Ngày 17.1, hai ngân hàng Dầu khí toàn cầu (GPBank) và Đông Á được chuyển giao bắt buộc cho ngân hàng Việt Nam Thịnh Vượng (VPBank) và ngân hàng Phát triển TP.HCM (HDBank), hoàn tất kế hoạch chuyển giao bốn ngân hàng thuộc diện kiểm soát đặc biệt. Cuối năm 2024, hai ngân hàng Xây dựng (CBBank) và Đại Dương (OceanBank) lần lượt chuyển giao cho ngân hàng Ngoại thương Việt Nam (Vietcombank) và ngân hàng Quân đội (MBBank).

Theo nghị quyết 233 của phiên họp Chính phủ thường kỳ vào tháng 11.2024, có nội dung xây dựng phương án chuyển giao bắt buộc đối với các ngân hàng yếu kém, thuộc diện kiểm soát đặc biệt. Theo chỉ đạo của Chính phủ, ngân hàng Nhà nước cần hoàn thiện và trình phương án chuyển giao bắt buộc cho hai ngân hàng GPBank và DongA Bank trước thời hạn ngày 20.12.2024.

Là ngân hàng 0 đồng kể từ năm 2015, GPBank nhận sự tiếp quản đặc biệt từ ngân hàng Nhà nước với 100% vốn điều lệ, bãi bỏ toàn bộ quyền, lợi ích và tư cách cổ đông của các cổ đông hiện hữu. DongA Bank được đưa vào diện kiểm soát đặc biệt từ 14.8.2015 và toàn bộ cổ đông không được chuyển nhượng cổ phần và xem xét việc chuyển nhượng cổ phần trên cơ sở đề xuất của Ban Kiểm soát đặc biệt. Trước khi bị đưa vào diện kiểm soát đặc biệt, DongA Bank có vốn điều lệ 5.000 tỉ đồng. Với cơ cấu 100% cổ đông trong nước, cổ đông pháp nhân chiếm tỉ lệ 40,68%, còn lại là cổ đông cá nhân.

Chủ tịch HĐQT Ngô Chí Dũng của VPBank – bên tiếp nhận GPBank - chia sẻ tại đại hội cổ đông cuối tháng 4.2024, không phải ngân hàng nào cũng đủ khả năng tài chính và quản trị để tiếp nhận việc chuyển giao bắt buộc các ngân hàng yếu kém, do ngân hàng dạng này thường có khoản lỗ lũy kế lớn và tỉ lệ nợ xấu cao. Với đối tác chiến lược SMBC, mang lại lợi thế đặc biệt, giúp VPBank xây dựng được nền tảng vốn vững mạnh để thực hiện nhiệm vụ “góp phần đảm bảo an ninh và ổn định hệ thống ngân hàng, thể hiện trách nhiệm đóng góp vào sự phát triển chung của ngành.”

Việc tiếp nhận ngân hàng chuyển giao bắt buộc được HDBank chuẩn bị từ nhiều năm. Đại hội đồng cổ đông thường niên năm 2022 của HDBank đã thông qua chủ trương tham gia tái cơ cấu bằng việc góp vốn điều lệ tối đa 9.000 tỉ đồng vào một ngân hàng thương mại theo hình thức chuyển giao bắt buộc. Một năm sau, vấn đề này tiếp tục được đưa ra để thảo luận, và cổ đông đã ủy quyền cho hội đồng quản trị tiến hành các công việc cần thiết nhằm hoàn tất quá trình tiếp nhận một ngân hàng thương mại cổ phần theo hình thức chuyển giao bắt buộc.

Việc chuyển giao được xem là thay “lớp vỏ” bên ngoài, thực tế thì không có sự thay đổi trong bảng cân đối kế toán của hai bên khi vẫn là thực thể tách rời với việc hạch toán riêng, ngân hàng chịu sự kiểm soát đặc biệt sẽ tuân theo tỉ lệ riêng theo quy định từ ngân hàng Nhà nước.

Lợi ích trực tiếp của việc tiếp nhận, theo các chuyên gia ngân hàng, là không có. Tuy nhiên, ngân hàng có lợi thế khác như được loại trừ khi tính tỉ lệ an toàn vốn hợp nhất – nội dung quan trọng trong dự thảo khi chính thức áp dụng Basel III, được loại trừ dư nợ cấp tín dụng đối với ngân hàng thương mại được chuyển giao bắt buộc khi tính tỉ lệ, giới hạn cấp tín dụng, cũng như giảm tỉ lệ dự trữ bắt buộc.

Ông Dũng cũng chia sẻ tại đại hội cổ đông năm 2024 rằng VPBank sẽ được phép có “tăng trưởng tín dụng cao hơn mức trung bình của ngành và khả năng mở rộng room sở hữu cho nhà đầu tư nước ngoài, đáp ứng mong muốn nâng tỷ lệ sở hữu của họ.”