Trong suốt khoảng một tuần, các công ty đào Bitcoin tại Đông Nam Á đã phải chạy đua với một thời hạn được xem là “sống còn”: nửa đêm ngày 9 tháng 4.

“Thời điểm đó sẽ in sâu vào ký ức tôi cho đến cuối đời,” Christopher Berschel, Chủ tịch Sealion Cargo — công ty giao nhận có trụ sở tại Canada — chia sẻ.

Tổng thống Mỹ Donald Trump vừa bất ngờ công bố kế hoạch áp thuế đối ứng, với mức thuế suất lần lượt là 36% đối với Thái Lan, 32% đối với Indonesia và 24% đối với Malaysia. Cả ba quốc gia này đều là trung tâm lắp ráp và phân phối thiết bị đào tiền mã hóa. Nếu không kịp chuyển các “máy móc” ra khỏi khu vực trước khi thuế có hiệu lực, khách hàng tại Mỹ sẽ chịu thiệt hại lớn — trừ khi Berschel và đội ngũ của ông hoàn tất vận chuyển đúng hạn.

Trước áp lực thời gian, Sealion đã gấp rút thuê năm chuyến bay, đồng thời điều phối hàng chục xe tải và sà lan để chuyển lô thiết bị trị giá 330 triệu USD từ Thái Lan, Malaysia và Indonesia về Mỹ.

“Với rủi ro thuế quan có thể lên tới hơn 80 triệu USD, mỗi chuyến bay, mỗi chuyến xe và từng kiện hàng chúng tôi xử lý đều chỉ có một mục tiêu: thoát khỏi đây trước khi bị áp thuế,” Berschel nói.

Thế nhưng, vào đúng ngày 9 tháng 4, ông Trump bất ngờ tuyên bố hoãn áp thuế trong 90 ngày đối với hàng chục quốc gia đối tác thương mại. Quyết định này khiến cả cuộc chạy đua trở nên gần như vô nghĩa — dù các chi phí vận chuyển vẫn rất lớn.

Theo một nguồn tin am hiểu, chi phí vận chuyển bằng đường hàng không trong đợt này cao gấp bốn lần mức thông thường, thậm chí còn cao gấp 20 lần so với đường biển. Người này yêu cầu giấu tên vì các thông tin chi tiết vẫn chưa được công bố.

Cuộc chạy đua trong sát giờ áp thuế đã cho thấy mức độ rủi ro và chi phí mà các doanh nghiệp Mỹ phải gánh chịu khi buộc phải điều chỉnh chuỗi cung ứng toàn cầu để đối phó với chính sách thương mại thay đổi liên tục dưới thời Tổng thống Trump. Trong ngành khai thác tiền mã hóa, nguy cơ thuế quan đặc biệt nghiêm trọng, bởi hầu như không có thiết bị nào được sản xuất tại Mỹ đủ sức đáp ứng yêu cầu tính toán hiệu năng cao của lĩnh vực này.

Điều này đang tạo ra một môi trường kinh doanh hoàn toàn trái ngược với cam kết tranh cử trước đây của ông Trump: thúc đẩy ngành khai thác tiền mã hóa trong nước để Bitcoin “được tạo ra tại Mỹ.”

Hiện các công ty khai thác tại Mỹ vẫn phụ thuộc đáng kể vào các nhà cung cấp Trung Quốc như Bitmain. Dù đặt trụ sở tại Bắc Kinh, Bitmain thường vận chuyển thiết bị qua các nước Đông Nam Á. Tuy nhiên, kể từ khi ông Trump nhậm chức, việc giao hàng từ công ty này liên tục bị trì hoãn do bị giám sát ngày càng chặt chẽ hơn.

Taras Kulyk, Giám đốc điều hành công ty tư vấn và cung cấp thiết bị Synteq Digital, cho biết: “Trong hai tuần qua, chúng tôi liên tục nhận được yêu cầu hỗ trợ tìm phương án vận chuyển ngoài lãnh thổ Mỹ.” Ông nói thêm: “Nếu thiết bị và cơ sở hạ tầng của chúng tôi cũng được miễn thuế, toàn ngành sẽ dễ thở hơn nhiều.”

