Tổng thống Donald Trump vừa buộc thống đốc cục Dự trữ liên bang Lisa Cook phải rời vị trí, sau khi một đồng minh của Nhà Trắng cáo buộc bà làm giả tài liệu hồ sơ vay thế chấp, một động thái leo thang trong cuộc chiến của ông Trump nhằm kiểm soát ngân hàng trung ương Mỹ.  

Trong một lá thư được ông đăng tải trên mạng xã hội Truth Social vào thứ Hai (giờ Mỹ), ông Trump cho biết ông xác định rằng có "đủ cơ sở" để sa thải bà Cook, người phụ nữ da đen đầu tiên phục vụ trong hội đồng Thống đốc Fed ở Washington, dựa trên các cáo buộc rằng bà đã đưa ra thông tin sai sự thật trong một hoặc nhiều hồ sơ liên quan khoản vay thế chấp. Động thái này có thể mang lại cho ông Trump một cơ hội khác để bổ nhiệm người vào hội đồng Fed, trong bối cảnh ông liên tục gây sức ép buộc các quan chức phải hạ lãi suất.

Bà Cook tuyên bố ông Trump không có thẩm quyền sa thải bà, và bà sẽ không từ chức. Luật sư của bà Cook, ông Abbe Lowell, cho biết họ có kế hoạch thực hiện "mọi hành động cần thiết để ngăn chặn" "hành động bất hợp pháp" của ông Trump.

"Tổng thống Trump tuyên bố sa thải tôi 'vì có lý do' trong khi pháp luật không hề quy định lý do đó, và ông ấy cũng không có thẩm quyền để làm như vậy," bà Cook nói như vậy trong một tuyên bố do luật sư của bà công bố. "Tôi sẽ không từ chức. Tôi sẽ tiếp tục thực hiện các nhiệm vụ của mình để giúp nền kinh tế Mỹ như tôi đã làm kể từ năm 2022."

Việc buộc bà Cook rời vị trí sẽ tạo cơ hội cho ông Trump giành được thế đa số trong hội đồng có bảy thành viên, khi bà Adriana Kugler, người được tổng thống Biden bổ nhiệm, bà, thông báo sẽ rời nhiệm sở vào ngày 1.8, dù nhiệm kỳ còn kéo dài đến tháng 1 năm 2026. Fed từ chối đưa ra bình luận.

“Người dân Mỹ cần có niềm tin tuyệt đối vào sự liêm chính của những người được giao nhiệm vụ hoạch định chính sách và giám sát Fed,” ông Trump viết trong thư gửi bà Cook vào ngày thứ Hai (26.8), được đăng tải trên nền tảng Truth Social. “Với một hành vi gian dối và có thể cấu thành tội phạm liên quan đến tài chính, tôi không thể tin tưởng vào sự liêm chính của bà.” 

Bà Cook, nếu muốn phản đối lệnh sa thải của ông Trump, có thể ngay lập tức yêu cầu một lệnh cấm để khôi phục chức vụ của mình trong khi vụ kiện đang được tiến hành. Hiện tại, chưa có cáo buộc nào được đưa ra chống lại bà, mặc dù một quan chức Bộ Tư pháp tuần trước đã đưa ra khả năng sẽ điều tra bà.

“Đây là một đòn chí mạng giáng vào sự độc lập của cục Dự trữ Liên bang,” Aaron Klein, một thành viên cấp cao tại Viện Brookings, nhận định. “Ông Trump đang nói rằng Fed sẽ phải làm những gì ông ta muốn, bằng mọi cách, dù hợp pháp hay bất hợp pháp.”

Tổng thống có quyền bãi nhiệm các thống đốc Fed, nhưng phải có lý do chính đáng. Luật pháp Mỹ quy định ba trường hợp có thể áp dụng: Thiếu năng lực, sao nhãng nhiệm vụ, hoặc vi phạm trong quá trình thực thi công vụ.

