Năm 2021, LEGO công bố kế hoạch xây dựng dự án nhà máy mới trị giá một tỉ đô la Mỹ tại Bình Dương. Đây không chỉ là một trong những khoản đầu tư lớn nhất từ Đan Mạch vào Việt Nam, mà còn là nỗ lực xây nhà máy trung hoà carbon đầu tiên của hãng đồ chơi trẻ em này trên toàn cầu. “Nếu chỉ xét theo hiệu quả tài chính trong mười năm đổ lại, dự án này không hẳn là lựa chọn sáng suốt. Nhưng về dài hạn, chúng tôi tin rằng đây là khoản đầu tư hoàn toàn xứng đáng, xét cả về tài chính lẫn phát triển bền vững,” ông Preben Elnef, phó chủ tịch LEGO kiêm tổng giám đốc LEGO Manufacturing Việt Nam cho biết tại sự kiện thường niên The year ahead 2024 (Triển vọng kinh tế 2024) của Bloomberg Businessweek Việt Nam.

Nhà máy trung hòa carbon của LEGO được hiện thực hóa bằng một loạt nỗ lực xanh: Trồng 50 ngàn cây xanh theo phương pháp Miyawaki (trồng cây tạo che phủ rừng trên đất bạc màu), lắp hơn 12.500 tấm pin mặt trời trên mái nhà và ứng dụng các giải pháp lưu trữ điện mặt trời để cung cấp năng lượng tái tạo cho nơi sản xuất vốn phải hoạt động 24/7. “Sẽ cần can đảm dấn thân và học hỏi từ các sai lầm. Nhưng chúng tôi không có ý định di dời nhà máy sang quốc gia khác, bởi khách hàng chính của chúng tôi là trẻ em trong khu vực Đông Nam Á,” ông Preben nhấn mạnh.

“Về dài hạn, chúng tôi tin rằng nhà máy trung hòa carbon ở Bình Dương là khoản đầu tư hoàn toàn xứng đáng, xét cả về tài chính lẫn phát triển bền vững.”

Ông Preben Elnef, phó chủ tịch tập đoàn LEGO kiêm tổng giám đốc LEGO Manufacturing Việt Nam

LEGO không phải là đại diện doanh nghiệp đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) duy nhất ở Việt Nam đang hướng tới các giá trị bền vững. Intel Việt Nam, vốn đóng góp hơn 50% sản lượng trong hệ thống nhà máy đóng gói và kiểm định của Intel toàn cầu, cũng đang thực hiện các nỗ lực tương tự: Ứng dụng năng lượng tái tạo vào chuỗi sản xuất, giảm lãng phí tài nguyên nước và hạn chế xả thải ra các bãi chôn lấp. Theo chia sẻ của ông Kim Huat Ooi, phó chủ tịch phụ trách sản xuất, chuỗi cung ứng và vận hành của Intel Việt Nam, công ty cũng đang tập trung tối ưu hoá quy trình sản xuất và nâng cao hiệu năng sản phẩm nhằm giảm thiểu lượng điện năng tiêu thụ của các sản phẩm công nghệ, điển hình như dòng sản phẩm chip Meteor Lake thế hệ mới vừa ra mắt cuối năm 2023.

Tuy vậy không phải doanh nghiệp nào cũng kiên trì theo đuổi các mục tiêu phát triển xanh. Kết quả khảo sát thực hiện năm 2023 của công ty kiểm toán Ernst & Young trên 520 giám đốc phát triển bền vững của các doanh nghiệp quốc tế có doanh thu một tỉ đô la Mỹ trở lên cho thấy trong năm 2024, khoảng 65% công ty khu vực châu Á - Thái Bình Dương sẽ giữ nguyên hoặc giảm chi tiêu dành cho biến đổi khí hậu. Bức tranh thậm chí còn kém sắc xanh hơn nếu nhìn ngoài khu vực sản xuất. “Nếu nhìn sang lĩnh vực thương mại, chẳng hạn như các chuỗi bán lẻ, ưu tiên hàng đầu của họ vẫn đang là mở rộng quy mô,” ông Bùi Tiến Dũng, đồng sáng lập BenKon - startup (công ty khởi nghiệp) chuyên cung cấp giải pháp tối ưu hóa hệ thống điều hòa cho các doanh nghiệp, cho biết.

Nhìn rộng hơn, 98% doanh nghiệp Việt Nam vẫn đang là các doanh nghiệp vừa và nhỏ (SMEs), theo Sách trắng về doanh nghiệp nhỏ và vừa do nữ làm chủ tại Việt Nam ra mắt năm 2024. Điều này đặt ra thách thức về dài hạn cho các startup trong lĩnh vực hỗ trợ tiết kiệm năng lượng như BenKon, bởi với phần lớn SMEs có tuổi thọ ngắn, giảm thiểu tác động tới môi trường sẽ là một trong những điều cuối cùng họ nghĩ tới. “Các doanh nghiệp Việt Nam cần phải nhận thức được mỗi kilowatt điện họ tiết kiệm được tương ứng với một khoản chi phí đã được tối ưu,” theo lời ông Dũng. Để làm điều này, sự hỗ trợ và thúc đẩy đến từ phía chính phủ trong giai đoạn này vẫn là yếu tố cần thiết. Một ví dụ đơn giản là ở châu Âu, nhiều quốc gia đã đồng loạt cấm mở điều hoà dưới 27 độ C tại nơi công cộng và đưa ra mức phạt tiền nghiêm khắc nếu mở cửa khi dùng điều hoà tại các cơ sở kinh doanh.

Quan trọng hơn, bài toán phát triển bền vững không nên chỉ xoay quanh nhân tố công nghệ, bởi công nghệ cũng chỉ như một cỗ máy, phụ thuộc vào nhận thức, cũng như tầm nhìn của người sử dụng. “Tôi kỳ vọng sẽ có thêm nhiều doanh nghiệp tập trung vào sản xuất công nghệ cao. Điều đó sẽ giúp ích cho không chỉ ngành, mà còn cho toàn bộ đất nước và con người Việt Nam,” ông Preben của Lego nói. Còn với vai trò một doanh nghiệp bán dẫn - được kỳ vọng là ngành mũi nhọn của Việt Nam trong thời gian tới, Intel Việt Nam đã chủ động thực hiện những hoạt động kết nối cung - cầu lao động giữa doanh nghiệp và nhà trường. Họ cũng hợp tác cùng bộ Giáo dục[1]Đào tạo để hiện đại hóa chương trình đào tạo, đảm bảo sinh viên tốt nghiệp có thể ngay lập tức tham gia lực lượng lao động. “Tuy nhiên, Việt Nam vẫn còn nhiều hạn chế trong cung ứng nguồn nhân lực chất lượng cao hơn, chẳng hạn như các bậc thạc sĩ và tiến sĩ. Nếu được cải thiện thì sẽ rất có lợi cho việc nâng tầm đổi mới sáng tạo cho chuỗi giá trị của Việt Nam,” ông Kim Hoat Ooi của Intel Việt Nam nhận định.