Munir Nanji, giám đốc khu vực Trung Âu của Citigroup, cho biết ông từng trải qua hơn một thập kỷ ăn uống quá độ, uống rượu nhiều và di chuyển liên tục trong thời gian làm việc tại châu Á. Sáu năm trước, khi bước sang tuổi 50, ông bắt đầu chạy bộ. Từ đó đến nay, ông đã chi hàng chục ngàn USD cho niềm đam mê này, với hàng trăm buổi tập cùng huấn luyện viên riêng, xét nghiệm máu định kỳ, vô số buổi massage phục hồi và đến ba giờ luyện tập mỗi ngày. Kết quả là Nanji đã giành được một suất trong đội tuyển siêu marathon của Cộng hòa Czech.

Trong hành trình nâng cao thành tích, ông bỏ ra 2.000 USD để mua tấm nệm Eight Pod có chức năng điều hòa nhiệt độ và hỗ trợ giấc ngủ. Ông chi thêm 80 USD mỗi tháng cho bột dinh dưỡng Athletic Greens, được quảng cáo giúp tăng năng lượng và miễn dịch, cùng 400 USD mỗi năm cho gói thuê bao vòng đeo Whoop để theo dõi chỉ số phục hồi và sức khỏe. Đó là chưa kể chi phí cho gel năng lượng, xông hơi, tắm băng, thực phẩm bổ sung và bộ đồ chịu nhiệt mô phỏng điều kiện khí hậu nóng.

Nanji thừa nhận ông không biết phương pháp nào thực sự hiệu quả. “Một phần có thể chỉ là hiệu ứng giả dược,” ông nói. Nhưng ông vẫn kiên trì, vì theo đồng hồ Whoop, “tuổi sinh học” của ông nay chỉ còn 40.

Hầu hết những người nghiện chạy đều hiểu rằng thói quen của họ không bình thường, và tôi cũng vậy. Cuối tuần này, tôi sẽ cùng hơn 50.000 người khác tham dự Marathon New York — cuộc đua thứ hai chỉ trong tám ngày. Dù chấn thương kéo dài suốt ba năm qua và cơ thể có lẽ chứa đến 50% ibuprofen, tôi vẫn tiếp tục chạy, tự nhủ rằng luôn có một giải “phải tham gia”. Thực ra, tôi chạy vì không biết phải sống thế nào nếu dừng lại.

Nhiều người nói chạy giúp họ đạt được sự tĩnh tại như thiền, nhưng nó cũng là một thử thách. Trong cuốn What I Talk About When I Talk About Running (2007), tiểu thuyết gia Haruki Murakami viết: “Đau đớn là điều không tránh khỏi. Khổ sở hay không là lựa chọn của mỗi người.”

Ngày nay, có hai kiểu chạy: Chạy bộ, và chạy bộ kiểu người giàu. Môn thể thao từng phổ biến trong thập niên 1970 vì rẻ và dễ tiếp cận, nay đã trở thành “sân chơi” của giới có tiền, đặc biệt là dân tài chính, những người xem chạy bộ như thước đo thành tích và sẵn sàng chi tiền để tìm lợi thế.

Amy Knepper, người đã 18 lần tham dự Marathon New York và điều hành nhóm chạy từ thiện Team Andi, cho biết bà đã “thấy mọi kiểu chi tiêu.” Có người thuê huấn luyện viên ghi hình họ chạy ở Central Park để chỉnh dáng, người khác lắp buồng oxy tại nhà để tăng khả năng hô hấp, thuê đầu bếp riêng để tối ưu dinh dưỡng, dùng liệu pháp sóng xung kích với giá 350 USD mỗi buổi, hoặc truyền dịch bù nước 500 USD một lần. Knepper kể rằng một người bạn của bà đã rút ngắn thời gian chạy marathon tới 30 phút nhờ kết hợp huấn luyện viên, châm cứu, giày carbon và các chuyến bay hạng thương gia đến thi đấu quốc tế.

Dù chưa có thống kê cụ thể về chi tiêu cho các dịch vụ và thiết bị đắt đỏ, thị trường này đang phát triển mạnh. Tuy vậy, hiệu quả khoa học của nhiều phương pháp vẫn gây tranh cãi.

Scott Powell, giám đốc điều hành Wells Fargo kiêm vận động viên marathon và ba môn phối hợp, kể rằng ông “phải lòng” đôi ủng nén khí trong kỳ nghỉ đạp xe ở Italy. Chiếc ủng hoạt động như một máy massage, phồng và xẹp liên tục để kích thích lưu thông máu. Khi trở về nhà, Powell, người từng tham gia nhiều giải marathon và triathlon, đã mua ngay một đôi giá 1.000 USD.

