Dự luật thuế và chi tiêu của đảng Cộng hòa, vừa được Hạ viện Mỹ thông qua, sẽ làm tăng thâm hụt ngân sách liên bang thêm 2.800 tỉ đô la Mỹ trong vòng 10 năm tới, theo ước tính mới từ văn phòng Ngân sách Quốc hội Hoa Kỳ (CBO). Ước tính này bao gồm cả tác động đến nền kinh tế và ngân sách liên bang.

Con số mới cao hơn đáng kể so với mức 2.400 tỉ đô được công bố trước đó, khi chưa tính đến các hiệu ứng gọi là “động lực kinh tế”. Trong thông cáo phát hành ngày thứ Ba, CBO cho biết lãi suất tăng do dự luật gây ra sẽ khiến thâm hụt tăng thêm 441 tỉ đô la trong vòng một thập kỷ. Các tác động kinh tế tích cực, chủ yếu đến từ tăng trưởng nhanh hơn, chỉ giúp giảm khoảng 85 tỉ đô la.

Dù các nghị sĩ Cộng hòa cho rằng dự luật sẽ thúc đẩy nền kinh tế, CBO chỉ ghi nhận tác động rất nhỏ. Tăng trưởng GDP trung bình hằng năm sẽ chỉ cao hơn 0,04 điểm phần trăm đến năm 2034, trong khi dự báo cơ bản của CBO cho tăng trưởng GDP trong giai đoạn này là khoảng 1,8%.

Bộ trưởng Tài chính Scott Bessent đã đặt mục tiêu tăng trưởng GDP duy trì ở mức 3% và tuyên bố hồi tháng trước rằng nền kinh tế sẽ đạt ngưỡng này sau 12 tháng. Ông và các thành viên đảng Cộng hòa nhiều lần chỉ trích các dự báo của CBO vì không tính đến các ưu đãi thúc đẩy tăng trưởng có trong dự luật.

Một số tổ chức phân tích độc lập cũng đưa ra ước tính thâm hụt cao hơn. Mô hình Ngân sách Penn Wharton ước tính mức tăng là 3.200 tỉ đô la Mỹ, trong khi quỹ Thuế (Tax Foundation) đưa ra con số 3.100 tỉ đô la.

Tình hình hiện tại

Dự luật thuế này đang gặp nhiều trở ngại khi các thượng nghị sĩ Cộng hòa công bố bản dự thảo riêng vào thứ Hai với nhiều điều chỉnh khác biệt, trong đó một số nội dung không thống nhất với yêu cầu từ các nghị sĩ ở cả hai viện. Các ước tính mới từ CBO có thể khiến các nghị sĩ bảo thủ về tài khóa thêm phần lo ngại và làm phức tạp thêm nỗ lực thống nhất dự luật.

Dự luật có tên One Big Beautiful Bill bao gồm phần lớn chương trình nghị sự kinh tế của tổng thống Donald Trump. Văn bản này sẽ hợp thức hóa vĩnh viễn các chính sách cắt giảm thuế từ năm 2017 và bổ sung thêm các ưu đãi mới, bao gồm miễn thuế tạm thời đối với tiền boa và lương làm thêm giờ.

Ngoài ra, dự luật do Hạ viện thông qua cũng nâng mức trần khấu trừ thuế liên bang đối với các khoản thuế tiểu bang và địa phương mà người dân đã nộp, từ 10.000 đô la lên 40.000 đô la. Tuy nhiên, biện pháp này vẫn đang được thương thảo tại Thượng viện, nơi các nghị sĩ cân nhắc áp dụng mức trần thấp hơn.

Bản dự thảo tại Thượng viện cũng duy trì vĩnh viễn ba ưu đãi thuế cho doanh nghiệp, điều có thể gia tăng tác động đến tăng trưởng kinh tế. Tuy nhiên, văn bản đồng thời cắt giảm một số ưu đãi cho người lao động và doanh nghiệp tư nhân, cùng với các khoản cắt giảm sâu hơn đối với Medicaid — yếu tố có thể kìm hãm tăng trưởng.

Tác động từ thuế quan

Chính quyền ông Trump cho biết dự luật chưa tính đến khoản thu từ việc tăng thuế nhập khẩu. Đầu tháng này, CBO nhận định nếu mức thuế được duy trì trong suốt 10 năm, khoản thu đó có thể giúp giảm thâm hụt khoảng 2.800 tỉ đô la Mỹ. Tuy nhiên, nhiều chuyên gia kinh tế nghi ngờ khả năng duy trì mức thuế cao trong thời gian dài.

So với con số 2.800 tỉ đô la tăng thêm thâm hụt trong báo cáo mới, khoản thu từ thuế nhập khẩu có thể gần như bù đắp hoàn toàn tác động tài khóa của dự luật.

Cùng ngày, các chuyên gia kinh tế tại Goldman Sachs dự báo rằng thâm hụt ngân sách “sẽ đi theo xu hướng thấp hơn một chút so với trước” nếu tính cả tác động từ dự luật và nguồn thu thuế nhập khẩu.

“Tổng thâm hụt ngân sách liên bang sẽ gần như không thay đổi trong thập kỷ tới. Nhưng cách làm đó vẫn không bền vững,” nhóm chuyên gia Manuel Abecasis, David Mericle và Alec Phillips viết trong một báo cáo. “Với quy mô mất cân đối như hiện nay, ngay cả việc không hành động cũng có thể rất tốn kém,” họ cảnh báo, cho biết tỉ lệ nợ công trên GDP có thể vượt mức cao nhất kể từ sau Thế chiến thứ Hai.

Trong một ước tính riêng biệt, CBO cho biết tổng nợ do công chúng nắm giữ có thể tăng thêm khoảng 3.300 tỉ đô la Mỹ do tác động của dự luật Hạ viện, sau khi tính thêm nhiều yếu tố khác.

— Với sự hỗ trợ của Erik Wasson và Phil Kuntz