Mỹ và Trung Quốc đều tuyên bố đã đạt được "tiến triển đáng kể" sau hai ngày đàm phán thương mại tại Thụy Sĩ, đánh dấu bước đầu quan trọng nhằm giảm căng thẳng trong cuộc chiến thương mại giữa hai nền kinh tế lớn nhất thế giới. Phó Thủ tướng Trung Quốc Hà Lập Phong xác nhận thông tin này.

Dù chưa bên nào công bố biện pháp cụ thể vào ngày 11 tháng 5, ông Hà cho biết hai bên đã thống nhất thiết lập một cơ chế đối thoại tiếp theo, do ông và Bộ trưởng Tài chính Mỹ Scott Bessent đồng chủ trì. Ông Bessent cam kết sẽ công bố chi tiết vào thứ Hai, trong khi ông Hà hứa sẽ đưa ra tuyên bố chung.

“Ở Trung Quốc, chúng tôi có câu nói rằng, nếu món ăn ngon không sợ ăn muộn,” Thứ trưởng Thương mại Trung Quốc Lý Thành Cương phát biểu tại Geneva. Ông là đại diện thương mại mới của Bắc Kinh, được bổ nhiệm để dẫn dắt đàm phán. “Dù là khi nào đi nữa, thì đó sẽ luôn là một tin tốt cho thế giới.”

Các nhà đàm phán của cả hai bên đã cố gắng tạo không khí tích cực trong các phát biểu riêng với báo chí. Ông Hà ca ngợi tính chuyên nghiệp của phái đoàn Mỹ, trong khi Đại diện Thương mại Mỹ Jamieson Greer cho rằng căng thẳng giữa hai nước có thể đã bị phóng đại quá mức.

Nhận định từ Bloomberg Economics...

“Trong khi chúng ta chờ xem ‘đáng kể’ thực sự có nghĩa là gì, phân tích của chúng tôi cho thấy ngay cả khi các mức thuế quan giảm mạnh, thương mại song phương giữa Mỹ và Trung Quốc vẫn sẽ bị ảnh hưởng nghiêm trọng. Trong các kịch bản với mức thuế quan thấp hơn, mức giảm xuất khẩu — và tác động đến GDP của Trung Quốc — sẽ ít nghiêm trọng hơn. Tuy nhiên, ngay cả với một kịch bản ‘thành công’, với thuế suất trên nhiều mặt hàng vẫn trên 30%, cao hơn đáng kể so với các đối thủ cạnh tranh khác, lượng xuất khẩu của Trung Quốc sang Mỹ có thể vẫn giảm gần 60% trong khoảng từ 2 đến 5 năm tới.”

— Jennifer Welch, chuyên gia phân tích địa kinh tế trưởng.

Điều quan trọng là mọi người cần hiểu rằng chúng tôi đã đạt được thỏa thuận nhanh như thế nào, điều đó cho thấy sự khác biệt giữa hai bên có thể không lớn như nhiều người nghĩ," ông Greer nói. “Tuy nhiên, chúng tôi đã phải chuẩn bị kỹ lưỡng cho hai ngày đàm phán này.”

Khi thị trường châu Á mở cửa, đồng USD tăng giá so với hầu hết các đồng tiền lớn khác, bao gồm euro, yên Nhật và franc Thụy Sĩ. Đồng đô la Australia — thường phản ánh tâm lý nhà đầu tư đối với Trung Quốc do quan hệ thương mại chặt chẽ giữa hai nước — cũng tăng giá, cùng với đồng nhân dân tệ quốc tế (CNH) của Trung Quốc.

“Dù chúng tôi vẫn hoài nghi khả năng hai bên đạt được thỏa thuận thực chất chỉ sau hai ngày đàm phán, rõ ràng cả hai đều muốn giảm căng thẳng,” Win Thin, trưởng bộ phận chiến lược thị trường toàn cầu tại Brown Brothers Harriman, viết trong một ghi chú.

Cuộc đàm phán diễn ra tại nơi ở của đại sứ Thụy Sĩ tại Liên Hiệp Quốc, với sự tham gia của ông Bessent, ông Greer và ông Hà. Phái đoàn Trung Quốc còn có Thứ trưởng Tài chính Liao Min, một nhà đàm phán dày dạn kinh nghiệm trong các cuộc đàm phán thương mại Mỹ – Trung trước đây.