Tuy nhiên, hiện chưa rõ các ngoại lệ này sẽ kéo dài bao lâu. Cuối tuần qua, Mỹ thông báo sẽ miễn áp thuế 145% đối với một số mặt hàng điện tử Trung Quốc, kèm theo mức thuế đồng loạt 10% trên toàn cầu. Nhưng ngay sau đó, ông Trump lại thay đổi quyết định, gọi đây chỉ là bước thủ tục trong quá trình tái thiết chính sách thương mại.

Trong cuộc họp báo hôm thứ Hai, ông Trump khẳng định vẫn sẽ áp thuế đối với điện thoại, máy tính và nhiều mặt hàng điện tử phổ biến — và quyết định cuối cùng sẽ được công bố sớm. Đến ngày 17 tháng 4, ông tuyên bố không có lý do gì phải vội vàng đàm phán với các đối tác khi được hỏi về tiến trình trao đổi giữa ông và lãnh đạo châu Âu cũng như Nhật Bản.

Bitfufu — công ty khai thác tiền mã hóa đã niêm yết tại Mỹ — cho biết vẫn có thể duy trì lợi nhuận ngay cả khi bị áp thuế 24% đối với thiết bị nhập khẩu từ Malaysia. Chủ tịch kiêm Giám đốc điều hành Leo Lu cho biết: “Dù vậy, chúng tôi vẫn hy vọng sẽ có biện pháp giảm tác động của thuế quan, để ngành này có thêm sức sống và thu hút thêm vốn đầu tư vào lĩnh vực tiền mã hóa tại Mỹ.”

Tác động quốc tế

Cuộc chạy đua né thuế không chỉ diễn ra ở châu Á. Vishnu Mackenchery, Giám đốc dịch vụ hậu cần toàn cầu tại Compass Mining, cho biết ông đã phải khẩn trương đưa 3.000 thiết bị qua biên giới Canada chỉ vài ngày sau khi ông Trump công bố kế hoạch áp thuế hôm 2 tháng 4 — đồng thời xử lý khâu truy xuất nguồn gốc linh kiện từ Trung Quốc, Thái Lan và các quốc gia khác.

“Thật khó để đưa ra quyết định kinh doanh trong một bối cảnh như thế này, khi chính sách thuế thay đổi liên tục,” Mackenchery nói. “Không phải theo ngày mà là theo giờ.”

Tại Đông Nam Á, áp lực di chuyển thiết bị diễn ra căng thẳng nhất. Bitmain hiện vận hành một nhà máy lắp ráp mang tên PT Aohai Technology Indonesia trên đảo Batam — khu vực thuộc vùng thương mại tự do. Theo hai nguồn tin am hiểu, đây là nơi công ty tiến hành lắp ráp và vận chuyển thiết bị ra nước ngoài. Bitmain từ chối bình luận.

Heru Winata, giám đốc điều hành EES Freight Services, cho biết công ty ông đã nhận được yêu cầu chỉ trong vòng một ngày để điều một sà lan chở thiết bị khai thác từ Batam sang Singapore, nơi hàng hóa được bốc lên máy bay để chuyển đến Mỹ. EES cũng thuê một chuyến bay riêng từ Batam đến Kuala Lumpur, nhưng gặp trục trặc vì sân bay đảo không có xe nâng hàng, khiến tiến độ chất hàng bị chậm.

Tại Thái Lan, Lauren Lin — Trưởng bộ phận thiết bị tại Luxor Technology — cho biết kể từ sau ngày 2 tháng 4, công ty bà đã vận chuyển khoảng 3.000 thiết bị từ Thái Lan sang Mỹ, bao gồm cả thiết bị thuộc sở hữu của Luxor và các đối tác.

Worawut Pakdeesattayaphong, giám đốc điều hành World Air Logistics, đã phải điều phối 57 chuyến xe tải để đưa thiết bị từ kho hàng gần Bangkok ra sân bay, nhằm kịp đưa hàng lên ba chuyến bay thuê riêng.

Hai chuyến bay đầu tiên đã cất cánh vào ngày 7 tháng 4. Chuyến thứ ba — sau một đêm làm việc không nghỉ, theo lời ông Pakdeesattayaphong — đã kịp cất cánh vào sáng ngày 8, đúng vào thời điểm tất cả đều tin rằng họ vừa thoát được một đòn thuế nặng tay.

— Với sự hỗ trợ của Suvashree Ghosh