhiều nhất đến từ các công ty như Unitree, UBTech Robotics Corp. và Agibot, những tên tuổi đã gây được tiếng vang nhất định giữa hàng trăm startup và tập đoàn công nghệ lớn đang chạy đua chế tạo robot hình người tiên tiến nhất thế giới. Hàng chục cỗ máy được trưng bày tại hội nghị là minh chứng rõ ràng nhất cho sự trỗi dậy nhanh chóng đến bất ngờ của Trung Quốc trong lĩnh vực trọng yếu của trí tuệ nhân tạo. Unitree – trụ sở tại Hàng Châu – hé lộ mẫu robot giá rẻ khoảng 6.000 USD, trong khi ByteDance chia sẻ đoạn video robot Mini tự treo áo sơ mi chỉ vài ngày trước khi hội nghị khai mạc.

“Công nghệ phát triển quá nhanh,” ông Eric Wang, Giám đốc khu vực châu Mỹ của Deep Robotics, trả lời Bloomberg. “Nhưng hiện tại, ở thị trường Mỹ, chúng tôi chưa thấy đối thủ nào đủ hiệu quả và đáng tin cậy về chi phí. Và điều đó có thể vẫn sẽ chưa xảy ra trong 2–3 năm tới.”

Các startup Trung Quốc đang đẩy giới hạn công nghệ đến những vùng chưa từng có, trong một lĩnh vực vừa khiến người ta kinh ngạc vừa gây lo ngại. Từ EngineAI đến Leju, nhiều cái tên ít được biết đến đang dẫn dắt một lĩnh vực mà ngay cả các công ty Mỹ như Boston Dynamics vẫn chưa thể tạo ra lợi thế rõ rệt sau nhiều năm phát triển. Chỉ riêng trong năm 2025, các robot hình người đã tham gia chạy bán marathon, thi đấu kick-boxing và đá bóng. Dù phần lớn những cuộc thi này vẫn còn vụng về và thất bại, chúng vẫn thể hiện rõ tham vọng của Trung Quốc.

Dù việc tích hợp robot vào đời sống hàng ngày vẫn còn là câu chuyện của 10 năm tới, nhưng những tiến bộ hiện nay đang thay đổi toàn cảnh ngành công nghiệp. Robot hình người được kỳ vọng sẽ đảm nhiệm vai trò ngày càng lớn trong nhà máy, bệnh viện và hộ gia đình. Citigroup Inc. dự đoán thị trường robot hình người sẽ đạt quy mô 7.000 tỉ USD vào năm 2050, và Trung Quốc đang chạy đua để thống trị cuộc chơi này.

Sự bùng nổ của hàng trăm startup robot tại Trung Quốc là kết quả của chính sách ủng hộ mạnh mẽ từ Chủ tịch Tập Cận Bình cùng hàng loạt ưu đãi. Việc tự chủ được chip bán dẫn nội địa và tận dụng các mô hình AI mã nguồn mở đang giúp tăng tốc phát triển. Tuy nhiên, không phải startup nào cũng trụ được trong ngành công nghệ “ngốn tiền” này, đặc biệt khi số lượng kỹ sư robot vẫn còn hạn chế.

“Chúng tôi đã trò chuyện với nhiều nhà sáng lập hơn trong năm nay – số lượng cạnh tranh đang có vượt xa hai năm trước cộng lại,” ông Tim Wang, đồng sáng lập quỹ đầu tư Monolith Management (đơn vị hỗ trợ DeepSeek), nhận định. “Nhiều công ty trong số này sẽ không tồn tại được sau 5 năm tới. Nhưng tôi cho rằng cơn sốt hiện tại là một điều tốt cho sự phát triển ngành.”

Ngoài các màn trình diễn công nghệ ấn tượng, ngành robot Trung Quốc cũng đang đối mặt những nghịch lý riêng.

Một mặt, Trung Quốc cần nhanh chóng tích hợp robot vào sản xuất và đời sống để bù đắp cho dân số già và tình trạng thiếu lao động trong nhà máy, yếu tố đang đe dọa vị thế "công xưởng thế giới". Robot, đặc biệt là robot hình người, có thể là câu trả lời.

“Dù còn nhiều thách thức lớn, tôi tin sẽ có thêm nhiều đột phá trong vài năm, thậm chí vài tháng tới,” ông Wu Bi, kỹ sư trưởng tại Deep Touch, chia sẻ trước một bức tượng nữ thần Hy Lạp Aphrodite, đang nói tiếng Trung một cách hoàn hảo.

— Với sự hỗ trợ từ Adrian Wong và Lauren Faith Lau.