Tuy nhiên, nghiên cứu năm 2022 kết luận liệu pháp nén chỉ mang lại “lợi ích ở mức trung bình” và “không cải thiện đáng kể hiệu suất.” Một nghiên cứu khác về vận động viên siêu marathon sử dụng kết hợp massage và nén cho thấy “cảm giác cải thiện ngay lập tức,” nhưng không có bằng chứng về lợi ích lâu dài.

Tương tự, các phương pháp như xông hơi, tắm băng, trị liệu lạnh hay buồng oxy cao áp – nơi áp suất cao và oxy dồi dào được cho là giúp phục hồi cơ – vẫn chưa được chứng minh hiệu quả rõ ràng.

Với Powell, 62 tuổi, đôi ủng nén khí chỉ là một phần trong bộ công cụ duy trì phong độ. Ông còn tập hai buổi mỗi tuần với huấn luyện viên cá nhân (850 USD mỗi tháng) và sở hữu máy chạy Woodway giá 10.000 USD, loại mô phỏng cảm giác chạy trên đường thật. “Cảm giác như đang chạy trên mặt đường,” ông nói. “Ở tuổi này, tôi cần một tấm đệm thật tốt.”

Những đôi giày “siêu công nghệ” dành cho vận động viên chuyên nghiệp giờ cũng là món đồ quen thuộc của giới chạy bộ nhà giàu. Đôi Adidas Adizero Adios Pro Evo giá 500 USD được quảng bá là “nhẹ và nhanh nhất, sinh ra để phá kỷ lục.” Tuy nhiên, độ nhẹ này khiến chúng có thể hỏng chỉ sau một cuộc đua.

Matthew Coakes, nhân viên ngân hàng đầu tư của Royal Bank of Canada và cũng là người chạy siêu marathon, từng thử đôi Nike Alphafly cho giải London Marathon gần nhất. Trong khi Adizero sử dụng các “thanh năng lượng” carbon để hỗ trợ sải chân, Nike dùng tấm carbon bản lớn nhằm tạo hiệu ứng tương tự. Nhưng Coakes kể rằng chỉ sau bốn dặm, “chân tôi đã kiệt sức,” và ông về đích với thời gian 3 giờ 19 phút, chậm hơn kỷ lục cá nhân 38 phút. Ông đổ lỗi cho đôi giày 300 USD này và bán lại trên eBay với giá 132 USD.

Coakes từng nghĩ đến việc tập ở phòng gym tại London có “huấn luyện độ cao giả lập,” nơi không khí được điều chỉnh như ở độ cao 2.700 mét. Phòng gym này còn có buồng nhiệt độ và độ ẩm cao để mô phỏng điều kiện khắc nghiệt khác.

Một số công ty còn tổ chức tour chạy bộ cao cấp ở nước ngoài. Kenya Experience tại Anh, chẳng hạn, đưa các nhóm vận động viên đến Kenya vài lần mỗi năm để tập luyện cùng các vận động viên địa phương trên những cung đường từng tạo nên các nhà vô địch thế giới. Gói tập kéo dài hai tuần có giá 1.600 bảng Anh. Nghe thì không quá đắt, nhưng đòi hỏi người tham gia phải thật nghiêm túc.

Cristin Reid, tổng giám đốc ngân hàng Capitol National Bank ở Michigan, đã chạy suốt 43 năm kể từ khi 13 tuổi. Bà tập thêm sức mạnh và thay giày thường xuyên để tránh chấn thương. Bà cũng thừa nhận từng cố chạy dù bị rạn xương và phải mang nẹp chỉnh hình.

Có lần bà thử chạy mà không đeo đồng hồ thông minh “để bớt ám ảnh với chỉ số.” “Tôi chỉ muốn chạy để tận hưởng,” Reid nói. Nhưng thói quen đó không kéo dài, và rồi bà lại đeo đồng hồ, dù cố không nhìn nó “quá thường xuyên.”

Với Reid, chạy bộ là lúc đầu óc bà sáng suốt và minh mẫn nhất. “Nếu không chạy, tôi sẽ trở nên cực kỳ khó chịu và dễ cáu gắt,” bà nói.

Tôi sắp hiểu cảm giác đó. Sau khi vật lộn qua đường đua New York cuối tuần này, tôi sẽ làm điều mình né tránh bấy lâu: Nghỉ ngơi thật sự để hồi phục toàn bộ chấn thương.

Khi trò chuyện với những người sẵn sàng chi tiền, tôi tự hỏi: Liệu tôi có thể tránh được việc nghỉ dài ngày nếu chịu đầu tư cho massage, vật lý trị liệu và các thiết bị phục hồi công nghệ cao không? Liệu tôi có thể “chạy” marathon thay vì chỉ “sống sót” qua nó không? Có lẽ là có. Ngân sách vô hạn có thể không giúp ai cũng giành huy chương, nhưng ai nói tiền không mua được hạnh phúc hẳn chưa từng là một người chạy đường dài.