Việc phá vỡ thế bế tắc và thiết lập kênh đối thoại đã mở đường cho cuộc gọi đầu tiên giữa lãnh đạo hai nước kể từ khi Tổng thống Donald Trump tái đắc cử. Ông Trump cho biết hôm thứ Sáu rằng ông có thể nói chuyện với Chủ tịch Trung Quốc sau cuộc đàm phán, tùy vào khuyến nghị của ông Bessent.

Căng thẳng thương mại giữa hai nền kinh tế lớn nhất thế giới đã leo thang khi ông Trump liên tục tăng thuế lên hàng hóa Trung Quốc, với mức cao nhất đạt 145%. Các mức thuế này nhằm đối phó với vai trò của Trung Quốc trong các đường dây buôn bán fentanyl, thặng dư thương mại khổng lồ của Bắc Kinh với Mỹ, và đáp trả các biện pháp trả đũa từ Trung Quốc.

Đáp lại, Trung Quốc cũng áp thuế lên hàng hóa Mỹ lên đến 125%, dẫn đến bế tắc thương mại kéo dài. Tuy nhiên, cả hai bên đều nhận thấy cần giảm căng thẳng và thuế quan, dẫn đến quyết định công khai tổ chức đàm phán.

Trước cuộc đàm phán, Mỹ đã yêu cầu Trung Quốc dỡ bỏ các hạn chế xuất khẩu đất hiếm — nguyên liệu quan trọng trong sản xuất nam châm — giữa lúc nhiều ngành công nghiệp Mỹ đối mặt với nguy cơ gián đoạn sản xuất. Washington cũng đặt mục tiêu giảm thuế xuống dưới 60% và muốn thảo luận cách Bắc Kinh kiểm soát xuất khẩu nguyên liệu sản xuất fentanyl.

Lượng xuất khẩu của Trung Quốc sang Mỹ giảm 21% trong tháng trước, tạo thêm áp lực thúc đẩy đàm phán. Các công ty bán lẻ tại Mỹ đã cảnh báo rằng việc duy trì mức thuế cao có thể gây thiếu hàng và gián đoạn chuỗi cung ứng như trong thời kỳ đại dịch.

Phái đoàn Trung Quốc bước vào đàm phán với lợi thế nhất định, vì không phải đối mặt với cuộc bầu cử giữa kỳ vào năm 2026 như ông Trump. “Từ góc nhìn của nước Mỹ, điều này gây bất lợi cho ông Trump,” Dexter Roberts, nghiên cứu viên cấp cao tại Atlantic Council, nhận định.

Để chuẩn bị cho đàm phán, Trung Quốc đã hỗ trợ nền kinh tế bằng cách cắt giảm lãi suất và bơm tiền vào hệ thống ngân hàng. Tuy nhiên, dữ liệu mới nhất cho thấy nền kinh tế nước này đang suy yếu, với giá tiêu dùng giảm liên tục trong ba tháng tính đến tháng Tư, do nhu cầu nội địa suy giảm.

Đội ngũ đàm phán của Mỹ bước vào cuộc gặp trong bối cảnh bất lợi khi ông Trump tuyên bố trên mạng xã hội rằng mức thuế 80% đối với Trung Quốc “có vẻ hợp lý” và nói rằng quyết định sẽ tùy thuộc vào Bộ trưởng Tài chính của ông.

Hai bên từng đạt được thỏa thuận thương mại vào cuối nhiệm kỳ đầu tiên của ông Trump vào tháng 1 năm 2020. Khi đó, ông Trump gọi đây là một sự kiện “lịch sử” và tuyên bố thỏa thuận này nhằm “sửa chữa sai lầm của quá khứ.”

Theo thỏa thuận đó, Bắc Kinh cam kết mua thêm hơn 200 tỷ USD hàng hóa và dịch vụ của Mỹ, mở cửa thị trường cho các lĩnh vực nông nghiệp và dịch vụ tài chính của Mỹ.

Martin Chorzempa, nghiên cứu viên cấp cao tại Viện Kinh tế Quốc tế Peterson, nhận định rằng dù các phát biểu tích cực đang mang lại hy vọng cho nhà đầu tư, vẫn chưa rõ mức thuế cuối cùng sẽ ra sao.

“Ít nhất, một giải pháp ngắn hạn với Trung Quốc — đối tác thương mại phức tạp nhất của Mỹ — cũng sẽ được coi là tín hiệu tích cực cho khả năng đàm phán thành công với các quốc gia khác,” ông nói.

— Với sự hỗ trợ của Colum Murphy, Jenni Marsh, Alan Wong, James Mayger, Jacob Gu, Susanne Barton, Matthew Burgess, và Michael G Wilson