Trước đó, ông Trump đã kêu gọi bà Cook từ chức sau khi giám đốc cơ quan Tài chính Nhà ở Liên bang (Federal Housing Finance Agency), Bill Pulte, cáo buộc bà nói dối trong hồ sơ vay thế chấp cho hai bất động sản — một ở Michigan và một ở Georgia — bằng cách khai báo bà sử dụng mỗi căn nhà làm nơi ở chính của mình để nhận được các điều khoản vay ưu đãi hơn.

Ông Trump nói rằng ông "không thể tin được" việc bà Cook không nhận thức được việc bà khai thông tin thường trú tại hai căn nhà khác nhau trong hai đơn vay thế chấp cùng năm. 

Ông Trump nói ông “không thể tưởng tượng nổi” việc bà Cook không nhận thức được việc bà khai thông tin thường trú tại hai căn nhà khác nhau trong hai đơn vay thế chấp cùng năm. “Hành vi này ít nhất thể hiện sự cẩu thả nghiêm trọng trong các giao dịch tài chính làm dấy lên nghi ngờ về năng lực và độ tin cậy của bà với tư cách nhà quản lý tài chính.”

Sau thông báo, chỉ số Bloomberg Dollar Index, lợi suất trái phiếu kỳ hạn 2 năm và hợp đồng tương lai chỉ số S&P 500 đều giảm. Lợi suất trái phiếu 10 năm tăng nhẹ.

Sự độc lập của cục Dự trữ Liên bang (Fed) đối với các ý muốn bất chợt của chính phủ là một giả định mang tính nền tảng của các thị trường Mỹ, và bất kỳ thay đổi nào đối với nhận thức đó đều có thể gây áp lực lên xếp hạng tín nhiệm của Mỹ.

Tổ chức xếp hạng tín nhiệm S&P Global Ratings, trong một thông báo vào đầu tháng này khi tái xác nhận mức xếp hạng tín nhiệm của Mỹ ở mức AA+, đã cảnh báo rằng xếp hạng này có thể "chịu áp lực nếu những diễn biến chính trị gây ảnh hưởng đến sự vững mạnh của các thể chế Mỹ, tính hiệu quả của việc hoạch định chính sách dài hạn hoặc sự độc lập của cục Dự trữ Liên bang."

Thông báo này cũng vấp phải sự phản đối từ phía đảng Dân chủ. Thượng nghị sĩ Elizabeth Warren đặt câu hỏi về tính hợp pháp của của hành động trên trong một tuyên bố gửi qua email.

“Nỗ lực sa thải bà Lisa Cook một cách bất hợp pháp là ví dụ mới nhất cho thấy một vị tổng thống đang tìm kiếm một vật tế thần để che đậy sự thất bại của chính mình trong việc giảm chi phí cho người dân Mỹ,” bà Warren nói. “Đây là một hành động chiếm đoạt quyền lực độc đoán, vi phạm trắng trợn đạo luật cục Dự trữ Liên bang, và phải bị bãi bỏ tại tòa án.”

Tổng thống Trump và Nhà Trắng đã không ngừng công kích cục Dự trữ Liên bang trong năm nay, với lập luận rằng lãi suất cao đã làm tăng chi phí vay nợ của chính phủ và gây tổn hại cho thị trường nhà ở.

Tuy nhiên, quyết định sa thải bà Cook mở đường cho một cuộc chiến pháp lý tiềm tàng, tạo ra một tiền lệ chưa từng có đối với cục Dự trữ Liên bang. Trong một phán quyết vào đầu năm nay, tòa án Tối cao cho biết họ sẽ bảo vệ ngân hàng trung ương tránh cho các thành viên hội đồng bị sa thải một cách tùy ý, giống như cách ông Trump đã thực hiện tại các cơ quan liên bang khác.

Giáo sư Peter Conti-Brown, nhà sử học về Fed tại trường Wharton thuộc Đại học Pennsylvania, cho biết vụ việc này có thể trở thành một phép thử đối với tòa án Tối cao.

