Khi bạn nghĩ rằng tình hình có thể trở nên thực sự tồi tệ, bạn sẽ đầu tư vào đâu? Một gợi ý thú vị có thể đến từ số phận của gia đình Romanov. Việc xử lý hoàng tộc Nga lẽ ra phải rất đơn giản với phe Bolshevik: Họ bị nhốt dưới tầng hầm, tay không tấc sắt, trong khi lính xử bắn thì đầy súng. Nhưng thực tế lại không hề dễ dàng.

Sa hoàng và gia đình ông có quá nhiều trang sức được may kín trong quần áo, thắt lưng và áo nịt ngực, đến mức nhiều viên đạn bật lại. Cuối cùng, lính Bolshevik phải dùng lưỡi lê để kết liễu họ. Ít nhất thì đó là câu chuyện tôi nghe gần đây từ Sarah Fabergé, hậu duệ sống tại London của gia đình thợ kim hoàn Fabergé. Bà thậm chí còn tin rằng một vài trong số bảy quả trứng Fabergé, được chế tác riêng cho nhà Romanov và sau này bị thất lạc, có thể từng bị tháo rời và giấu trong lớp áo nịt ấy.

Rõ ràng, tích trữ đá quý không phải lúc nào cũng giúp thoát nạn. Nhưng bạn cũng hiểu vấn đề: Chúng nhỏ, nhẹ, có giá trị toàn cầu và dễ mang theo, đúng những gì cần có khi thời thế trở nên hỗn loạn. Lịch sử cho thấy con số cũng ủng hộ bản năng “hoàng gia” này.

Một báo cáo năm 2015 phân tích dữ liệu từ 1999 đến 2012 cho thấy lợi suất danh nghĩa trung bình của kim cương trắng đạt 8,1% mỗi năm, cao hơn nhiều so với thị trường chứng khoán Mỹ và châu Âu. Nghe thì hấp dẫn, nhưng đáng tiếc, câu chuyện đó không còn đúng.

Trong những năm gần đây, sự trỗi dậy của kim cương nhân tạo chất lượng cao đã phá hủy hoàn toàn thị trường. Giá kim cương tụt dốc đến mức một viên kim cương khai thác hoàn hảo giờ đây có thể còn rẻ hơn chiếc nhẫn vàng đi kèm. Vì thế, nếu không muốn thất vọng, đừng cố đem nhẫn đính hôn của bà bạn ra bán.

Nếu muốn giữ giá trị trong một vật thể hữu hình và dễ mang theo, hãy nghĩ đến kim cương màu như xanh lam hoặc hồng. Trong nghiên cứu trên, hai loại này tăng trung bình 7,4% mỗi năm. Năm nay, một viên kim cương xanh khổng lồ được bán với giá 21,5 triệu USD tại Sotheby’s, và một viên hồng khác đạt 14 triệu USD tại Christie’s. Nếu mức đó quá cao, ruby chất lượng tốt, sapphire, hoặc một số loại đá quý khác như alexandrite cũng đáng để cân nhắc.

Bạn cũng có thể làm như tôi: Lui tới các nhà đấu giá địa phương, tìm những món trang sức lỗi thời nhưng có gắn đá quý màu đủ chất lượng để giữ giá trong vòng 10 đến 20 năm tới, kể cả sau khi trừ phí.

Nếu bạn là độc giả quen thuộc của Merryn Talks Money, có lẽ bạn đang tự hỏi: Còn vàng thì sao? Vàng vẫn là tài sản trú ẩn yêu thích của đa số nhà đầu tư và đã tăng hơn 40% trong năm nay. Khả năng cao là bạn vẫn chưa sở hữu đủ vàng.

Theo Charles Gave của GaveKal Research, bất kỳ quốc gia nào cũng chỉ có bốn loại tài sản trong nước để lựa chọn: Cổ phiếu, vàng, trái phiếu và tiền mặt. Trong đó, cổ phiếu và vàng có giá trị nội tại, còn trái phiếu và tiền mặt phụ thuộc vào sức mạnh của đồng nội tệ. Nếu đồng tiền mất giá, hai loại này cũng trở nên vô dụng.

Vì vậy, nếu bạn sống ở một quốc gia mà theo Gave, chính phủ “suy giảm giá trị tiền tệ một cách có hệ thống,” bạn không nên giữ tiền mặt hoặc trái phiếu mà nên nắm giữ 50% vàng và 50% cổ phiếu. Ông gọi đây là “danh mục đầu tư kiểu Thổ Nhĩ Kỳ,” đặt tên theo lịch sử lạm phát kéo dài của nước này.

Chiến lược này đã chứng minh hiệu quả. Từ giữa năm 2021, trái phiếu chính phủ Thổ Nhĩ Kỳ kỳ hạn 10 năm mất 93% sức mua, trong khi danh mục “Thổ Nhĩ Kỳ” tăng 20% tính theo giá trị thực. Và xu hướng này có vẻ chưa dừng lại. Ngân sách của Pháp, Đức, Anh và Mỹ hiện cũng không sáng sủa hơn.

Có lẽ đã đến lúc cư dân các nước này áp dụng chiến lược đầu tư kiểu Thổ Nhĩ Kỳ. Bất kỳ ai làm theo tại Mỹ từ tháng 1.2020 đến nay đều đã đạt mức tăng thực tế 85%, một con số mà cả một rổ đá quý cũng khó sánh được.

Tuy vậy, cần lưu ý một điểm: Vàng có nhược điểm. Nó có thể cứu vớt danh mục đầu tư của bạn, nhưng không thể cứu nổi mạng sống của bạn. Vàng quá nặng để may vào áo lót và lại mềm, nên nó khó lòng chặn được đạn.

… Kim cương hồng thì có thể đấy.