"Khung pháp lý sẽ là thống đốc Cook có thể phản đối và khởi kiện vụ việc này, và sau đó chúng ta sẽ có được sự rõ ràng về ý nghĩa của việc tòa án Tối cao nói rằng bà Lisa Cook có quyền được bảo vệ 'có lý do' và phạm vi của sự bảo vệ đó là gì," Conti-Brown nói. 

“Trong các trường hợp khác, sự bảo vệ ‘có lý do’ đã được áp dụng cho công chức, điều này cho thấy lý do được đề cập phải liên quan đến việc lơ là nhiệm vụ, thiếu năng lực khi đương chức, hoặc biển thủ công quỹ trong thời gian tại vị. Nếu tòa án giải thích rằng sự bảo vệ ‘có lý do’ chỉ liên quan đến những gì xảy ra trong thời gian đương chức, thì dĩ nhiên việc này sẽ không còn phù hợp nữa.”

Thông báo của ông Trump được đưa ra sau khi bộ Tư pháp Mỹ cho biết sẽ điều tra bà Cook, dựa trên kiến nghị hình sự từ ông Pulte về khả năng gian lận trong việc vay thế chấp. Cuộc điều tra này là một phần trong loạt động thái của chính quyền ông Trump nhằm tăng cường giám sát pháp lý với các nhân vật thuộc đảng Dân chủ và gây sức ép lên Fed.

Vào ngày 20 tháng 8, sau khi ông Pulte ban đầu kêu gọi Bộ trưởng Tư pháp Mỹ Pam Bondi điều tra, bà Cook cho biết bà "không có ý định từ bỏ vị trí của mình chỉ vì một vài câu hỏi được nêu ra trên Twitter." Bà nói thêm rằng bà "dự định sẽ nghiêm túc giải đáp mọi câu hỏi về lịch sử tài chính của mình với tư cách là một thành viên của cục Dự trữ Liên bang, và vì vậy tôi đang thu thập thông tin chính xác để trả lời bất kỳ câu hỏi hợp pháp nào và cung cấp sự thật."

Trong một bài đăng trên mạng xã hội, ông Pulte cảm ơn ông Trump vì đã cách chức bà Cook. “Nếu bạn gian lận vay thế chấp ở Mỹ, chúng tôi sẽ truy cứu trách nhiệm, bất kể bạn là ai,” ông viết.

Trong quá trình được đề cử, bà Cook đối mặt với sự giám sát gắt gao từ các nhà lập pháp đảng Cộng hòa và các cơ quan truyền thông bảo thủ. Họ cáo buộc bà đã trình bày sai một số phần trong hồ sơ cá nhân và cố gắng dùng điều đó để đánh bại việc bổ nhiệm bà. Bà đã phủ nhận mạnh mẽ những cáo buộc này và được Thượng viện phê chuẩn theo bỏ phiếu của đảng, với việc Phó Tổng thống lúc bấy giờ, bà Kamala Harris, phải can thiệp để phá vỡ thế hòa 50-50.

Bà Cook đã bày tỏ lo ngại về lạm phát và thuế quan trong năm nay. Tuy nhiên, vào đầu tháng 8, bà cũng cho biết báo cáo việc làm tháng 7 là "đáng lo ngại" và có thể báo hiệu một bước ngoặt tiềm tàng cho nền kinh tế Mỹ.

Trong năm 2025, các quan chức của Fed đã giữ lãi suất chuẩn ổn định, bất chấp sức ép từ ông Trump và những lo ngại rằng thuế quan cùng các chính sách khác sẽ thúc đẩy lạm phát. Mặc dù vậy, vào thứ Sáu, Chủ tịch Fed Jerome Powell đã ra tín hiệu rằng các nhà hoạch định chính sách có thể sẽ cắt giảm lãi suất trong cuộc họp tháng 9 do những rủi ro gia tăng đối với thị trường lao động.

— Với sự hỗ trợ của Meghashyam Mali, Justin Sink, Matthew Boesler, Amara Omeokwe, and Laura Curtis